A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

4 .3 .3 . «M aktuboti Allomiy»
“ Maktuboti Allomiy” - “ Maktuboti Abulfazl” , “ Inshoyi Abulfazl” 
(’’Abulfazl (Allomiy) tarafidan bitilgan (va ko'chirilgan) maktublar”)i deb 
hamataladi. Maktublaming asosiy qismi Boburiylarsaltanati (1526—1858)ning 
atoqli podshohlaridan Jaloliddin Akbar (1556-1605) nomidan, bir qismi vazir 
va yirik tarixchi olim Abulfazl ibn Muborak Allomiyning shaxsiy mazmundagi 
maktublaridan iborat. To'plam uch qismga bo'lingan. Undan bizga uchdan 
ikki qismi, ya’ni ikkita daftari yetib kelgan, xolos. U Allomiyning qarindoshi 
Abdusamad ibn Afzal Muhammad tomonidan tuzilgan.
Maktuboti Allomiy”da 1586— 1596-yiIlarda Buxoro va Balx xonliklari 
ilan Boburiylar davlati (Hindiston) o'rtasidagi siyosiy munosabatlar 
aqida o'ta qimmatli ma’lumotlami uchratam iz. M a’lumki, o'sha yillari 
•ndistonning nafaqat Buxoro va Balx xonliklari, balki Eron bilan ham 
munosabatlari jiddiy tus olgan edi. Agar Boburiylar bilan Shayboniylar
35

---

davlatlari o'rtasidagi siyosiy munosabatlar Badaxshon tufayli, to ‘g‘risi 
Badaxshonni o'z hukmronligiga kiritib olish xususida bir qadar buzilgan 
bo'lsa, Safaviylar Eroni bilan Hindiston o'rtasidagi munosabatlar katta 
siyosiy-strategik ahamiyatga ega bo'lgan Q andahor xususida birmuncha 
buzilib qolgan edi.
Majmuadagi maktublarda mana shu chigal masalalarning mohiyatini 
tushuntirib bera oladigan daliliy ma’lumotlar ko'p. Bu jihatdan Akbaming 
Abdullaxonga yo'llagan uchta maktubi va Abdullaxonning mavlono M ir 
Quraysh, Ahmad otaliq boshchiligida Hindistonga yuborgan elchiligi, va 
Buxoro elchisi olib borgan maktub, va Akbaming Balx bilan Buxoroga 
xoja Afzal, Hakim Humom va Mir Sadrijahon boshchiligida yo'llagan 
elchiliklari xususida qimmatli m a’lumotlar keltirilgan.
Yana bir m uhim m asalani ham aytib o ‘tishga to 'g 'r i keladi. 
M aktublaming birida kelgusida tutiladigan siyosat xususida ikki davlat — 
Boburiylardavlati va Buxoro xonligi hukmdorlarining maxsus uchrashuvini 
uyushtirish masalasi ko'tariladi.
“ Maktuboti Abulfazl” majmuasining yaxshi bir qo'lyozm a nusxasi 
(tartib raqam i 290, 154 varaq) O 'zb ek isto n Respublikasi F an lar 
akademiyasining Sharqshunoslik instituti xazinasida mavjud.