9-Mavzu: Tekis egilish. Normal kuchlanishni hisoblash. Mustahkamlik shartlari. Umumiy tushunchalar. Sof va ko‘ndalang egilish

Balkalarni normal kuchlanish bo’yicha egilishdagi mustahkamlik sharti
Biz yuqorida ko‘rib o‘tdikki, normal kuchlanish kesimning neytral o‘qidan eng uzoq masofada maksimal qiymatga ega bo‘lib neytral o‘qda esa nolga teng.Urinma kuchlanish esa unga teskari ya‘ni neytral o‘qda maksimal qiymatga kesim yuzasida esa nolga teng. Agarda balkaning uzunligi kesim balandligiga nisbatan katta bo‘lsa unda
,
kichik qiymatga ega.Shuning uchun balkalarning mustahkamligi normal kuchlanish bo‘yicha taminlanadi (Bundan yupqa devorli balkalar mustasno). Unda normal kuchlanish bo‘yicha balkaning mustahkamlik sharti teng:
ga nisbatan
Bu yerda
-ruxsat etilgan normal kuchlanish.Ular quyidagicha tanlanadi:
plastik materiallar uchun;
mo‘rt materiallar uchun;
n - ehtiyot koeffitsiyenti.
Agarda material cho‘zilish va siqilishga bir xil qarshilik ko‘rsatsa unda kuchlanishning ishorasidan qat‘iy nazar eng katta qiymati olinadi.Cho‘zilish va siqilishga har xil qarshilik ko‘rsatadigan mo‘rt materiallar uchun eng katta cho‘zuvchi yoki siquvchi kuchlanish qabul qilinadi.
Formulalar yordamida 3xil masalalar yechish mumkin.
1. Eguvchi moment va ruxsat etilgan kuchlanish berilgan bo‘lsa balkaning ko‘ngdalang kesimini tanlash:
2. Balkaning ko‘ngdalang kesimi va ruxsat etilgan kuchlanish berilgan bo‘lsa uning yuk ko‘tara olish qobilyatini tekshirish:
3. Balkaning ko‘ngdalang kesimi va eguvchi momenti aniq bo‘lsa balka mustahkamligini tekshirish:
Shuni ta‘kidlash lozimki balkaning yuk ko‘tarish qobilyati kesimning qarshilik momentiga proportsional ravishda o‘zgaradi. O‘z navbatida material sarf bo‘lishi kesim yuzasiga bog‘liq.Shuning uchun qabul qilingan kesimni materialni iqtisod qilish nuqtayi nazardan solishtirma qarshilik momenti orqali ko‘riladi.Ya‘ni:
Unda ko‘ndalang kesimi to‘g‘ri burchakli to‘rtburchakdan iborat bo‘lgan balkalar uchun solishtirma qarshilik momenti teng bo‘ladi:
Kesimi doiradan iborat bo‘lgan balka uchun:
Kesimi qo‘shtavr ko‘rinishidagi balkalar uchun:
Shunday qilib yuqoridagilar shuni ko‘rsatadiki kesimi qo‘shtavr ko‘rinishidagi balka bir xil h da kesimi to‘g‘ri burchakli to‘rtburchak ko‘rinishidagi balkaga nisbatan ikki baravar kesimi doiradan iborat bo‘lgan balkalarga nisbatan esa 2,5 baravar arzon bo‘lar ekan.