A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

( K )
o 'z a k u zu n lig ig a 
( / ) nisb ati k restovin a m arkasi d ey ilad i. K r e s to v in a m a rk a si 
q u y id a g ic h a topiladi:
9 0

---

5.41-rasm . C h o r r a h a s i m o n strelkali o 'tk a z g i c h chiz m asi: 
/ —t o ' m t o q k re s to v in a ; 2—ayrilar; J —o ' t k i r k res to v in a
1 
К 
a
t
-
=
;
= 2 , g 2 ^ t g a ,
b u y erd a: 
a —
k r e s to v in a b u r c h a g i; 
N —
b u t u n son.
T e m i r y o ' l l a r d a strelk ali o 't k a z g i c h l a r k r e s to v i n a m a r k a s i 
b o 'y i c h a 5 . 5 - ja d v a ld a k o 'r s a t il g a n d e k q o 'y ila d i.
5 .5 -ja d va l
Strelkali odkazgichlarning ishlatilishi
Strelk ali o d k a z g ic h joylashgan 
y o ‘l nomi
S trelk ali o d k a zg ich n in g  
k restovina markasi
oddiy
sim m etrik
Bosh va q a b u l q ilis h - jo 'n a t is h у o 'lla ri
1/11*
—
Yu к p o y e z d la ri nin g q abul 
q ilis h - jo 'n a tis h y o 'llari
1/9
1/6
B o sh q a y o 'l l a r
1/8
1/4,5
* Y o 'lo v c h i p o y e z d la ri faq at t o ' g ' r i y o 'l b o 'y la b o 'tk a z ils a , 1/9 m a r ­
kali strelkali o 'tk a z g i c h la r n i q o 'll a s h g a ruxs at etiladi.
T e m i r y o 'l l a r d a e g i lu v c h a n ayrili va q u y m a k o n stru k siy ali, 
t o lg 'r i y o 'l b o 'y l a b 160 k m / s o a t g a c h a te z lik d a h a r a k a tla n is h g a
i m k o n b e r a d ig a n 1/11 m a rk a li strelkali o 't k a z g ic h l a r n i q o 'lla s h
k o 'p a y ib b o r m o q d a . Y o tiq ( п о л о г и й ) 1 /18 va 1/22 m a rk a li 
z a m o n a v i y strelkali o 't k a z g ic h l a r p o y e z d la r n i n g k a tta te z lik d a
b o s h y o 'l d a n y o n y o 'lg a o 't i s h y o 'lla r ig a q o 'y ila d i. B u n d a y o n
y o 'l b o 'y l a b y u rish tezligi te g is h lic h a 80 va 120 k m / s o a t n i
tash k il etad i.
T e z y u r a r M o s k v a — P e te r b u r g lin iy a sid a y o 'lo v c h i p o y e z d ­
la rn in g t o 'g 'r i y o 'l b o 'y l a b 200 k m / s o a t te z lik d a yurishi u c h u n
91

---

R 65 
1 / 1 1 m a r k a li strelkali o 't k a z g i c h l a r q o 'l l a n g a n . U s h b u
o 't k a z g i c h n i n g k o n s tr u k tiv tu z ilis h id a h a r a k a tla n u v c h i o 'z a k li 
e g ilu v c h a n ( г и б к и й ) k r e s to v in a q o 'l l a n g a n . Ish h o la tid a o 'z a k
( с е р д е ч н и к ) tegishli k re sto v in a u s o v ig in in g y o n q irra siga zich
y o p i s h i b h a r a k a t ta r k i b i g 'i l d i r a k l a r i u c h u n relsli u z l u k s i z
y u z a n i tash k il e ta d i ( 5 . 4 2 - r a s m ) .
5 .42-rasm . H a r a k a t c h a n o 'z a k li kresto vin a
Y o 'l l a r n in g u la n is h in i lo y ih a la sh va q u r is h d a c h i z m a - h i s o b
i s h l a r i n i b a j a r i s h u c h u n s t r e l k a l i o ' t k a z g i c h l a r n i n g a s o s iy
g e o m e t r ik e l e m e n tla r in i bilish ta la b etiladi.
5 .4 3 - 
a
ra s m d a strelkali o 't k a z g ic h n i n g g e o m e t r ik e l e m e n t -
lari b e lg ila r b ila n q u y id a g ic h a k o 'r sa tilg a n :