A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi
Download 6.9 Mb. Pdf ko'rish
|
Polimer kompozitlar fizikasi
|
nisbatlariga bog’lanishi.
1 – KMS – MFSI 7% triazinonli sikllar 2 – KMS – MFSII 15% triazinonli sikllar pH=2,5 bo‘lganda o‘tkazilgan interpolimerli reaksiyalarda KMS karboksilat guruhlari protonlashtiriladi va ular orasida COOH-COOC vodorod bog‘lar yuzaga keladi. Bu ta‘sir bog‘lari KMS makromolekulasini o‘rama shaklda qayrilishga olib keladi va ular o‘zi ham o‘zaro shunday vodorod bog‘lari bilan bog‘lanadi. IPK zarralarida uning komponentalari makromoleku- lalari qaralayotgan sharoitlarda o‘zaro ionli va vodorod bog‘lar bilan barqarorlashgan bo‘ladi, zarralar esa, bir-biri bilan vodorod bog‘lari va Van-der-Vaal‘s kuchlari bilan bog‘langan. Interpolimer kompleks pardalarni muvozanatli bo‘kgan holatida suv molekulalari kuchsiz bog‘larni (Van-der-Vaal‘s) va oson yetadigan vodorod bog‘larni osongina uzib yuboradi va zanjirlararo tuz bog‘lari energiyasini pasaytiradi, natijada KMS- MFS va ular kompozitlarini bo‘kgan holatida quruq-havodagiga qaraganda elastiklik modulini umumiy kamayishi ro‘y beradi. 86 KMS da asosiy molekulalararo bog‘lar, vodorod bog‘lari sanaladi. IPKda esa, vodorod va zanjirlararo tuz bog‘lari bo‘ladi. Suv molekulalari ta‘siri ostida vodorod bog‘lar KMSda ham IPKda ham uziladi, lekin IPKda zanjirlararo tuz bog‘lari biroz bo‘shashgan holatga o‘tsada, saqlanib qoladi. Shuning uchun KMS bo‘kgan holatidagi (120 marta) elastiklik moduli IPKlarni bo‘kgan holatidagiga nisbati, bu materiallarni quruq havoli holatidagi nisbatiga qaraganda ko‘p marta (60 marta) kamayadi (2.10, 2.11-rasmlar). IPK-MFS sistemalarni muvozanatli bo‘kgan holatida quruq havodagiga nisbatan kamroq kamayishini suvni plastiklantirish ta‘siri bilan bog‘lash mumkin. IPK pardalarni amaliy qo‘llanishida ularni ishchi xarakteris- tikalaridan uzilish va uzayish kuchlanishini hamda parda olinishi- ga muhit pH qiymat ta‘sirini bilish zarur. O‘zaro ta‘sirlashuvchan komponentalarni turli nisbatlarda buzilish kuchlanish qiymatlari o‘zgarishini murakkab xarakterda ekani 2.12–rasmda ko‘r- satilgan. KMS tarkibiga dastlabki MFSI qo‘shilishi pardalarni uzilish kuchlanishini kamaytirishga olib keladi. Bu hol o‘ramasimon srtrukturalar yuzaga kelishi bilan hamkorlikda ro‘y beradigan fibrillali tuzilmalarni o‘zgarishi bilan bog‘liq. Boshqacha aytganda, geterogen tuzilma hosil bo‘ladi. O‘rganilayotgan sistemalarning geterogenlik darajasi quyidagi qator bo‘yicha ortib boradi: KMS-MFSIII (3-bog‘lanish), KMS-MFSII (2-bog‘lanish), KMS-MFSI (1-bog‘lanish). Bunda uzilish kuchlanishi ko‘proq darajada geterogenligi katta sistemalarda kamayadi (1- bog‘lanish). Sistemada ekvimol nisbatga qadar kuchlanish ortib borishini, hosil bo‘layotgan zanjirlararo tuz va vodorod bog‘lari miqdorini 87 ortishi bilan bog‘lash mumkin. Qancha tuz bog‘lari ko‘p bo‘lsa (ya‘ni MFS zanjirida triazinonli fragmentlar miqdori ko‘p bo‘lsa), uzilish kuchlanishining mutloq δ р qiymati shuncha katta bo‘ladi. sistemada MFS miqdorini keyingi ortib borishi sistemani geterogenlik darajasini oshiradi va uzilish kuchlanishini kama- yishiga olib keladi (2.12-rasm). IPK pardalari namunalarini uzilishdagi nisbiy uzayishi qiymati turli tarkibdagi KMS-MFSI va KMS-MFSII uchun sistemada MFS konsentratsiyasi ekvimol tarkibga qadar ortishi bilan ortadi. Ekvimol miqdoridan MFS ortib ketsa, uch o‘lchamli choklangan MFS zarralari hosil bo‘la boshlaydi va sistema geterogenligi ortadi, bu esa, uzilishdagi nisbiy uzayish kattaligini kamayishiga olib keladi (2.12-rasm). Download 6.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|