A avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini oʻrganish va istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

2. VERBAL VA NOVERBAL MULOQOT VOSITALARI
Verbal muloqot - soʻz, nutq orqali boʻladigan muloqot. Verbal muloqot orqali 
asosan hissiy xolat emas, ma’lumot beriladi.
Noverbal muloqot - soʻzsiz ma'lumot uzatish usullari ishlatiladi. Ularga imo-
ishora, oʻzini tutish, yuz ifodasi, nigoh, ovoz oxangi, ovoz tembri, ovoz tezligi va 
balandligi, urgʻu berish, tovush chiqarish turlari kiradi.

---

Noverbal xatti-xarakat odamning psixologik xolati bilan uzviy bogʻliq va 
psixologik xolatni koʻrsatish vositasi xisoblanadi. 
1. Ma'lumot uzatishning 7% - verbal muloqot vositalari (faqat soʻzlar) orqali, 
38% - tovush vositalari (tovush toni, intonatsiya) va 55% - noverbal vositalar orqali 
amalga oshiriladi. 
2. Soʻzlar orqali sof ma'lumot uzatiladi. Noverbal usulda esa koʻproq hamkorga 
va mavzuga boʻlgan munosabat oʻz aksini topadi.
3. Nutq va imo-ishoralar bir-biriga mos kelishi kerak. Qarama-qarshiliklar – 
nomutanosiblik alomatidir.
* Boshqacha qilib aytganda, koʻproq nima deyilgani emas emas, balki 
qanday aytilgani muhim. 
* Odamlar verbal vositani, nutoʻni oʻzgarayotgan vaziyatga moslashtirishni 
tez oʻrganadilar, ammo tana tili sekin oʻzgaradi. Shuning uchun nutqda 
muloqoʻotning verbal va noverbal vositalari mutanosib boʻlishi kerak. Bu 
suhbatdoshga ma'lumotni imkon qadar toʻliq etkazishga yordam beradi. 
3. MULOQOTDAGI POZITSIYALAR 
I. MEN-yaxshi — SEN- yaxshi - «tenglik» holati 
II. MEN- yaxshi — SEN- yaxshi emas - «yuqoridan qarash» holati 
III. MEN- yaxshi emas -— SEN- yaxshi - «pastdan qarash» holati
IV. MEN- yaxshi emas — SEN- yaxshi emas - tushkunlik holati
Insonning muloqot qilishi, oʻzi va atrofidagi odamlar bilan munosabat qurish 
pozitsiyasiga uning oʻz-oʻzini baholashi taʼsir koʻrsatishi mumkin. 
4. O‘Z-O‘ZINI BAHOLASH VA UNING TURLARI