A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

GPN uzatishi va ishchi bosimi

Ikki tomonlama ta‘sirli GPN ishini ko‘rib chiqamiz, shunday ekan bunday agregatlar birmuncha zamonaviy hisoblanadi. Quyidagicha belgilashlar kiritamiz: F_n-
qatlam suyuqligini haydovchi nasos porshni yuzasi; f-shtok kesimi yuzasi; S- porshnning yurish uzunligi; n-porshnning bir minut davomida borib kelishlar soni.
Pastga harakatlanishidagi haydash miqdori
q₁  F_n  S ,
yuqoriga harakatlanishida
q₂  (F_n  f )S .
Bir marta borib kelishidagi uzatishi
q  q₁  q₂  (2F_n  f )S .
n marta harakatlanishida n marta ko‘p uzatadi, sutka davomida 24x60=1440 marta ko‘p uzatadi. Shunday ekan bir kecha-kunduz davomida nazariy uzatishi qu idagiga teng bo‘ladi
Q_n  1440(2F_n  f )S_n . (13.1)
Har xil yo‘qotishni (zichligi yaxshi bo‘lmaganda suyuqlik sizishi, gazning ta‘sirida silindrning to‘lmasligi, neftning kirishishi va boshqalar) hisobga oluchi uzatish koeffitsiyentini kiritib, ikki tomonlama ta‘sirli GPNning amaldagi uzatishi quyidagicha aniqlanadi.

Q_a  1440(2F  f )S_n
. (13.2)

Ikki tomonlama ta‘sirli GPNning gidravlik dvigateli suyuqlik sarfi (13.2) formulaga o‘xshash holatda quyidagicha aniqlanadi

Q_s  1440_ora(2F_d  f )S_n
. (13.3)

bu yerda F_d-dvigatel porshini yuzasi; α_or-silindr va porshen oralig‘idan, klapanlardan, zolotnikli moslamalardan va NKQning muftali birikmalaridan sizishni hisobga oluchi koeffitsiyent.
Yer yuzasida ishchi suyuqlikni haydovchi nasos uzatish sarfini Q_s ta‘minlashi shart. Agar haydovchi nasos uzatishi aytilgan ko‘rsatkichdan kam bo‘lsa, unga mos ravishda GPN yurish soni o‘zgaradi.
Shuning uchun haydovchi nasosni yer yuzasidan haydashini boshqarish evaziga GPN ning yurish sonini va nasosning haydash miqdorini o‘zgartirish mumkin. Haydovchi nasosning uzatishini o‘zgartirish nasos plunjeri va vtulkasini

o‘zgartirish, hamda ishchi suyuqlikning bir qismining quvurdan to‘kilishi orqali yuz beradi. Bunday rostlash usullari qurilmaning f.i.k. ni pasaytiradi.
Haydovchi nasos bilan hosil qilinadigan ishchi bosim yuqori va 10,0MPA va undan yuqori bo‘ladi. Ikki tomonlama ta‘sirli GPN uchun quduq ustidagi haydovchi nasos ishchi bosimini aniqlaymiz (13.5-rasm).

13.5-rasm. GPN pasga harakatlanishida kuchning ta‘siri va bosimning taqsimlanishi sxemasi.
Gidravlik dvigatel porsheni pastga harakatlanishida yuqorisidan ta‘sir qiluchi kuch R_d, nasos porsheni pastki qismidan ta‘sir qilayotgan kuch R_n va barcha porshen tizimining harakatlanishidagi ishqlanishi orqali hosil qilinayotgan kuch r ning yig‘ndisiga teng bo‘lishi kerak:
R_d  R_n  r . (13.4)

R

d
Kuch R_d- porshen yuqorisidan ta‘sir qiluchi kuch ^' va dvigatel silibdridagi

d
porshenga yuqoridan ta‘sir qiluchi kuchlar R ^'' yug‘indisiga teng, shunday ekan