9-mavzu. Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik va mehnat unumdorligi tahlili

9.6. Ishchining mehnat unumdorligiga ta'sir etuvchi omillarning tahlili
Korxonalar mahsulot ishlab chiqarish hajmlarini ko'paytirishga va uni bozorga taklif qilish orqali ko'proq foyda olishga intiladi. Bunday sharoitda mahsulot hajmini korxonani kengaytirish yoki xodimlar sonini ko'paytirish bilan bir qatorda, bevosita ishlab chiqarish jarayonida qatnashuvchi ishchilarning mehnat unumdorligini ko'tarish orqali amalga oshirgani korxona uchun ko'proq samarali hisoblanadi. Shu tufayli ham har bir xo'jalik yurituvchi sub'ekt o'z ishchilarining mehnat unumdorligini oshirish choralarini ko'rishga harakat qiladi hamda unumdorlikka ta'sir etuvchi omillarni o'rganib boradi.
Odatda bir ishchiga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulot hajmi quyidagi omillarga bog'liq.

• Bir ishchining yil davomida ishlagan o'rtacha kishi kunlari=(jami kishi kunlari/ishchilar soni)

• Ish kuni davomiyligi, soat = (jami ishlangan kishi soat/jami ishlangan kishi kunlari)

• Ishchining bir soatlik ish unumi = (mahsulot hajmi / jami ishlangan kishi -soat)

Tahlil etishda bir ishchiga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulot hajmining rejasiga, o'tgan yilga nisbatan o'zgarish sabablari va unga ta'sir etuvchi omillar quyidagicha aniqlanadi.

Ko'rsatkichlar	O'tgan yili	Hisobot yili		Farqi (+,-)
		Biznes rejada	Haqiqatd a	O'tgan yildan	Biznes rejadan
1	2	3	4	5	6
Mahsulot hajmi solishtirma ulgurji bahoda, ming so'm	2113430	2198763	2553967	+440537	+355204
Ishchilarning jami ishlagan kishi-kunlari, ming kishi-kuni	162,27	160,2	153,5	-8,77	-6,7
Ishchilarning jami ishlagan kishi-soatlari, ming kishi-soat	1287,8	1255,2	1202,8	-85,0	-52,4
Ishchilarni ro'yxat bo'yicha o'rtacha soni, kishi	617	605	599	-18	-6
Hisob-kitoblar:
Bir ishchiga to'g'ri keladigan o'rtacha yillik mahsulot, ming so'm gr1/4	3425,3	3634,3	4263,7	+838,4	+629,4
Bir ishchini yil davomida ishlagan kishi-kunlari, kishi-kuni gr2/4	263	265	256	-7	-9
O'rtacha ish kuni davomiyligi, soat gr3/gr2	7,85	7,83	7,84	-0,01	+0,01
Ishchini 1 soatlik ish unumi, (so'm) gr1/gr3	1641,117	1751,723	2123,351	+482,234	+371,628