A. nurmonov, A. Sobirov, N. Qosimova
Download 383.51 Kb. Pdf ko'rish
|
• 1. So‘roqbelgisi qandav gaplarda ishlatiladi? 2. Undov belgisi gapda nima uchun qo‘yüadi? 3. Darak gaplarni so'roq yoki undov gaplarga aylantirish raumkinmi? 26-DARS. QAVS, KO‘P NUQTA VA ULARNING QO‘LLANILISHI Darsning maqsadi: a) iimiy maqsad: o'quvchilarning ongida qavs, ko‘p nuqta va ulaming ishlatilish o'rinlari yuzasidan bilim va malakaíar hosil qilish; b) 0 ‘quvchiIami tadbirkorlik, ishbiJarmoniik ruhida tarbíyalash. / 1-topshiriq. So'ziar yoki gaplar nima uchun qavsga olinadi? Shu haqda o'ylab ko‘ring. 2-topshiriq. Babor... Butun a tm f yam-yashil Ko‘p nuqtaning ishlatilish sababini izohlang. Qavs o‘zbek yozuvida XIX asrning oxirgi choragidan boshlab ishlatila boshlangan. Dastlab «Turkiston viloyatining gazeti» da 1873-yilda ishla- tilgan. U quyidagi o‘rinlarda ishlatiladi: 1. Kiritma gaplarda. 0 ‘zbekiston paxta ishlab chiqarísh bo ‘vicha yetakchi davlatiardan biri hisoblanib (Xitoy, AQSH, Hindiston va Pokisíon- dan keyin beshinchi o‘rinda turadi), eksporí boyicha AQSH dan .so'ng ikkinchi o ‘rinda turadi. 2. Remarkalarda. X o n (yolg‘iz). Shu tiriklikdan-da bezdirdilar meni (Turib yuradur). Bir dushmanimning qoni qurimayin y ana bittasi chiqib qoladur. (A. Fitrat) 3. Oiingan miso/lar yoki gaplar manbayida. Ilm insonlarning madori, hayoti, rahbari, najotidur. (Abdullo Avloniy) Jannat onalar oyog 7 ostidadur. (Hadisdan). «Qasosli dunyo». («Avlodlar dovoni» romanidan) 4. Izoh ma'nosidagi so‘z yoki so‘z birikmalarida. Ro‘za hayiti (lyd al Fitr) va Qurbon hayiti (lyd al Adha)ning birinchi kuni 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida dam olish kuni deb belgtlangan. Demokratiya yunoncha so‘z bo‘lib, tarjimada xalq hokimivati (demos — xalq, kratos — hokimiyat) ma ’nosini bildiradi. 5. Shaxs, joy. asar, hodisa va shu kabiíaraing ikki xiJ varianti berilsa, ulardan biri qavsga olinadi. «Qutadg‘u bilig» («Baxt keltiruvchi bilim»). Shuhrat ( G'ulom Aminjonovich Olimov) atoqli o ‘zbek yozu vchilaridan biridir. E s i a t m a . Qavsdan matematika fanida ham keng foydalaniladi. (57 + 38) - 17 = ? Savollar 100 [ ] ko'rinishidagi qavsdan foydalanish hollari ham ko‘p uchraydi. Masalan, egalik qo'shimchasi qo4shilganda shall } a | ri, o'r | i ] ni, sing [ i ] lisi so'zlaridagi «a», «i» tovushlari qoidaga ko‘ra tushiriladi kabi. KO‘P NUQTA VA UNING QO‘LLANILISHI Ko"p nuqta XIX asrning ikkinchi yarmidan boshiab o'zbekcha matniarda ishlaiila boshiangan. 1876-yildan e’tiboran «Turkiston viloyati- ning gazeti» da muntazam qoilangan. Ko‘p nuqta quyidagi oiinlarda ishlatiiadi: 1. Mazmuoan tugaílanmay qolgan gaplar oxirida. To'ra biroz o'ylab turgach, podshoning devordagi suratini, so'ngra o ‘zining yelkasidagi pogonini Ico ‘rsatdi. — Mana shu imperiya... . Miryoqub heck narsa anglamadi. (A. Cho'lpon) 2. So‘zlovchining cheksiz his-hayajonini, beqiyos tabiat manzatalarini ifodalash uchun. Do‘xtir ayol og‘iz berkitib piq-piq yigladi. — Men... men 0 ‘zbekistonda besh-oltiyil ishlab edim, — deyayig‘ladi. — Bechora xalq-a, bechoragina xalq-a.. (T. Murod). Qish... Butun atrof oppoq Ubosda... 3. M atn (jumla) qisqartirilsa. — Anovi kuni menga bir oyat aylib edingiz? — Xo ‘sh, xo ‘sh ? — llkimdin kelguncha... — deb bosh lanar edi. — Ha-ha, bo‘tarn, lekin bu oyat emas, hazrat Navoiyning hikmat- laridur. (X. To'xtaboev) 4. Fikr boiib-boiib ifoda qilinsa yoki duduqlanib aytilsa. Muhammadyor yolg ‘iz: — Turkistonda birinchi m...m...m... arfaba tia... t... t... tr, — dedi-da, fikrg'a toldi. (A. Cho'lpon) 5. Suhbatdoshining gapi javobsiz qoJdirilsa. — Manavi dub eshiktaringlzni yelkamda tashib kelganman. Tushun- dingizmi? — Tushundingivni, deyapman? (X.Sultonov) 6. Tushirib qoldirilgan harf, so‘z yoki boshqalar o‘mida. Nuqtalar o ‘miga kerakli harfni qo^yib k o ‘chirib yozing. Xayri...x, a...loq, ...abar. 148-mashq. Gapiarni o‘qing. Qavsning qo‘yilish o ’rinlarini izohlang. Jamiyat va davlat hayotining eng muhim masalalari xalq muhokamasiga taqdim etiladi, umumiy ovozga (referendimiga) qo'yiladi. (Dilnavoz boshini ko‘tarib) Oh... Ey ko‘k tovushi, to‘g‘ri so’ylading! Dunyoda kuchsizlikdan 101 yomonroq narsa yo'q. (A. Fitrat) Btijada yetkazib berish vaqti o'tib ketgan tayyor molni sotish va sotib olish (forvord) bitimlari, bir qoiipdagi mollar- ni sotish yoki sotib olish (fyuchers) bitimlari hamda kelajakda sotib olish bo'yicha oldi-sotdi (opsion) bitimlari tuziladi. Dehqon (fermer) xo'ja- liklariga biriktirilgan yer maydoni 10 yil ichida 30 baravarga o‘sdi. Xususiy tadbirkorlik va kichik biznesni qoilab-quwatlash fondi (Biznesfond)ni tashkil qilish haqida Prezident Farmoni ( 1995-yil 26-iyul) ni amalga oshirishgajiddiy e’tibor qaratilmoqda. Alisher Navoiyning «Muhokamat ul- lug‘atayn («Ikki til muhokamasi») asarida fors-tojik va turkiy tillar bir-biriga solishtiriladi. Abdulla Qodiriv (Julqunboy)ning «O'tgan kunlar» romani uning o'ziga qo'yilgan boqiy haykaldir. 149-mashq. Gaplarni o ‘qing. Qavs va undov belgilarining qo‘yiiish sabablarini tushuntiring. Biz oltmish student dorulfununning adabiyot boiimida besh yil (!) tahsil ko:rdik, lekin Alisher Navoiyni bilmasdan ketaverdik. (E. Vohidov) M a v 1 o n o (eshikka qarab). G‘ulom Nabi! G'ulom Nabi! G ‘ u 1 o m Na b i (kelih). Labbay! M a vi o n o , Bizning bir ishimiz bor. Ichkariga kishi qo'yma! G ' u l o m N a b i . Xo'p. ( Chiqar) (A. Fitrat) Tabib kosadan barmog'iga biroz ilashtirib yaladi va darrov tuplab tashladi. — Zahar ichibdi! Otabek sapchib turib ketdi, tusi qo'rqinch holga kirgan edi. — Bekor gap! Tabib Otabekning hozirgi holatidan dahshatga keldi. (A. Qodiriy) Dehqon (fermer) xo'jaliklari O'zbekistonda tadbirkorlik shakllaridan biridir. Oybek (Muso Toshmuhammad o‘g‘li) o'zbek romanchiJigini yangi takomil bosqichiga ko'targan adiblardan biridir. Zebi (Zebinisa)ning qish ichi yuragi siqilib zanglab ehiqqan ko'ngli bahorning iliq hovuri bilan ochila tushgan... edi. (A. Cho'lpon) 150-mashq. Uyga vazifa. Gaplarni o ‘qing. Ko‘p miqtaning ishlatilish sabablarini tushuntiring. — E-e, otarn... — Qo'zivoyni hiqichoq tutib qoldi. — X-xush ke- kelib... h-hiq... siz... H-hozir sizni... (M. Ochilov). Tor sadolari yuraklami zirillatib tilga kirganidan kevingina zal asta-sekin tinchiy boshladi. 0 ‘sha ondayoq Alimardonning tiniq ovozi osuda par\'oz etdi: «... Ranginamni sariq qilgan ul qalam qoshi...». ( O ' . Hoshimov) Xoji Ahmad o'lar vaqtida Muhamraadyorga qarab: — O'giim! Meros sen...ga...o‘lturgan...]oy... Vasiyatim...- o‘qi.. o‘.. qu..o‘qu..o‘qi..Men..r-r-r..zomen., — debjon tasiim qildi. (A. Cho'lpon) 102 ... 0 ‘sha kecha shahar ko'chalarida uzoq aylanib yurdim. (O'. Hoshimov) — Y ig'iaym an, to ‘y ib -to ‘yib yig'lab olam an goho. Pahlavonda ham yurak bor, uning ham g ‘am -g'ussasi bor, ukam ... (X. To ‘xtaboyev) Asablar, Asablar, Asablar... Sababsiz sochilgan g‘azablar G unohsiz chekilgan azoblar. (£. Vohidov) Savollar » 1. Qavsning ishlatilish o'riniari qaysilar? 2. K o‘p nuqta q an d ay hollarda ishlatiladi? 27-DAMS. TIR E, Q O 'SH T IR N O Q VA ULARNING Q O 'L L A N IL IS H I Darsning maqsadi: a) ilmiv maqsad: o'quvchilarning ongida tire, qo‘shtirnoq va u lam in g ishlatilish o 'rin iari yuzasidan bilim va m alakalar hosil qilish; b) o ‘quvchilarni m illat sha’ni uchun kurashish ruhida tarbiyalash. y l-topshiriq. Adab — aql va imonning chirog'i, obro‘- e ’tibor sarmoyasi. U shbu gapdagi chiziqcha va tirening qo'yilish sabablarini izohlang. 2-iopshiriq. Q o ‘sh tirn o q n in g ishlatilish o 'rin la rig a m iso jla r keltiring va izohlang. Tireni amaliyotga rus yozuvchisi N .M . Karamzin ( X V ! ! ! asr) kiritgan. U o'zbek yozuvida XIX asm ing 70-yillaridan boshlab ishlatila boshlangan. Tire quvidagi o 'rin la rd a ishlatiladi: 1. Dialoglardagi har bir gapning boshida. — Amaki, o'ylab gapiryapsizmi? Qancha y o 'l yurib kelganim izni bilasizmi? — Bilmayman. Qayerdan kelganingizning menga farqi yo ‘q. — Siz tabibmisiz o ‘z i ? — Odamlar shunaqa deyishadi. Olloh istasa, men bir vositachi bo 'laman-u, dardmandga shifo yetadi. Bo'lmasa yo'q. — Nima mening oshnamni davolashni Xudoyingiz istamayotibdimi? — dedi Kesakpolvon g ‘ijinib. — Olloh birm eniki emas, barchamizniki, — dedi chol ovozini bir parda ko ‘tarib. — Siz nomusulmon odamga o ‘xshab so ‘zlar ekansiz■ (T. Malik) 2. B o g lam asiz qoTlangan o t kesim bilan ega orasida. Til — millatning qalbi. Yer — don, dehqon — xazinabon. Mehnating — boyliging. 103 3. Uyushiq bo'laklardan keyin kelgan umumlashtiruvchi so'zdan oldin. 0 ‘zbek, qirg'iz, qozoq, turkman, tojik — barchamiz bitta yurtning farzandlarimiz- 4. Muallif gapi bilan ko‘chirma gap orasida. «Oddiylik axloqiy barkamollikning bosh shartidir», — deb yozgan edi L.N. Tolstoy. 5. M aium ot mazmunidagi asosiy gapdan so'ng tartib bilan sanalgan har bir gap boshida. 1996-yil 26-aprelda ta ’sis etildi: — «Amir Temur» ordeni; — «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni. 6. Boglovchisiz qo‘shma gaplarda ikkinchi gapning kesimi tushirilsa. Olamni quyosh yoritadi, insonni — ilm. 7. Ayrim so'z yoki gaplar izohlansa, ularning o'rtasida. O'zbekiston Milliy sug ‘urta kompaniyasi — «O'zbekinvest». Veksel — qimmatbaho qog'oz, pul qarz olganlik haqidagi tilxat, qarz hujjatidir. 8. Zid ma’noli boglovchisiz qo‘shma gaplar orasida. Vaqting ketdi — baxting ketdi. 9. Kirishlar va ajratilgan boiaklar har ikki tomonidan vergul yoki tire bilan asosiy bo'laklardan ajratiladi. Biz — yoshlar — millatning tayanchi, Vatanning ishongan toglarimiz.- Samarqanddagi Ulug‘bek rasadxonasida — birpaytlari buyerdan turib ulug‘ bobomiz osmon ilmini o ‘rgangan edi — katta ko'lamda t a ’mirlash ishlari boshlab yuborildi. 10. Tenglik, taqqoslash va hokazo m a’nolarni bildiruvchi so'zlar orasida: Toshkertt — Andijon avtomobil yo ‘li ta ’mirdan chiqarilmoqda. 11. Nashr, kitobot ishlarida. Sultonov X. Onamning yurti. Qissa va hikoyalar. — T.: «Adabiyot va san ’at nashriyoti», 1987. Eslatma: Hisob-kitob bilan bog’liq fanlarda tire ayirish belgisini bildiradi: 307 - 23. Bugun Toshkentda —3°C sovuq bo iad i. 151-mashq. Matnlami ko‘chirib yozing. Tirening qo‘yilish sababJarini tushuntirib bering. O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 137-moddasiga rauvofiq quyidagi kunlar bayramlar sifatida dam olish kunlari deb belgilandi: 1-yanvar — Yangi yil; 8-mart — Xalqaro xotin-qizlar kuni; 21-mart — Navro'z bayrami; 9-may — G'alaba kuni (Xotira va qadrlash kuni); 1 -sentabr — Mustaqillik kuni; 8-dekabr— Konstitutsiya kuni. 104 Jo 'ra ye v N . A gar ogoh sen... : P ortretga c h izg ila r: Siyosiy esse. — T .: «Sharq». 1998. «T u rkch a b a xtsizd ir. M in g y illa rd a n beri e zila k e lm ish d ir, le kin b it- m a m is h d ir. B itm as, vasham ishdir, yashar. N e g a k im , b o yd ir...» — deb yozgan e d i A . F itra t ona tilim iz haqida. K o ‘ !aga valingansim on unga yaqin y u rib ke id i... — K im bu? — M e n K u m u sh ! O labek to vu sh egasini ta n id i. Bu m a jn u n a Zaynab edi. — K e t m undan! — M e n K u m u s h !.. — d e d i Z a y n a b , a m m o ketm ay ilo ji q o lm a d i. Z e r o k i, d u n y o d a g i eng y a q in k is h is i u n g a «ket!» a m r in i bergan e d i. ( A . Q o d i r i y ) 152-mashq. M atn larn i o'q in g. T in ish belgilarining qo'yilish o'rinlarini iz o h la n g . 1 9 9 4 -v il 5-m a yd a q u y id ag ila r ta ’ sis e tild i: — «O 'zbekiston Q ahram oni» u n v o n i va « O ltin Y ulduz» m edali; — « M u sta q illik» ordeni; — « D o 's tlik » ordeni; — «Jasorat» m edali; — «Shuhrat» medali. B u g u n k o 'n g lim iz yanada b u tu n . Q a ro r to p g a n is tiq lo lim iz , bosh s h io r im iz (« Y u rtim deb, e lim deb y o n ib ya s h a y lik » ), bosh g 'o y a m iz ( « 0 :zbekiston — kelajagi buyuk davlat»), yetakchi g'oyam iz («Turkiston — u m u m iy u y im iz » ), m a fk u ra v iy -in te lle k tu a l g 'o y a m iz (« K u c h — b ilim va ta fa kku rd a » ) b o r. ( A . i b r o h i m o v ) « T uron» — b irin c h i o 'z b e k m illiy te a tr truppasi. B o 'ta b o y b u la m i o ld in g a o 'tk a z ib orqadan y u rd i va Samandarovga yondashib, undan sekin: — T in c h lik m i? — deb so'radi. — T in c h lik , — dedi Samandarov. — G a z e t c h i q q a n i r o s t m i ? — Rost. — E n d i n im a b o la d i? — N im a b o 'la r edi, o d a m la m in g saragi sarakka, puchagi p uchakka c h iq a d i. ( A . Q a h h o r ) « T ii u n u tild i, xa lq y o d i u n u tild i, d e m a kd ir. T ili y o ‘q x a lq n i xaiq deb b o ia d im i» , — deb yozgan E. V o h id o v . U y g a topshiriq: «Q adim iy va navqiron Xl>a» m avzusi b o ‘yicha m atn tu z ia g , unda ish latilgan tinish b elgilarin i izohlang. 153-mashq. G aplarni o 'q in g . T iren in g nim a sababdan is h la tila y o t- g a n in i aytib b ering. 105 — X u d o x u d o b o l a t u r i b a w a l j o n b e r a d i , u n d a n k e y i n j o n o l a d i . S e n k i m s a n ? X u d o d a n z o i m i s a n , t a q s i r ? — B a y - b a y ! T i l i n g k e s i l s i n , b a d b a x t ! K o f i r ! S o 'fi o ‘sha x ild a gapirganicha p irn in g boshiga ke lib to 'x ta d i. — Y er jo nidan ilg a ri beradi. keyin oladi. Yerdan ham ku ch lim isa n , taqsir? — N im a bo‘ ld i senga, so‘ fi? J in n i b o id in g m i? — 0 ‘zlari jin n i, taqsir, o ‘ zlari! Eshaklari jin n i, itla ri! — H a y k i m b o r ? B o l a l a r ! — d e b q i c h q i r d i e s h o n o ‘ m i d a n t u r i b o r q a g a t i s a r i l d i . — Qochma. taqsir! H o vu ch in g n i och! M en gadoy b o is a m ham x u r- ju n im n in g ik k i ko‘ zi to ia d u r... Sendaqalami necha yfl boqishga yarayman. (A. Cho'lpon) H a lo l ish — lazzatli yemish. Erga navbat — sherga navbat. B ilim — kuchda, kuch — bilimda. Urn — yorugiik, jaholat — zulmat. ( X a l q m a q o l l a r i ) . Hikmatnoma: 0 ‘zbek maqollarining izohli lug'ati. — T.: 1990. —528 bet. Q O ‘ S H T IR N O Q V A U N IN G Q 0 ‘ L L A N 1 L IS H 0 ‘ R IN L A R I Q o ' s h t i m o q n i a m a l i y o t g a r u s o l i m i p r o f . A . A . B a r s o v k i r i t g a n . 0 ‘ z b e k y o z u v i d a u k i r i t i s h b e l g i s i s i f a t i d a X I X a s r n i n g 8 0 - y i l l a r i d a n b o s h l a b uchraydi. Q o 'sh tim o q quyidagi o 'rin la rd a ishlatiladi. 1 . K o ‘ c h i r m a g a p q o ' s h t i r n o q q a o l i n a d i . «Apil-tapil qilingan ishning umri qisqa», — degan edi Sa diy Sherozjy. I . V . G y o t e s h u n d a y d e b a y t g a n e d i : «Donishmandlik faqat haqiqatdadir» «Er kishiga zeb-u ziynat, — d e g a n e d i A l i s h e r Navoiy, — hikm at va donishdir.» 2. Sitatalar q o'shtirnoq ic h id a yoziladi. B uyuk yozuvchim iz A . Q ahhorning quyidagi gaplari h a iih a n u z o ‘ z aham iyatini yo'qotgani yo ‘ q: « Y o z u v c h i a d a b i y o t g a i k k i x i l k i r a d i : b i r i n c h i a s a r i b i l a n t u t a b , b i r i y a s h n a b k i r a d i . T u t a b k i r g a n y o z u v c h i u z o q l u t a y d i , k o ‘n g l i d a n c h i q a r i b e m a s , q o r n i d a n c h i q a r i b y o z a d i . Y o z u v c h i l i k k a c h o ‘g ‘d a y y a s h n a b k i r g a n y o z u v c h i a s a r d a n a s a r g a y a s h n a \ • • 'r a d i . . . » 3 Ko'chm a ma’ noda q o ila n g a n so'ziar, ishlatilishi odat tusiga kirm a gan. eskirgan yangi qo‘llanayotgan. kesatiq, piching, d o 'q -p o 'p is a va shu kabi m a’noiam i b ild iru v c h i leksik b iriik la r qo 's h tim o q ichida yoziladi . . . o r a d a n v a n a b i r n e c h a o y o ‘ l i b , u c h i n c h i m a r t a s u d b o ‘ l g a n . B u s a f e r B o t i r o v n i n g *j m o y a t i •> o ‘n b i r y i l l i k q a m o q b i l a n « t a q d i r l a n d i » . ( T M a l i k ) « X a l q a r t i s t i ” , b e l i g a o ‘ q t e k k a n d a y e r t a - y u k e c h t o ' r d a g i k a r a v o t g a y o n b o s h l a b « T e a t r » j u r n a l i n i v a r a q l a y d i , x a l q a r t i s t i b o ' l m o q s i r l a r i n i a x t a r a d i . c h a m a s i . ( E . A ’z a m o v ) 106 4. B a d iiy asarlar, gazeta, ja m a h musiqa asarlari, spektakl va ka rtin a nom lari q o 's h tirn o q ichida beriladi. «Lison ut-tayr» ( Qush tili) asari haqicla suhbatlashdik. « M a ' r i f a t » g a z e t a s i , « S a o d a t » j u m a l i , « M e n i n g o p p o q k a b u t a r l a r i m » s p e k t a k l i , « S o h i b q i r o n » d r a m a s i , « A m i r T e m u r » p o r t r e i i . 5. K orxona. muassasa. tashkilot, z a v o d , fabrika, m c h r n o n x o n a , kema nom lari q o ‘s h tirn o q ichida voziladi. « Uzdunrobita » q o ' s h m a k o r x o n a s i , « Kochxolding » k o n s e r n i , « Katnolot » i j t i m o i y h a r a k a t i , «Istiqlol» t e n n i s s p o r t m a j m u a s i , «Diyor» s a v d o u y i , « Ekosan » x a l q a r o jarn g ‘a n n a s i , « 0 ‘zbekavtotrans» D a v l a t a k s i o n e r l i k k o r p o r a t s i y a s i , « 0 ‘ZDEUavto » 0 ‘ z b e k i s t o n — J a n u b i y K o r e y a q o ‘s h m a a v t o m o b i l z c n > o d i , « Chorsu » m e h m o n x o n a s i . 6. T ra n sp o rt (m ashina, sam olyot, avtobus va sh.k.) la m in g m arkasini bildirgan so'zlar, o ‘s im lik la rn in g tu rin i, m ahsulotlarning n o m in i ifo d a - lovchi leksik b irlik la r qo'shtirnoqqa olinadi. «Neksiya» rusumli y e n g i l m a s h i n a , «Boing» s a m o l y o t i , «O ta yo ‘1» m i k r o a v t o b u s i , «Rayhon» a l k o g o l s i z i c h i m l i g i . « K i b o » o y o q k i y i m i , «Hojimatov damlamasi». 7. A y rim orden va m edallar, faxriy un vo n la r n o m i q o 's h tirn o q ic h id a beriladi. «Ei-yurt hurmati» orden i 1998-yil 28-avgustda t a ’sis etildi. Professor Q .G ‘. Abdullayev « 0 ‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan xalq ta'limi xodimi» f a x r i y u n v o n i b i t a n m u k o f o t l a n d i . 8. Q o n u n , farm on, b u yru q la rn in g n o m i, a yrim b a n d la ri q o 's h tirn o q ichida beriladi. 1 9 9 5 - y i l n i n g 6-may k u n i «Lotin yozuviga asoslangan o ‘zbek alifbosini joriy etish to‘g (risida»gi Qonuniga o‘zgartirishlar kiritish haqida» Q o n u n q a b u l q i l i n d i . 9 . S i n f l a m i n g t a n i b i n i b i l d i r u v c h i h a r f l a r , b a h o b a i l a r i h a m q o ' s h t i r n o q i c h i d a b e r i l a d i . I l - « A » s i n f i « Q u v n o q l a r v a z u k k o l a r ■■ b a h s i d a g ' o l i b c h i q d i . O ' q i t u v - c h i m i z b u g u n g i j a v o b i m g a « b e s h * b a h o q o ' y d i . 154-mashq. Download 383.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling