A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

yo'Ining toMiq uzunligi 
u n in g ikki t o m o n id a g i strelkali 
o ' t k a z g i c h l a r n i n g b o s h l a n i s h i d a n , b e r k y o 'l u c h u n e sa y o 'l 
b o sh id a g i strelkali o 't k a z g ic h b o s h i d a n y o 'l o xiridagi (to 's iq )
tir g a k k a c h a h is o b la n a d i.
Yo'lning foydali uzunligi 
to 'l i q u z u n lig in in g h a r a k a t tarkibi 
( p o y e z d ) j o y l a s h a d i g a n q i s m i b o ' l i b , h a r a k a t t a r k i b i n i n g
A
12.1-rasm.
S tan s iy a strelkali b o ‘g ‘zin in g c h izm asi: 
0 —/ —q abul q il is h - jo 'n a t is h pa rk i; J —saralash parki
2 1 6

---

tu r is h i y o n d o s h y o ‘llardagi h a r a k a tg a x alaq it b e r m a s lig i kerak. 
C h iq is h signallari b o ‘lm a g a n o c h i q y o 'l l a r n i n g foydali uzunligi 
s h u y o ‘l l a r g a t a a l l u q l i s t r e l k a l i o ' t k a z g i c h l a r n i n g c h e g a r a
q o z iq c h a la r i b ila n c h e g a r a la n a d i , b e r k y o 'l n i n g foydali uzunligi 
esa b ir t o m o n d a n strelkali o 't k a z g i c h n i n g c h e g a r a q o z iq c h a s i 
y o k i s t r e l k a b o s h l a n i s h i d a n i k k i n c h i t o m o n y o 'l o x ir id a g i 
t o 's i q q a c h a h is o b la n a d i.
A g a r y o 'l l a r c h iq is h signallari b ila n j i h o z l a n g a n b o 'l s a , u 
h o ld a o c h i q y o 'l n i n g foydali u z u n lig i b ir t o m o n d a n c h iq ish
signali va ik k in c h i t o m o n d a n c h e g a r a q o z i q c h a s i g a c h a yoki 
s tre lk a b o s h i g a c h a h i s o b la n a d i. C h e g a r a q o z i q c h a s i strelkali 
o ' t k a z g i c h d a n t a r m o q l a n u v c h i y o 'l o 'q l a r i o r a s id a g i k en g lik
4 1 0 0 m m b o 'l g a n j o y d a q o 'y ila d i v a u s h b u c h e g a r a q o z i q -
c h a s id a n o 't i b t o 'x t a s h y o n y o 'ld a g i h a r a k a tg a x a v f t u g 'd i r -
m a y d i. Strelkali o 't k a z g ic h m a r k a z i d a n c h e g a r a q o z iq c h a s ig a c h a
yoki sig n a lg a c h a b o 'l g a n m a s o f a k r e s to v in a m a r k a s i, kre sto v i- 
n a d a n k e y in g i eg ri r a d iu s i v a y o ' n a l i s h i , y o 'l o r a l i g 'i va 
s v e to fo r ta g lig in in g kengligiga b o g 'liq b o 'l i b , h is o b la b to p ila d i.
M ag istral t e m i r y o 'l l a r d a sta n s iy a y o 'l l a r i n i n g foydali u z u n ­
ligi 1250 va 1050 m s t a n d a r t u z u n l i k d a lo y ih a la n a d i. Y angi 
l o y ih a la n a d ig a n 1 va II darajali t e m i r y o 'l l a r d a foydali u z u n lik
1050 m d a n k a m b o 'lm a s lig i kerak.
Y o 'lo v c h i p o y e z d la r n i o 't k a z i s h , q a b u l qilish va saq lash
y o 'l l a r i n i n g foydali uzu n lig i u s h b u y o 'l d a m u o m a l a d a b o 'lis h
u c h u n m o 'l j a l l a n g a n p o y e z d l a r u z u n l i g i d a n k a m o li n m a y d i.
K eyingi y illa rd a y o 'l o v c h i p o y e z d la r n i n g ta rk ib in i 24 v a g o n d a n ,
s h a h a r a t r o f e le k tr p o y e z d la r ta r k ib in i 12 yoki 
14 v a g o n d a n
o r tiq u z u n l i k d a tu z is h a m a l g a o s h i r i l m o q d a . B u n in g u c h u n
sta n s iy a y o 'lla ri v a p l a t f o r m a la r u z u n lig in i te g is h lic h a u za y tirish
lo z im b o 'l a d i .
S t a n s i y a l a r d a s a r a l a s h y o ' l l a r i n i n g u z u n l i g i t u z i l a d i g a n
p o y e z d t a r k ib id a n 10% u z u n r o q o lin a d i. S a ra la s h va u c h a s tk a
s t a n s i y a l a r d a m a n y o v r t o r t i s h y o ' l l a r i n i n g u z u n lig i p o y e z d
ta r k ib in in g t o 'l i q u z u n lig ig a , o ra liq s ta n s iy a la r d a k a m id a y a r im
p o y e z d u z u n lig ig a t e n g o lin a d i. E h tiy o t b e r k y o 'l n i n g foydali 
u z u n lig i k a m i d a 50 m , tu t ib q o lu v c h i b e r k y o 'l uzu n lig i esa, 
tegishli h is o b la r b o 'y i c h a o lin ad i.
S ta n s iy a la r d a h a r b ir y o 'l va strelkali o 't k a z g i c h r a q a m -
l a n a d i . B o s h y o ' l l a r r i m r a q a m l a r i , q o l g a n l a r i e s a t a r t i b
b o 'y i c h a a r a b r a q a m la r i b ila n belg ilan ad i.
2 1 7

---

S tr e lk a li o 't k a z g i c h l a r ju f t r a q a m l i p o y e z d l a r k e la d ig a n
t o m o n d a n b irin c h i s tre lk a d a n b o s h la b ta r tib b o 'y i c h a ju f t, to q
y o 'n a li s h p o y e z d la ri t o m o n i d a n esa, to q a r a b r a q a m la r i bilan 
b e lg ila n a d i. J u ft va to q t o m o n l a r n i a jra tis h c h e g a r a s i qilib 
stan siy a y o 'lo v c h i b in o s in in g o ' q c h iz ig 'i yoki k a tta s tan siy alard a 
a lo h i d a p a r k la r n in g o 'r ta s id a y o 'lla rg a k o 'n d a l a n g o ' q c h iz iq
olinadi.
Y o 'l n i n g s ta n siy a , ra zy ez d yoki o 'z i b o 't i s h p u n k ti j o y l a ­
s h a d i g a n u z u n lig i