A guruh elementlari

Tabiatda uchrashi. Ishqoriy metallar kimyoviy faolligi yuqoriligi sababli faqat birikmalar holida uchraydi.Tabiatda uchraydigan izotoplari:₃⁷Li (92,5%), ₃⁶Li (7,3%).
Litiyning birikmalari nihoyatda ko’p.Uni 150 dan ortiq minerallari bor. Texnik ahamiyatga spodumen LiAl(SiO₃)₂ va litiy smolasi yoki lepidolit KLi₂Al(Si₆O₁₀)(F,OH)₂, petalit (Li,Na)AlSi₄O₁₀.
Natriy birikmalari keng tarqalgan. Osh tuzi NaCl; Glauber tuzi Na₂SO_4*1O H₂O, hind selitrasi KNO₃, natriy selitrasi, kriolit Na₃[AlF₆]; bura Na₂B₄O_7*10 H₂O.
Kaliy birikmalaridan silvinit KCl_*NaCl; karnallit KCl_*MgCl_2*6H₂O; yer sharining asosiy po’stlog’i- ortoklaz K₂O_*Al₂O_3*6SiO₂
Rubidiy va seziy natriy va kaliy bilan birga lekin kamroq uchraydi.
Olinishi. Natriy, litiy va kaliy asosan elektroliz usuli yordamida olinadi. Elektrolizga tuzlar yoki gidroksidlar uchratiladi. Rubidiy va seziy unung xloridlaridan kalsiy metali bilan qaytarish orqali olinadi.
Xossalari. Ishqoriy metallar kub krislall panjaraga ega. Yangi kesilgan metallar ko’rinishi odatdagi metallarga o’xshaydi. Metallik yaltiroqlikka ega. Barcha ishqoriy metallar kerosin(tseziy havoda portlaydi) ostida yoki inert gaz muhitida saqlanadi. Ishqoriy metallar engil metallar hisoblanib, pichoq bilan oson kesiladi. Litiy kerosindan engil, shuning uchun parafin ostida berk idishga yg’iladi.Ularni ichida eng qattiq holatda uchraydigani kaliy u yuqori issiq va elektr o’tkazuvcanlikka ega.
Litiy.Odatdagi sharoitda oq, yaltiroq , yumshoq va engil metall. LiCl va KCl aralashmasini suyuqlanmadan elektroliz qilib olinadi.
Xona haroratida kislorod billan ta’sirlasib litiy oksidini hosil qiladi.
4Li+O₂=2Li₂O
Litiy oksidi kul rangli, suvda yaxshi eriydi. Litiy odatdagi sharoitda azot bilan ta’sirlashib oq rangli litiy nitridini hosil qilishi kuzatiladi:
6Li+N₂=2Li₃N
Qizdirilganda galogenlar Cl₂, Br₂ va I₂ bilan kuchli alanga berb yonadi va LiCl, LiBr va LiI ni hosil qiladi.
Birikmalaridan LiF, Li₂CO₃ va Li₃PO₄ kam eriydi. Peroksidlari Li₂O₂, persulfidlari Li₂S₂, perkarbidlari Li₂C₂ ma’lum.
LiOH ni olish uchun LiClni suvdagi eritmasi elektroliz qilinadi:
2LiCl+2H₂O=2LiOH+H₂+Cl₂
Litiy ioni eng kichik o’lchamga ega bo’lib, eng yuqori gutblanuvchanligi bilan boshqa ishqoriy metallardan farqlanadi. Shuning uchun u koordinasion soni 4 bo’lgan [Li(H₂O)₄]⁺ akvakomplekslar hosil qiladi.
Litiy vodorod atmosferasida qizdirilganda litiy gidridini hosil qiladi:
2Li+H₂=2LiH 
Litiy gidridi oq kristall modda, 680^oS suyuqlanadigan ion bog’lanishli birikma.