9-sinf Sinf soati ish reja va konspekt 2023-2024-yil

davrining eng atoqli siyosat va madaniy arboblaridan biridir” 
S.P.Tolstov 
O`qituvchi:

---

Rus olimlaridan juda ko`pchiligi Hazrat Navoiy bobomiz haqida juda ko`plab 
tadqiqot ishlari olib borgan. Quyida akademik N.I.Konrad va V.M.Jirmunskiy 
tadqiqotlarini kuzatamiz.
Chunonchi: Navoiy- o`zbek adabiy tilining asoschisi; Navoiy- o`zbek mumtoz 
adabiyotining asoschisi; Navoiy – Sharq badiiy va falsafiy tafakkurini jamlab, uni 
yangi pog`onaga ko`tara olgan mutafakkir; Navoiy – Temuriylar davlatining yirik 
arbobi, adolat himoyachisi; Navoiy – ilmu urfon, madaniyat va she’riyat homiysi, 
ustoz-murabbiy va hokazo. 
Navoiy turkiy til qudratini barilla namoyish eta oldi, bu xalqlarning ijodiyoti 
an’analari bilan forsiy she’riyat an’analarini qo`shib, turkiy adabiyotni keng 
bashariy tarix sahnasiga olib chiqadi. Navoiy-nodir iste’dod egasi, ammo uni 
hamisha ilhomlantirgan, unga qudrat va quvvat bergan narsa – bu ona tilida ulug` 
asarlar yaratib xalqi ruhini sarbaland etish edi. Bu qutlug niyat bir ilohiy nur 
bo`lib, Navoiy asarlari orqali avlodlar qalbini charog`on qilib turibdi. 
Shu nuqtai nazardan V.M. Jirmunskiy Navoiy faoliyatini Lyeonardo da Vinchi 
faoliyati bilan qiyoslaydi va yozadi: “Navoiy o`zining G`arbdagi zamondoshlari 
kabi ko`z oldimizda har tomonlama kamol topgan va ilmu ijod, fikriy teranlik va 
amaliy faoliyatini o`zida jamlagan univarsial qobiliyatli yaxlit bir komil shaxs 
sifatida gavdalanadi”.
(Najmiddin Komilov. Tafakkur karvonlari-199-201 -betlar) 
O`zbek xalqi ma`naviy dunyosining shakllanishiga g`oyat kuchli va samarali 
ta`sir ko`rsatgan ulug` zotlardan yana biri — bu Alisher Navoiy bobomizdir. Biz 
uning mo`’tabar nomi, ijodiy merosining boqiyligi, badiiy dahosi zamon va makon 
chegaralarini bilmasligi haqida doimo faxrlanib so`z yuritamiz. 
Alisher Navoiy xalqimizning ongi va tafakkuri, badiiy madaniyati tarixida 
butun bir davrni tashkil etadigan buyuk shaxe, milliy adabiyotimizning tengsiz 
namoyandasi, millatimizning g`ururi, sha`nu sharafini dunyoga tarannum qilgan 
o`lmas so`z san`atkoridir. Ta`bir joiz bo`lsa, olamda turkiy va forsiy tilda 
so`zlovchi biron-bir inson yo`qki, u Navoiyni bilmasa, Navoiyni sevmasa, 
Navoiyga sadoqat va e`tiqod bilan qaramasa. 
Agar bu ulug` zotni avliyo desak, u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, 
mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak, shoirlarning sultonidir. 
Shu ma`noda, keyingi paytda buyuk ajdodlarimizning so`nmas dahosiga 
hurmat-ehtirom, ularning boy ilmiy merosini o`rganishga bo`lgan qiziqish xorijiy 
ellarda ham ortib borayotgani barchamizni quvontiradi. Buning tasdig`ini 
dunyoning turli mamlakatlarida ularning hayoti va faoliyati haqida e`lon 
qilinayotgan ilmiy va badiiy asarlar, ulug` ajdodlarimiz xotirasiga barpo 
etilayotgan yodgorliklar misolida ham ko`rish mumkin. Shu qatorida, Moskva, 
Tokio va Boku shaharlarida Alisher Navoiy bobomizning xotirasiga o`rnatilgan 
muhtasham haykalni eslash joiz. 
O`qituvchi:
Bobur shoh yashagan o`sha ziddiyatli, beomon, besaranjom zamonda 
davlatni boshqarish uchun jasur sarkarda bo`lish juda muhim edi. Tabiat Bobur 
shohga ana shunday xislatni in’om etgan edi.

---

Dovyurakligi va jasurligi uchun u yoshligidan “Bobur” (“Sher”) laqabini 
oladi.Bu nom unga bejiz berilmagan edi. U ajoyib suvori, suzuvchi, qilichboz, 
kamonboz edi. Uning vujudida sarkardalarga xos dovyuraklik, serg`ayratlik, 
epchillik mujassam edi. Epchillikda unga teng keladigan odam kamdan kam 
topilgan.
Manbalarda qayd etilishicha, u jismoniy jihatdan ham shunday baquvvat 
bo`lganki, ikki qo`ltig’iga ikki odamni olib qal’a devori ustida mashq qilgan. 
Bundan tashqari, Bobur o`limga tik qarash, o`ziga va o`z taqdiriga ishonish kabi 
fazilatlarga ega bo`lgan.
Bu fazilatlar esa Boburga kishilarni doimo o`z orqasidan ergashtirish imkonini 
bergan. 
Bobur kimlar bilan janglarda to`qnash kelgan bo`lsa, ularning tajribalarini 
o`rgangan.Shayboniylardan urushning “to`lg`ama” usulini, mo`g`ullardan pistirma 
qo`yish, afg`onlardan poroxli miltiq ishlatishni o`rgangan. 
Zahriddin Muhammad Bobur nafaqat buyuk davlat arbobi, mohir sarkarda, 
shoir, bastakor, ayni paytda, yirik tarixchi olim hamdir.Uning nomini abadiylikka 
muhrlagan asar “Boburnoma”dir. 
Bu asar-Movarounnahr, Afg`oniston, Hindiston va Eron xalqlari tarixi, 
geografiyasi haqida juda qimmatli ma’lumotlar beradi. Bu xotira asarlar sirasiga 
kiradi. Asar 1493-1529-yillar oralig`ida bo`lib o`tgan tarixiy voqealar haqida 
yilma-yil hikoya qiladi. 
Bobur shoh 1530-yilning 26-dekabrida 47 yoshida vafot etdi. Uni Agra shahrida, 
Jamna daryosi yonidagi “Bog`i Orom ”ga dafn etadilar. Uning vasiyatiga ko`ra, bir 
necha yildan so`ng Bobur shoh jasadi Kobuldagi “Bog`i Kalon”ga ko`chiriladi. Bu 
bog`ni Boburning o`zi katta mehr bilan obod qilgan edi. 
Keyinchalik bu bog` “Bog`i Bobur” deb atala boshlangan. 
Bobur 
Sharq 
mamlakatlari 
taxtiga 
munosib 
hukmdorlarning 
yorqin 
namoyonlaridan biridir. 
Bobur bobokaloni Amir Temurdek bunyodkorlik ishlariga katta e’tibor bilan 
qaragan davlat arbobi edi. 
O`zbekiston Respublikasi hukumatining qarori: 
*1993-yilda Bobur tavalludining 510 yilligi keng miqyosda nishonlansin. 
• 
Boburning buyuk xotirasini ulug`lash yo`lida katta ishlar amalga oshirilsin. 
• 
Andijonda Bobur haykali o`rnatildi, ramziy qabr maqbarasi qurildi. 
• 
“Bobur milliy bog`i” va shu bog` qoshida “Bobur va jahon adabiyoti” nomli 
muzey tashkil etildi. 
• 
Har yili 14-fevral Respublikamizda Bobur tavalludi keng nishonlanadi. 
Hindistonda qudratli va shavkatli saltanat egasi bo`lganida ham Vatan xayoli, 
ayriliq alami Bobur Mirzoni aslo tark etmagan va u quyidagi hasratli satrlarni 
bitgan edi: 
Yana mahrumi xonumon qilding, 
Yana ovorayi jahon qilding. 
Tole yo`qi jonimg`a balolig` bo`ldi, 
Har ishniki ayladim, xatolig` bo`ldi. 
O`z yerni qo`yub Hind sori yuzlandim, 

---

Yorab netayin, ne yuz qarolig` bo`ldi.