9-мавзу. Самарадорлик ёки тенглик: муаммо нимада? Режа

Аҳоли турмуш даражаси

• – аҳолининг ҳаёт кечириши учун зарур бўлган моддий ва маънавий неъматлар билан таъминланиши ҳамда улар эҳтиёжининг бу неъматлар билан қондирилиши даражаси.

• туғилиш ва ўлиш даражаси ҳамда бошқа демографик кўрсаткичлар;

• ҳаёт кечиришнинг санитар-гигиена шароитлари;

• озиқ-овқат товарларини истеъмол қилиш;

• турар жой шароитлари;

• маълумот ва маданият;

• меҳнат қилиш ва бандлик шароитлари;

Аҳоли турмуш даражасининг БМТ томонидан тавсия этилган кўрсаткичлари тизими ўз ичига қуйидаги гуруҳларни олади:

• аҳолининг даромадлари ва харажатлари;

• ҳаёт кечириш қиймати ва истеъмол нархлари;

• транспорт воситалари;

• дам олишни ташкил этиш;

• ижтимоий таъминот;

• инсон эркинлиги.

Фаровонликнинг энг қуйи чегарасини оила даромадининг шундай чегараси билан белгилаш мумкинки, даромаднинг бундан паст даражасида ишчи кучини такрор ҳосил қилишни таъминлаб бўлмайди.

• Бу даража моддий таъминланганлик минимуми ёки кун кечириш даражаси (қашшоқликнинг бошланиши) сифатида чиқади

Бозор иқтисодиёти шароитида ўртача даромад «ўрта синф» деб аталадиган табақалар даромадлари бўйича аниқланади. Бундай гуруҳ истеъмол савати тўпламига …

• уй, автомашина, дала ҳовли, замонавий уй жиҳозлари, сайр қилиш ва болаларини ўқитиш имконияти, қимматли қоғозлар ва зебу зийнат буюмлари киради.

Турмуш тарзи

• – бу кишилар (жамият, ижтимоий қатлам, шахс)нинг миллий ва жаҳон ҳамжамиятидаги ҳаёт фаолияти тури ҳамда усулларини акс эттирувчи ижтимоий-иқтисодий категория. Турмуш тарзи инсон ҳаёт фаолиятининг турли жиҳатларини қамраб олади, яъни:

• меҳнат, уни ташкил этишнинг ижтимоий шакллари;

• турмуш ва бўш вақтдан фойдаланиш шакллари;

• сиёсий ва ижтимоий ҳаётда иштирок этиш;

• моддий ва маънавий эҳтиёжларни қондириш шакллари;

• кишиларнинг кундалик ҳаётдаги хулқ-атвори меъёрлари ва қоидалари.

Аҳоли улуши, %
Даромадлар улуши, %
Даромадларнинг аҳоли гуруҳлари ўртасида тақсимланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси (Жини коэффициенти) қўлланилади.
Жини коэффициенти чизмадаги Лоренц эгри чизиғи билан мутлақ тенглик чизиғи ўртасидаги юзанинг 0АС учбурчак юзасига нисбати орқали аниқланади. Бу кўрсаткич қанчалик катта бўлса тенгсизлик шунча кучли бўлади. Жамият аъзолари даромадлари тенглашиб борганда бу кўрсаткич 0 (ноль)га интилади.