Ўрганиладиган масалалар: Саноатда ишлаб чиқаришни ижтимоий ташкил этишнинг шакллари ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги

МАВЗУ
САНОАТ ИҚТИСОДИЁТИ
ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ ИЖТИМОИЙ ТАШКИЛ ЭТИШ

Ўрганиладиган масалалар:

1. Саноатда ишлаб чиқаришни ижтимоий ташкил этишнинг шакллари ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги

2. Концентрациялаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

3. Ихтисослаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

4. Кооперативлаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

5. Комбинатлаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

1. Саноатда ишлаб чиқаришни ижтимоий ташкил этишнинг шакллари ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги

Саноатда ишлаб чиқаришни ижтимоий ташкил этишнинг шакллари:

• Концентрациялаштириш

• Ихтисослаштириш

• Кооперативлаштириш

• Комбинациялаштириш

2. Концентрациялаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

Ишлаб чиқаришни концентрациялаштириш
Саноатни концентрациялаштириш шакллари
Агрегат
Технологик
ташкилий-хўжалик ва заводларни йириклаштириш
Иқтисодий ҳудудларнинг саноат ривожланиш даражаси, уларнинг таркибидаги қуйидаги корхоналарнинг салмоғи бўйича ифодаланади:
Кичик корхона
Ўрта корхона
Йирик корхона
Йирик корхоналарнинг афзалликлари:

З. Ихтисослаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ ИХТИСОСЛАШТИРИШ
КОРХОНАЛАРНИНГ ИХТИСОСЛАШУВИ
Саноатда ишлаб чиқаришни ихтисослаштириш жараёнининг шакллари:

• буюмлар бўйича ихтисослаштириш

• деталли ихтисослаштириш

• технологик ихтисослаштириш

Корхона таркибидаги ихтисослашувни таърифлаш учун қуйидаги кўрсаткичлардан фойдаланилади:
ихтисослашган корхоналар ишлаб чиқарган маҳсулотининг шу маҳсулот турининг умумий ҳажмидаги салмоғи;
ишлаб чиқарилган, технологик жиҳатдан ўхшаш бўлган ассортиментдаги буюмларнинг гуруҳлари, турлари.
Ихтисослаш даражасининг асосий кўрсаткичлари:

4. Кооперативлаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

КООПЕРАТИВЛАШТИРИШ
Ишлаб чиқаришни кооперативлаштириш шакллари:
буюмли (агрегатли) кооперативлаштириш
технологик кооперативлаштириш
тармоқлараро кооперативлаштириш
иқтисодий районлараро кооперативлаштириш
Буюмли (агрегатли) кооперативлашириш
Технологик кооперативлаштириш
Тармоқлараро кооперативлаштириш
Районлараро кооперативлаштириш
Ижтимоий ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг бу шаклига баҳо бериш учун унинг аҳволини ва имкониятларини билиш лозим, бунинг учун қуйидаги кўрсаткичлардан фойдаланилади:
ушбу корхона билан ҳамкорлик қилувчи корхоналар сони
кооперация усулида олинаётган ярим фабрикатлар ва бутловчи буюмларнинг ушбу корхона томонидан ишлаб чиқарилаётган тайёр маҳсулот таннархидаги улуши.

5. Комбинациялаштириш, унинг шакллари ва кўрсаткичлари

КОМБИНАЦИЯЛАШТИРИШ
Комбинатлаштириш шакллари:

• хомашёни тайёр маҳсулот олгунча кетма-кет босқичларда қайта ишлаш

• ишлаб чиқариш чиқиндиларидан фойдаланишга асосланган ҳолда маҳсулот тайёрлаш

• хомашёни ёппасига қайта ишлаш

Хомашёни комплекс қайта ишлашга асосланган комбинатлаштириш
Комбинатнинг ривожланиш даражаси
тўла-тўкис комбинатлар
тўла бўлмаган комбинатлар