A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi
-rasm. Hajm o’zgarishi bo’yicha shishalanishni aniqlash
Download 3.62 Mb. Pdf ko'rish
|
Polimer kompozitlar fizikasi-Umarov compressed
|
5.22-rasm. Hajm o’zgarishi bo’yicha shishalanishni aniqlash.
Bunda asosiy zanjirga qattiq biriktirilgan doimiy dipollar ozod bo‘lishi bilan molekulani harakatchanligi elektr maydonda erkin aylana olish qobiliyatiga ega bo‘ladi va o‘tish dielektrik kirituvchanlikni anchayin dispersiyasi bilan ro‘y beradi. Molekul- yar jarayonlar dielektrik relaksatsiyasi vaqtini harorat bilan bog‘langan o‘zgarishi Arreniusning sodda qonuniga bo‘ysun- maydi, ya‘ni ni ga bog‘lanish egri chiziqli bo‘ladi, xuddi harorat pasayishi bilan faollashish energiyasi ortganday. Boshqa xossalari ham o‘zini shunday tutadi. Bundan xulosa qilish mumkinki, uzun zanjirli molekulalarni katta masshtabdagi shakllanishi bu kooperativ jarayondir, ya‘ni bitta molekula harakati uni qo‘shni atomlari harakati bilan bog‘liq, o‘zi mustaqil emas. Buni ozod hajm termini bilan tushuntirish mumkin. Molekula segmenti burilishi yoki siljishi mumkin bo‘lishi uchun uning yonida ozod joy bo‘lishi kerak. Ozod joyning bo‘lishi o‘rtacha ozod hajm orqali molekulyar segment hajmi degan hisob bilan aniqlanadi, bu yerda segment egallagan hajm, zich joylashgan sfera hajmi bo‘lib, 222 taxminan dagi segment hajmiga teng. Harorat ortishi bilan ozod hajm ortadi, va kauchuk uchun xarakterli bo‘lgan yuqori qiymatli hajmiy kengayish koeffitsiyentiga teng bo‘ladi. Buni shunday tushunish mumkinki, kovak bilan qo‘shimcha energiya bog‘langan bo‘lib, uning sistemada yuzaga kelishi ehtimoli harorat ortishi bilan Boltsman taqsimotiga ko‘ra ortishi kuzatiladi. Past haroratlarda ozod hajm kichik bo‘ladi. Kerakli hajmdagi va kerakli joyda kovak hosil bo‘lishi molekula harakat omilini cheklaydigan bo‘lib qoladi. Segment ko‘chishi uchun zarur bo‘lgan ozod kritik hajm bo‘lishida kovaklar birlashishi ehtimolini qarab o‘tish ko‘rsatadiki, segmentlar ko‘chib o‘tadigan bo‘lishi uchun segmental harakat tezligi ni ozod hajmga bog‘lanishi ko‘rinishda bo‘lishi kerak. Endi ikki xil va haroratda polimerni segmental harakat tezliklari nisbatini ozod hajmlar mos holda va bo‘lgandagi holni ko‘rib o‘tamiz: ( ) Shishalanish holatidagiga nisbatan polimerni kengayishi to‘la ozod hajmni ortishiga asoslanadi degan faraz bilan tenglikni yozish mumkin. Bu yerda shishalanish haroratidan yuqori va pastdagi hajmiy kengayishlari farqi. haroratdagi segmental hajm. Bularni oldingi tenglamaga qo‘yib, quyidagini olamiz: ( ) . 223 Bu tenglamani ko‘rinishi oldindan ma‘lum WLF-Vilyams- Landel-Ferri tenglamasi bilan bir xil bo‘lib, u atrofida bo‘lsa ixtiyoriy polimerni mexanik harakatini bog‘lar edi ( har bir polimer uchun bir xildagi usul bilan o‘lchanadi). Tajriba natijalaridan kelib chiqib ⁄ va ⁄ bu yerda o‘tish nuqtasidagi segmental ozod hajm, bu molekulyar segment o‘lchamiga teng, WLF tenglama agar bo‘lsa dielektrik xossalarni ifodalashga yaroqli bo‘ladi, ya‘ni dipol relaksatsiya vaqti segmental harakat o‘lchovi deb qaraladi. Relaksatsiya vaqtini haroratga bog‘lanishi quyidagicha ko‘rinishga ega: Bu yerda va universal doimiylar. Download 3.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|