9-mavzu: zamonaviy dasturlash texnologiyalari. Obyektga yo’naltilrilgan dasturlash tillari. C++ Dasturlash tilining asosiy konstruktsiyalari va tizimda qo’llash xususiyatlari. Reja

Komponenta 
Bo’lishi 
shart yoki yo’q 
Vazifasi 
 
[*] 
yo’q 
Navbatdagi ko’rib chiqilayotgan maydon qiymatini 
o’zgaruvchiga 
o’zlashtirmaslik 
belgisi. 
Kirish 
oqimidagi 
maydon 
ko’rib 
chiqiladi, 
lekin 
o’zgaruvchida saqlanmaydi. 
[<kenglik>] 
yo’q 
Maydon kengligining aniqlashtiruvchisi. O’qiladigan 
belgilarning maksimal sonini aniqlaydi. Agar oqimda 
to’ldiruvchi belgi yoki almashtirilmaydigan belgi 
uchrasa funksiya nisbatan kam sondagi belgilarni 
o’qishi mumkin. 
[F|N] 
yo’q 
O’zgaruvchi 
ko’rsatkichining 
(adresining) 
modifikatori: F- far pointer; N - near pointer. 
[h|1|L] 
yo’q 
Argument turining modifikatori. bilan 
aniqlangan o’zgaruvchining qisqa (short - h ) yoki 
uzun (long -1,L) ko’rinishini aniqlaydi. 
 
 C++ tilida ifodalar 
C++ tilida o’zgaruvchi qiymatini birga oshirish va kamaytirishning samarali usullari 
avjud. Ular inkrement (++) va dekrement (--) unar amallarid ir. Inkrement va dekrement 
amallarining prefiks va postfiks ko’rinishlari mavjud.
x = y++; // postfiks
x = --y; // prefiks
sanagich++; // unar amal, "++sanagich;" bilan ekvivalent
a--; // unar amal, "--a;" bilan ekvivalent 
Quyida keltirilgan amallar bir xil vazifani bajaradi:
i++;
i = i + 1;
i--;
i = i - 1;
a += b;
a = a + b;
a -= b;
a = a - b;
a *= b - c; a = a * (b - c);
++i;
i++;

---

--c;
c--;
C++ da ifodalar quyidagi tartibda hisoblanadi:
1. Qavs ichidagi ifodalar hisoblanadi
2. Funksiyalar qiymati hisoblanadi. (sin(x), cos(x), sqrt(x) va xakazo)
3. Inkor amali ( ! - not )
4. Bo’lish, ko’paytirish kabi amallar (/,*, %, ...)
5. Qo’shish kabi amallar (+, -, or, xor )
6. Munosabat amallari (=, <>, <, >, <=, >= ) 
NAZORAT SAVOLLARI: 
 
1. Kompyuterga bog’liq tillar qanday tillarga ajiraladi? 
2. Protseduraga mo’ljallangan tillar yana qanday nomlanadi? 
3. FORTRAN tili qachon yaratilgan va vazifasi nimalardan iborat? 
4. Martin Richards tomonidan o`ylab topilgan tilni nomi nima va bu til qaysi tillarni 
yaratilishiga asos bo’lgan? 
5. Identifikator bu – .....? 
6. Dasturlashda xizmatchi so’zlar deb nimaga aytiladi? C++ da xizmatchi so’zlarga misollar 
keltiring. 
 

---