9-mavzu: Kislotalar va asoslar

9-mavzu: Kislotalar va asoslar.

Arrenius nazariyasiga ko‘ra kislotalar dissotsialanganda H+ kationi hosil qiladigan moddalardir. Asoslar dissotsialanganda OH- anoioni hosil bo‘ladi.

• Arrenius nazariyasiga ko‘ra kislotalar dissotsialanganda H+ kationi hosil qiladigan moddalardir. Asoslar dissotsialanganda OH- anoioni hosil bo‘ladi.

Sharoitga qarab ham H+ va ham OH- anioni hosil qiladigan moddalar amfoter elektrolitlar deyiladi

Bunday qarashlar anchagina kamchiliklarga ega bo‘lib, ulardan eng muhimlari:

-dissotsialanish sababini va bunda erituvchining o‘rni hisobga olinmagan;
-kislota va asoslarning ta’rifi ham juda to‘g‘ri emas. Shunday organik moddalar borki (sulfadimezin) ular vodorod ioni ajratmaydi, lekin kislota xossalariga ega;
-ayni paytda trimetilamin, geksametilentetramin, amidopirin kabi birikmalar gidroksil guruhiga ega emas, lekin asos xossalarini namoyon etadi;
-bu nazariyani suvsiz elektrolitlar hamda kuchli elektroltlarga qo‘llab bo‘lmaydi.

Brensted-Louri ta’rifi

• Agar sistema o‘zidan proton ajratsa (protonlar donori) kislota, agar o‘zi proton bilan biriksa asos hisoblanadi. Demak, neytrallanish reaksiyasi protonning kislotadan asosga o‘tishi bilan sodir bo‘ladi. Protonni yo‘qotib kislota asosga aylanadi, chunki hosil bo‘lgan modda proton biriktirib kislotaga aylanadi.

923 y Daniyalik olim Ioxan Brensted va ingliz olimi Tomas Louri
Neytrallanish reaksiyasi protonga ega bo‘lish uchun ketadigan konkurent reaksiyadir. A va B tutash sistema deyiladi. Tutash juftlarning hosil bo‘lishi o‘zaro dinamik muvozanatda bo‘ladi
HF kislotaning tutash jufti F- asosdir. Ayni paytda H2O asosning tutash jufti H3O+ kislotadir.
Kislota va asos tutash juftlarning fazoda joylanishi.
Brensted –Louri ta’rifi bo‘yicha kislota asos juftinig fazoda hosil bo‘lishi.
Brensted –Louri ta’rifiga ko‘ra suv, ammiak amfoter elektrolit hisoblanadi. Chunki u kuchli asoslar ishtirokida o‘zini kislota, kuchli kislotalar ishtirokida asos xossasini namoyon etadi.