A. nurmonov, A. Sobirov, N. Qosimova
(te p ki yedi). 199-mashq
Download 383.51 Kb. Pdf ko'rish
|
(te p ki yedi). 199-mashq. H ik m a tli g aplarni o ‘qing, so‘ zla rd a g i yasalish hodisa- la rin i aniqlab, ularni izohiang. 136 H A Y O V A A N D 1 S H A H A Q I D A A n d is h a li odam y a x s h llik doyasidir. H a yo b ila n andisha — qo'sh ziynat. A n d is h a — y a x s h ilik y o 'lig a poyandoz. A n disha — kelajak y o ‘ lla rin i m u n a w a r e tu vch i m ash’ ala. H a yo siz o 'z in in g uya lm a slig i bila n d o ’ s tin i u y a itira d i. A n d is h a li od a m iffa tli b o 'la d i. A n d is h a li m u lo q o t — u lu g lik belgisi. O d a m n in g h ayo va andishasi — u n in g k o ‘ rk id ir. V a fo y o ‘q yerda hayo yashamaydi. U yalish — in s o n iy lik d a n . 0 ‘ rins¡z u v a lib , m aqsadni ro ‘yobga chiqara o lm a s lik - - n o s h u d lik d ir. U y a t — b o sh n i yerga egadi. A n d is h a s iz lik n in g h o s ili — xijo la t. 200-mashq. M atiin i o‘qing. Dor so‘zi bilan bog‘Iiq holatda hosil b o la - yo tg a n y a a g i s o ‘zia rg a diqqat qiling, ularning y a sa iish o'riniarini izohlang. D o r so'zi h o z irg i o ‘ zbek adabiy tilid a quyidagi m a ’ n o la rd a is h la tila d i: 1. A rq o n va yo g 'o ch la rd a n ib o ra t d o rv o z lik q u rilm a s i. M asalan: M e n d o r deganda m u tla q o boshqa b ir narsani k o ‘ z o ld im g a k e ltirg a n ekanm an. 0 ‘ rda ustiga qurilgan d o rT o s h p o ‘lat dorv'ozchining qurilgan doriga sira ham o'xsham asdi. (N. Safarov) 2. K is h in i osib o ‘ld iiis h uchun o'matiJadigan maxsus qurilm a. Masalan: Q a h r ila Xabbozni bard o r etar. D o r boshina o n i sangsor ctar. . (Durbek) 3. K iy im q u ritis h uchun to rtila d ig a n arqon. M asalan: S h o y i-s h a lp a r k o 'y la g im \oivm ay ilin g a n dorga, T o le y im n in g y o ‘ q lig id in yo lg ‘ o n c h i b o id im yorga. (Farg'ona xalq qo'shiqlaridan) 4. K iy im -b o s h n i ilish u ch u n shipga parallel ravishda to rtila d ig a n ip y o ki arqon. M asalan: R o 'm o lim n i olibsan, O lib dorga solibsan. R o 'm o lim n i berolm ay, U vo lim g a qolibsan. (Farg'ona xalq qo'shiqlaridan) Eski o 'zb e k tilid a g i dor m a'nosi uy, h o v li (masalan: «B obum om a» da... safe d o rla r tik ib d u rla r) va shaxs o tin i yasovchi q o ‘sh im ch a -dor, c h u n o n - c h i, amaldor, jahondor, xazinador s o 'zia rid a g i h o la tla r bunga a lo q ad o r emas. 201-mashq. U yga vazîfa. M a tn n i o ‘q in g, ta g ig a ch izilgan s o ‘zlardagi yasalish o ‘rinlariga izoh bering. H o zirg i m aym u n la r ich id a shim panze o 'z in in g fik r ifodalash va uni tushunish borasida boshqa m aym un tu rla rid a n a jra lib tu ra d i. A m e rik a lik o iim ia r — Uosho Lsmli 11 o y lik m a y m u n b o la sin i o lib , u n in g in te lle k tu a l. p sixo lo g ik va n u tq ja ra y o n in i te k s h irib ko 'ris h g a n . T a d a ia o tc h ila r Uosho uchun yosh bolalarga n o rm a l hisoblangan sharoit va m u h it yaratganlar hamda o 'z la ri d o im o u b ila n birga b o ‘lganlar. Uosho n u tq in in g ta k o m ili ju d a sekin b organ. U besh yoshida kim? nima? qayer? kimniki? kabi so'roqlarga 2 yo s h li bola darajasida, k o 'p ro q im o -ish o ra la r b ila n javob bergan. K e y in c h a lik ham uning fik r ifodalashda nutqdan fovdalanishi natiiasiz b o 'lg a n . T a d q iq o tc h ila m in g ta ’kidlashiga k o ‘ ra, m aym unlarning nutq apparati fiz io lo g ik iih a td a n inson n u tq appa- ratidan uzoq va nomutanosibdir. Bu borada to 'tila r ustun turadi. Lekin shim - panzeda fikrlav olish qobiliyati, intellektual xususiyatlari blrm uncha yuqoridir. O lim la r U oshoning belgi va im o -is h o ra b ila n ftk r ifo d a lash in i te k s h ir- ganlarida, u salkam uch y il ic h id a in g liz tilid a g i 132 ta ishora b e lg ila rin i o'rgangan va o 'r in li ishlatgan. U oshoning sevim li o ‘ vin ch o Q larin i y a sh ik ich ig a b e rk itib qo'yganda, u «och» ishorasini ifoda etgan. K e yin c h a lik esa bu ishorani u yopiq eshikka nisbatan, so'ngra esa, chanqaganda suvga nisbatan ishlatgan. Ishoraviv ta k o m il natijasida u suv ic h m o q is h o ra s in i b a rm o q la rin i y u m ib , bosh b a rm o g 'in i yuqoriga k o 'ta rib og'ziga to m o n o lib kelish b ila n ifo d a etgan, m a’lu m davr o'tgach, bu ishora boshqa tu r li s u v u q lik la m i ichish maqsadi- -ning ifodasi tarzida nam oyon bo'lgan (sut. kofe va boshq.). M a ’lu m ishoraviv belgilarni o 'z la s h tirg a n d a n 2 y il o 'tg a ch , U osho 2 ishora b e lg is in i qo'sh ish o rq a li o ‘ z m a q s a d in i ifo d a eta boshlagan. «Ochish» va «ichish» dan iborat ishoraviv biriktnalarni ixtiro etgan. Shimpanze m u a llim i bilan sayrga ch iq ib , oqqushni k o 'rg a n d a b e ix tiy o r «suyuqlik» va «qush» ishoraviy belgisini q ilg a n lig i. sovuqxonadagi vemishga « k a lit — ochish — ovqat» ishoralari b ilan m u ro ja a t q ilg a n lig i a ytila d i. Shunisi xara kte rliki, k ic h ik U osho b ir qancha o d a m la r va h a yvo n la r (yo 'lb a rs, b o 'ri, it va boshq.) ra s m la rin i a ra la s h tirib q o ‘ yganda, u la rn i odamlar va hayvonlar guruhiga ajratib, o 'z in in g rasm ini ham insonlar guru- higa qo'shgan. («Fan va turmush»dan) ^ Savol va topshiriqlur 1. S o'z yasalishining tu z ilis h i qanday q is m la rn i o 'z ichiga oladi? 2. So' z ya s a lis h in in g tu z ilis h i b ila n s o ‘ z n in g m o r fe m ik tu z ilis h i o ‘ rtasidagi farqni ayting. 3. 0 ‘roq, kiirak, suvchi s o 'z la rid a g i yasashga asos b ila n yasalm a o'rtasida;;i n a zm u n iv b o g la n is h n i tu s h u n tirin g . Darsning maqsadi: a) ilm iy maqsad: o ‘qu vch ila rn in g ongida so'z yasalish usullari yuzasidan b ilim va m a la ka la r h o sil q ilis h ; b) o ‘quvchilaçni tu rli-tu m a n kasb-korlarga qiziqtirish ruhida tarbiyalash. / 1-topshiriq. -dosh, -kor, -shunos q o 's h im c h a la ri is h tir o k id a so‘ z la r yasang va u la rd a g i u m u m iy lik n i izohlang. 2-topshiriq. Bo‘tako‘z va ko'zoynak so'zlaridagi so‘z ya s a lis h in i i z o h l a n g . S o'z yasashga asos q is m n in g qanday xususiyatga ega ekanligiga k o ‘ra so‘ z ya salishining b ir n e ch a usu lla ri bor: 1) yasashga asos qism ga q o ‘ - shim chalar q o'shish o rq a li (affiksatsiya); 2) so‘z la rn i qo'shish o rq a li (k o m - p ozitsiya). M asalan, ishla so ‘ zi ish qism iga (yasashga asos) -ta q o 's h im - chasini qo'shish y o ‘l i bila n ho sil bo'lgan. Qo‘shma korxona, ishlab chiqarish singari so 'z la r esa ik k i s o 'z n i b ir-b irig a qo'shish asosida h o s il q ilin g a n . H o zirg i o 'z b e k tilid a s o ‘z yasa sh n in g m ahsuldor usuli q o ‘sh im c h a la r q o ‘sh ish y o ‘Ii bilan s o ‘z y a sa s h — affîk satsiyad ir. B u u su l tild a m ayjud b o ‘lgan m u ayyan s o ‘z y a s a s h q olip lari a so s id a yuzaga ch iq ad i. S h u n in g u ch u n ham s o 'z lo v c h i xo tira sid a so'z yasashning q o lip la ri m ayjud b o 'la d L M a sa la n , o t+ c h i «shaxs o t i yasovchi» (ishchi, temirchi, suvchi); o t + li «belgining m a vju d lig i y o k i o rtiq lig i» (suv/i, mevali) va boshq. A na shu so 'z yasash q o lip la ri asosida tu r li-tu m a n yasama s o 'zla r hosil q ilin a d i. S o ‘ z lo v c h i x o tira s id a , s o ‘z yasash q o lip la ri va u la rn in g m a ’ n o la ri haqida k o 'n lk m a n in g m avjud bo‘ lish i har qanday vangi yasalm aning oson tushuniüshiga im ko n b eradi. So'z yasash q o lip la ri va u la rn in g m a’n o la ri b ir x il yasovchi q o 's h im - c h a li s o 'z la rn i m a ’lu m uyalarga b irla sh tirish asosida aniqlanadi. M asalan; traktorchi yîg'la binokor kombaynchi sizla g'allakor suvch i q o 'lla paxtakor ekskavatorchi oqla o 'y m a k o r tik u v c h i ishla s h o lik o r 202-mashq. M a tn n i o 'q in g , so'zlarn in g yasalish o ‘rinIariga e ’tibor b e rin g, ularni izo h la n g . « Q O Z O N » T O P O N IM 1 H A Q ID A Yer yuzida h a m m a jo y n in g o'z atamasi mavjud. Geografik jo v n in g n o m i k is h ilik ja m iy a ti u ch u n ka tta a h a iniya t kasb etadigan fa k to rd ir. T o p o n im — y e r atam asi. S h u n in g uchun ham k o 'p a d a b iyo tla rd a jo v nom lari grekcha to p o n im (topos — jo y , yer; onoma — so'z) so'zi b ilan alm a- shinib ish la tila d i. G e ografik n o m la rn in g kelib ch iq ish in i, is lila tilis h in i, ho sil b o lis h q o n u n iy a tla rin i, g ra m m a tik qurilishiivi toponim ikada o 'rganam iz. 35-DARS. S O ‘Z YASALISH USULLARI T o p o n im la r tu r li so'z tu rk u m la rid a n , ba r x il m a zm u n d a g i s o 'z la r va u larning qo'shilm asidan hosil b o 'lis h i m um kin. T o p o n im la r ic h id a x o 'ja lik te rm in la ri ham o'ziga xos o 'r in egallavdi. Q ozon turkcha so'z b o 'lib , rus. ukrain, belorus va b o lg arla r to p o n im i- kasida keng uchraydi. Bu to p o n im garchi b ir m a'noda uchrainasa-da, le kin geografik n o m sifatida m âvjuddir. Qozon — T a ta risto n n in g p oytaxti. T u rk m a n is to n d a Q o z o n jik shahri, Ozarbavjonda Qozonbuloq va Q o z o n k o i g id ro n im la ri, Kavkazda va Q rim d a Qazantip q o it ig 'i va b u m i, O latovda Qozon daryosi m avjud. Qozon so'zining to p o n im h o lid a ish la tilish i chet el jo y n o m la rid a ham uchraydi: Bolgariyadagi B olqon to g 'la rid a Q o zo n iiq shahri va vo d iysi b o r. Jahonga m ashhur Q ozon lik g u lla r plantatsiyasi h a m D unaydagi Qozon oraligMda joylashgan. Yana shunga o'xshash birq a n ch a geografik n o m la m i T u rk iy a va Eronda uchratish m u m kin . _________ _ _ _ ____________ (A. Jshayev) 203-mashq. M atnni o ‘qing. Yasama so‘z la rn i an iq lan g, ularning y a s a lish holatlarini izohlang. M e n in g b o la lik y illa n rn F a rg ‘ o n a v o d iy s in in g Y a y p a n , N u rs u q , Qudash, Buvayda, T o lliq . O lqor, Y u lg 'u n z o r. O q q o 'rg 'o n degan q is h lo q - larida o'tgan. O 'ttiz in c h i y illa rn in g o 'rta la rid a , b o la lig im n i o 'y la g a n im d a ch a la ka m -ch a tti tush ko'rganday b o la r edim : d u in li y u id u z c h iq q a n edi; Babar (B o b u r bo'lsa kerak) degan y ig itn i o tq o ro v u l m iltiq b ila n otganda o 'lm a g a n edi. shunda otq o ro vu l odam larga yu zla n ib : «Y o p iray, bunaqa battol o 'g 'n n i b irin c h i marta ko'ryapm an, m en unga o 'q u z ib m a n -u , k ip rik qoqm adi-ya!» — degan edi. Z ehnim da shunga o'xshash qalqib yurgan xo tiralardan tashqari, q a lq i- masdan toshdek c h o 'k ib yotgan x o tira la r hali hisobsiz ekanidan uzoq vaqt bexabar ekanman. Bundan rneni A n to n Pavlovich C hexov d o m la xabardor q ild ila r. Bundan o 'ttiz y il burun men u k ish in in g 22 to m lik to 'p ia m in i q o iim - dan qo'ym ay o 'q ib chiqdim . Shunda alom at b ir hodisa yuz berdi: shu bilan m ih ta ra m ustod menga g o 'vo m uborak k o 'z o y n a k la rin i b e rd ita r-u : «M a . b u u i taqib, o 'z xa iqingning o 'tm ish ig a nazar sol!»— ded ila r. (Abdulla Qahhor) 204-mashq. S o‘ zla rn i qo'shish o rq a li yasalgan ieksik b irlik ia r n i a n iq lang, Hlarga ta v s if bering. A m m a m n in g eri m o 'y n a d o 'z -k o s ib . B o la -ch a q a la ri b o 'lm a g a n id a n , uylari b izn ik ig a o'xshash to 's -to 'p o lo n emas — y ig 'in c h o q ii, in n a y k e y in , b u la m in g u y i salkam ajoyibxona. U n d a dunyodagi h a m m a narsa bor. Ovga kirishadigan sohibchangal qushlardan: qa rcliig 'a y, m iq q iy . q irg 'iy ; u r i s h a d i g a n q u s h l a r d a n : d a k a n x o ‘ r o z , o d d i y x o ' r o z . a m i r x o n x o ' r o z . k a k lik . bedana (bu so'nggi ikkisi sayrash u ch u n ham b o q ilib , c h o ‘ pqafasda, to 'rq a fa sd a saqlanadi); sayraydiganlardan: q u m ri, sa’ va, b u lb u l, m a y n a v a boshqalar. U la m in g uyid a gi g u ila m in g -k u son-sanog‘ t y o 'q ... G u lb a h o r, g u lra 'n o . guisafsar, gulham ishabahor. qaiam pîrgul, n o m o z - s h o m g u l, s a m b itg u l. a tirg u l, ka n o sh ka g u l, qashqargu! — is h q ilib sanab tu g a tib b o 'lm a y d i. P ochcham b ila n a m m a m bu g u i, bu h a y v o n o tla ra in g liar b itta s in i n u rid iy d a la rid e k parvarish qiladilar. (G G'ulom) 205-m ashq. M a q o ila rn i o kqin g. So,‘z y a so v c h i q o ‘sh im ch a la r y o r d a - m id a y a s a îg a n s o ‘ziarn i an iq iab , ularni izo h ia n g . D a ra x t iid iz i b ila n k u c h li, inson — d o ‘ s tla ri b ila n . Qalbaki d o ‘ st o c h iq d u s h m a n d a a y o m o n . Y o 'ld o s h in i tas’nlagan y o i d a q o lu r. Y iq ilg a n d a b o im a s a tira k , vafosiz d o ‘ st nim aga kcrak? R ejasiz ish — q o lip s iz g 'is h t. H u s h y o rü k — m u sta h ka m q o ‘ rg ‘ o n . E z g u lik n in g c h e k i y o 'q . B a h o rg i h a ra k a t — kuzgi barakat. G o 'z a liik ilm - u m a ’rifa td a . iViard m ayd o n d a b ilin a d i, no m a rd — ishda. D o 's tiik barcha b o y iik d a n afzal. Q o 'rq o q d a uyat b o im a s . À q lli o ’ z in i aÿblar, aqlsiz — d o ‘ s tin i. 0 ‘ qigan o ‘ qdan oshar, n o d o n tu rtk id a n shoshar. Q o 'y n i qassob so 'y s in , osh n i oshpaz p is h irs in . N o m a rd n o n ustida ham n o lis h in i qo'ym as. I t n i q o p a g 'o n q ilg a n egasi. N o w o y g a n o n aziz, tegirm onchiga — un. Y e r — don, dehqon — xazinabon. 206-mashq. K o m p o z itsio n h s ï i î b ilan y a s a ig a n s o 'z la r n i n a m u n a - d a g id c k k o ‘ch irib yozing. Q o ‘sh m a o tla r: oqqush... Q o 's h m a ravishlar: har yerda... Q o 'sh rn a s ifa tla r: sheryurak... Q o 's h m a fe ’ lia r: b o rib kelm oq... b ila g u z u k . o la c h ip o r, ta rn o m b o 'im o q , s h irin s o 'z , a c h c h iq to s h . sakkizoyoq, bodom qovoq, oltingugurt, ti!la q o ‘ ng‘iz, e Ion qilm o q , ka m u m im , o b o d a ylam oq, otifo kelm oq, saison e tm o q , tu m a n la ra ro . b iry o 'la , lim u m - x a lq . b ir z u m d a . k m o n tg o h . sadarayhon. o 'z iix r ia r c h iü k , te kirw o m o q . flclciyoqlam a, xa’ z im ayîam oq, kin ô y u td u z , o iib s u la r, g ^ y r a t q ilm o q , k in b c h iq m o q , h a vo ra n g , oshpiebeq, kamsuv. b io k im y o . um um shahar. 207-masht?. Liyga vazifa. M a tn n i o 'q in g . M o rfo io g ik usuS bilan yasal- gan so‘ z ia rn i topfD. u la rn i izohiang. V A Z IR T Ü T IS H T Ü Z U G 1 A m r q iid im k i. v a z irla r ushbu to ‘ rt sifatga ega b o 'lg a n k is h ila rd a n b o ‘ lis h i îü z im : b ir in c h is i — a s illik . t oza n a s llilik ; ik k in c h is i — a q l- fa ro s a tlilik . uchinchisi — sipoh-u raiyat ahvolidan xahardorlik, nlarga tnsha- tan xushm uom alada b o ‘ lis h lik ; to 'rtin c h is i — s a b r-c h id a m lilik va tin c h - liksevarlik. Kam olotga erishgan vazir u lk im . davlal m u o m a la la rin i tartibga ke ltirib , m u lk iy va m o liy a v iy ish la m i to ‘ g‘ r ilik b ila n , asli-n a sli to z a lig in i k o ‘ rsatib, ajoyib ta rzd a b a ja ra d i. O lg u lik jo y id a n o lib . b e rg u lik yerga beradi. D u sh - manJik va ja b r-z u lm q ilm a yd i. B iro v d a n y o m o n lik a xta rm a yd i, ayt salar eshitm aydi... Qaysi vazir g'iyb a t gaplam i aytsa, u yd irm a gaplarga q u lo q solsa, ja b r- zu lm qilsa, o ‘ ziga yoqm agan k is h ila rn i y o 'q o tis h p a yig a tushsa, u n i v a z irlik d a n tushirish lo z im . N a s li-y u z o ti y o m o n , hasadchi, g in a , kek saqlovchi, qora k o 'n g illik kishilarga z in h o r v a z irlik la v o z im i b e rilm a sin . A q lli, b ilim d o n va hushyor v a z ir shunday b o 'lu rk i, b ir t o 'g 'n ta d b ir q o ‘ lla b g 'a n im d u sh m a n in i p a ro ka n d a q ilib y u b o ra o la d i, m u ro s a -y u madora, xushm uom alalik bilan s ip o h ni b irla s h tirib . dushm an lashkarlarini o ‘ziga ro m qiladi. («lémur tuzuklari» dan) 9 Savol va topshiriqlar • 1. So‘z yasashning qanday u s u lla rin i bilasiz? 2. Affiksatsiya usuli haqida so‘ zlang. 3. So'z yasash q o lip i nima? 4. So‘ z yasash q o lip i qanday aniqlanadi? 36-DARS. S O ‘ Z Y A S A S II J A R A Y O N ID A R O ‘ Y B E R A D IG A N 0 ‘ Z G A R IS H L A R Darsning maqsadi: a) ilm iy maqsad: o 'q u v c h ila m in g ongida so‘ z yasash jara yo n id a asosda ro 'y beradigan o ‘ zgarishlar yuzasidan b ilim va m a la ka la r hosil q ilis h ; b) o ‘q u v c h ila m i ezgulik, yaxshiliklarga ham isha shaylik m h id a ta r- biyalash. y Topshiriq. Yumala, sayra. qayna s o 'zla rig a -q y o k i -qi q o ‘s h im - chasi qo'shilganda asosda qanday tovush o ‘ zgarishi sodir bo‘ ladi? Shu haqda o ‘ylab k o 'ring. T u rk iy , ju m la d a n , i zbek tili m o rfo lo g ik jih a td a n a g g lu tin a tiv tilla r qatoriga k ira d i. A g g lu tin a tiv tilla r q u y id a g i xu s u s iy a tla ri b ila n fle k tiv tillardan ajralib turadi: 1) nechta gram m atik m a ’ no b o ls a , ula rn i ifodalovchi sh u n ch a g ra m m a tik shakl q o ila n ila d i. M a s a la n , yoz-ma-say-di-m; 2) g ra m m a tik s h a k lla rn in g chegarasi b ir - b ir id a n a n iq a jra lib tu ra d i; 3) g ra m m a tik m a ’ noning ko 'p a y is h i b ila n , so‘z n in g g ra m m a tik sh a klla ri ham chapdan o'ngga qarab c h o ‘ z ilib b o ra d i; 4 ) g ra m m a tik q o 's h im - chalarning qo'shilishi asos qism ning fo n e tik tuzilisbini o 'z g a rtirm a y d i. O 'zbek tilid a so'z yasalish jarayonida so'z yasash asosiga yasovchi qism - n in g q o 's h ilis h i natijasida asos qism ning tovush ta rk ib id a ba’zan o'zg a rish ro 'y b e ris h in in g g u vo h i boMamiz. U la m i q u yid ag ich a g u m h la sh m u m k in : 1. Susi, pasi singari so'zlarga -ay yasovchi vositasi qo‘shilganda, yasashga asos qism da m avjud b o ‘ lg a n o xirg i «t>> undoshi tu s h ib q o la di. M asalan, susay, pasay kabi. 2. Qizil, sariq kabi ik k i b o ‘g ;in li so'zlardan -ar, -ay yasovchi vositalari yo rd a m id a yangi so'z yasalganda, yasashga asos q ism b o 'lg a n qizilning «il» q ism i va sariq n in g ik k in c h i b o ‘g'in d a g i «i» u n lis i tu s h ib q oladi. M asalan. q iz il+ a r — qizar, s a riq + a y — sarg'ay kabi. 3. So'ra, sayla, quvna, to'qi, o'qi kabi ik k in c h i b o 'g 'in i «a» b ila n tugagan so'zlarga -q,-v yasovchi qo‘ shimchalari qo'shilganda, yasashga asos q ism o x irid a g i «a» u n lis i «o» unlisiga, «i» u n lis i «u» u n lis ig a aylanadi. M a s a la n , so ‘ra+q — so'roq, sayla+v — saylov, quvrta+q — quvnoq, to‘qi+v — io'quv, o ‘qi+v — o ‘quv kabi. 4. Oyin, qiyin kabi ik k i b o 'g 'in li so‘ zlarga -a yasovchi q o 'sh im ch a si qo'sliilg a n d a , yasashga asos q ism ning ik k in c h i b o ‘g £inidagi «i» unlisi tushib q o la di. M a sa la n , o‘yin+a — o ‘yna, qiyin+a — qiyna kabi. 5. Son, yosh, ong k a b i so'zlarga fe’ l yasovchi -a y o k i -la q o 'sh im ch a si q o 'sh ilg a n d a , asos q ism da to vu sh o'zgarishi ro ‘ y b eradi: M asalan, sana, yasha angla kabi. Shu k o 'rs a tilg a n o 'z g a ris h la rn in g o 'z iy o q o 'z b e k tilid a b a ’zi h o lla rd a fu ziya (fle ksiya ) e le m c n tla ri ham m avjud e k a n lig in i k o 'rsa ta d i. 208-mashq. Download 383.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling