A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi
Qattiq polimerlarda dielektrik relaksatsiya
Download 6.9 Mb. Pdf ko'rish
|
Polimer kompozitlar fizikasi
|
5.15. Qattiq polimerlarda dielektrik relaksatsiya
Qattiq polimerlarda odatda molekulyar dipollar yo‘nalishi bilan bog‘langan va dielektrik faol bo‘lgan bir necha aniq ifodalangan relaksatsion jarayonlar bo‘ladi. Relaksatsiya jarayon- larining ko‘p turliligi, ularning dielektrik isroflarini haroratga bog‘liqligida aniq ko‘rinadi, ularni o‘lchashda bitta ushlab turilgan chastotada o‘lchanadi (5.23-rasm). Harorat ortishi bilan sekin asta molekulalarning turli xildagi harakatlari va ular bilan bog‘liq dipollar ham faollashadi. Relaksatsiya jarayonlari umumiy holda harflar bilan belgilanadi va yuqori harorat- 224 lardan boshlash qabul qilingan. Relaksatsion jarayonlarning o‘zi mexanik xossalarni dispersiyasiga olib kelishi mumkin, lekin ba‘zan molekulyar qayta guruhlanishlar dielektrik xossalarda mexanik xossalarga nisbatan kuchliroq namoyon bo‘lishi yoki teskarisi ham bo‘lishi mumkin. 5.23- rasm. Dielektrik isrofni haroratga bog’lanishini sxematik egri chizig’i. Ba‘zi bir polimerlar to‘la amorf tuzilmaga ega bo‘ladi va ularda faqat bitta faza bo‘ladi xolos. Bu holda doimo yuqori haroratli -jarayon ro‘y beradi. U polimer zanjirlarni mikrobroun harakati bilan, yana eng kamida bitta past haroratli jarayon bilan ( va boshqalar) bog‘liq. jarayonlarni nisbiy inten- sivligi jarayonni cheklangan harakatchanligi beradigan imko- niyat darajasi bilan dipol guruhlarini yo‘nalish olish darajasi orqali aniqlanadi. Molekulalarni qayta guruhlanishdagi har bir jarayon, dipol momentlarini ma‘lum darajadagi yo‘nalish olishi bilan bog‘liq. 5.24-rasmda dielektrik kirituvchanlikni va isrofni chastotaviy va haroratga bog‘liqliklari harorat va chastota o‘zgarganda qanday o‘zgarishga uchrashi ko‘rsatilgan. |
