9-mavzu. Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik va mehnat unumdorligi tahlili

9.7. Mahsulot mehnat sig’imini tahlili
Ishlab chiqarish hajmi, mahsulot strukturasi va assortimentini o'zgarishiga ham bog'liq. Kam mehnat talab etadigan mahsulot turlarini ko'proq ishlab chiqarish tufayli mahsulot struktura va assortimentini o'zgarishi mehnat unumdorligini o'sishiga olib keladi.
Struktura va assortimentni unumdorlik darajasiga ta'siri mehnat sig'imi orqali aniqlash mumkin.
Mehnat sig'imi - mahsulot, yarim fabrikat va mahsulotni ayrim qismlarini ishlab chiqarish uchun sarflangan ish vaqti bilan o'lchanadi. Mehnat sig’imi quiydagicha aniqlanadi: Ms = Т/М
Bu erda; Ms-mehnat sigimi, T- sarflangan ish vaqti, M – ishlab chiqarilgan mahsulot
Mehnat sig'imi bilan mehnat unumdorligi bilvosita bog'liqqa ega. Mehnat sig'imi pasayishi tufayli mehnat unumdorligi ortadi va buning aksicha, mehnat sig'imi ortsa-mehnat unumdorligi pasayadi.
Mehnat sig'imini pasaytirish mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan ish vaqtini qisqartirish orqali erishiladi.
Mehnat sig'imini pasaytirish hisobiga mehnat unumdorligini o'sishi (foiz hisobida) quyidagicha aniqlanadi.
Bunda:
A- ishlab chiqarilgan mahsulot mehnat sig'imini pasaytirish (foiz hisobida).
Mu - mehnat unumdorligini o'sish darajasi ( foiz hisobida).
Masalan, mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan mehnat 8550 kishi-soatni tashkil etib, norma bo'yicha 9000 kishi -soatga nisbatan 450 kishi-soat iqtisod qilingan.
Demak, mehnat sig'imini 5 % (450:9000x100)ga pasayishi mehnat unumdorligini 5,26% (9000:8550x100) ga ortishiga olib keldi.
иш вақтининг маҳсулот ҳажмига нисбати (Т/М) меҳнат сиғими билан аниқланади
Erishilgan natijani yuqoridagi formula orqali ham aniqlash mumkin.
Mehnat unumdorligini mehnat sig'imiga ta'siri quyidagicha aniqlanadi.
Bizning misolimizda mehnat unumdorligini 5,26% ga o'sishi, mehnat sig'imini 5 % ga pasayishiga olib keldi.
AVS" aktsionerlik jamiyatida mehnat sig'imining o'zgarishini mehnat unumdorligiga ta'sirini tahlili

Ko'rsatkichlar

O'tgan yili