A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

1.2 Biologik ta'limning maqsad va vazifalari.
Umumiy o'rta ta'lim maktablaridagi biologik ta'lim umumiy pеdagogik jarayonining ajralmas tarkibiy qismi sifatida ta'limning umumiy maqsadlariga muvofiq o'quvchi shaxsini har tomonlama rivojlanishiga, tarbiyalanishiga yo'nalgan bo'ladi.
Umumiy o'rta ta'lim maktablarida biologik ta'lim vazifalari qo'yidagilar bo'lib:
- o'quvchilarni asosiy biologik tushunchalar, yеtakchi g'oyalar, ilmiy dalillar, qonunlar, nazariyalar, ilmiy bilish usullari, organik olamning manzarasiga oid bilimlar bilan tanishtirish tirik tabiat uning taraqqiyot tufayli organizmlarda paydo bo'lgan moslanish mеxanizmlari haqida ma'lumot bеrish;
-o'quvchilarni organizmlarning hayoti, ularning shaxsiy va tarixiy rivojlanishining asosiy qonunlari bilan qurollantirish hayot tuzilishining turli: molеkula, hujayra, organizm, populyasiya-tur, biogеosеnoz, biosfеra darajalari bilan tanishtirish;
-tabiatga uning barcha boyliklariga oqilona munosabatda bo'lish fazilatlarini o'quvchilar ongiga singdirish;o'quvchilarni o'zlarining va o'zgalarning salomat-ligini saqlashga, sog'lom turmush tarzini tarkib toptirishga yo'naltirish biologiya ta'lim mazmunini hozirgi ijtimoiy hayot, fan-tеxnika taraqqiyoti bilan mustahkam bog'lanishini ta'minlash asosida o'quvchilarning kasb tanlashga ongli ravishda yo'naltirish biologiya ta'lim mazmunini qadimda yashab jahon fani madaniyatiga ulkan hissa qo'shgan va hozirgi davrda yashayotgan biolog olimlar faoliyati bilan bog'lash orqali o'quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashdan iboratdir. Uzluksiz ta'lim-malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo’lib, ta'limning barcha turlarini, davlat ta'lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi.
Uzluksiz ta'lim sohasidagi islohotlar quyidagilarni nazarda tutadi: ta'lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash
tarbiyachi, o’qituvchi, muallim va ilmiy xodimning kasbiy nufuzini oshirish;
Uzluksiz ta'lim tizimining faoliyat olib borishi davlat ta'lim standartlari asosida, turli darajalardagi ta'lim dasturlarining izchilligi asosida ta'minlanadi.
Uzliksizlik- bu matabgacha ta’lim bilan boshlang’ich ta’lim, boshlang’ich ta’lim bilan umumiy o’rta ta’lim, umumiy o’rta ta’lim bilan o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi orasidagi ta’lim mazmunida buzilish bo’lmasligi, ya’ni keyingi ta’lim turi mazmuni oldingisini uzliksiz davom ettirilishi tushuniladi.
Ta’limda uzviylik deganda ikki xil ma’noda qo’llaniladi.
Birinchidan, ta’lim turlari o’rtasidagi uzviylik. Bunda ta’limning keyingi turi mazmuni avvalgisini faqat davom ettirishi, qisman takrorlab, mazmun jihatidan uzviy bog’langan xolda keyingi ta’lim turlarida davom ettirishi kerak.
Ikkinchidan, o’quv fanlari orasida uzviylik. Buni fanlararo yoki predmet-lararo bog’lanish deyiladi.
Ta’lim jarayonini mazmunan isloh qilish. Kadrlarni o‘qitish va tarbiyalash milliy tiklanish prinsiplari va mustaqillik yutuqlari, xalqning boy milliy, ma’naviy va intellektual salohiyati hamda umumbashariy qadriyatlarga tayangan, inson-parvarlikka yo‘naltirilgan ta’limning mazmuni davlat ta’lim standartlari asosida isloh qilinadi. Ta’lim oluvchining shaxsiga, unda ta’lim va bilimlarga bo‘lgan ishtiyoqini kuchaytirishga, mustaqil ish tutishni, iftixor va insoniy qadr-qimmat tuyg‘usini shakllantirishga alohida e’tibor beriladi. Pedagog kadrlarning obro‘-e’tibori, mas’uliyati va kasb ko‘nikmasini oshirish yuzasidan sobitqadam davlat siyosati olib boriladi. Ilg‘or pedagogik texnologiyalar, ta’limning yangi shakl va uslublari, o‘quv, shu jumladan, differensiyalashgan dasturlar amaliyotga joriy etiladi.
Shuni qayd etish kerakki, biologiyani o’qitish jarayonining birligi va yaxlit-ligini tasavvur etish uchun o’qituvchi o’zi pedagogik faoliyat yuritayotgan ta’lim muassasalari oldiga qo’yilgan davlat va ijtimoiy buyurtmalarni e’tiborga olgan holda o’rganiladigan mavzuning didaktik (ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi ) maqsadlarini aniqlashi, mavzu mazmunidan o’rin olgan bilim (tushuncha, atama, g’oya, nazariya, qonuniyat)lar va o’quvchilarda tarkib toptiriladigan ko’nikmalarni yoritib beradigan o’qitish vositalarini tanlashi, ulardan dars davomida o’z o’rnida samarali foydalanish yo’llarini loyihalashi zarur.