A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi

Sorbsiya (lotinchadan ―sorbeo‖ – yutaman) – atrof-muhitdan 
turli moddalarni qattiq jismlar yoki suyuqliklar tomonidan 
yutilishi. 
Steklomat (shisha bo‘yra) – Xaotik taqsimlangan shishatolali 
(kesilgan yoki uzluksiz) iplardan tashkil topgan bir-biri bilan 
bog‘lam bilan mahkamlangan turdagi shisha tolali to‘ldiruvchi. 
Steklomatlarni kukunsimon bog‘langan va emulsion bog‘langan 
turlarga ajratiladi, ular singdirish jarayoni bilan farqlanadi. 
Sterik effekt – sterik effect – molekula fazoviy hajmini 
kimyoviy reaksiya borishiga ta‘siri. 
Stexiometriya (lotinchadan – element o‘lchash) – kimyoviy 
reaksiyalarda moddalar tarkibi va moddalar massalari orasidagi 
miqdoriy munosabatlarni hisoblovchi qonunlar, qoidalar, birliklar 
sistemasi.
Sun’iy marmar – sun‘iy toshning bir turi bo‘lib, tashqi 
yupqa qatlami gelkoutdan tayyorlanadi. Kuchlanish konstruksi-
yasi polimerbetondan yasalgan. Sun‘iy marmar dekorativ 
buyumlar tayyorlash uchun foydalaniladi. 
Sun’iy tosh - asosiy komponentlari sochiluvchan to‘ldiruvchi 
va poliefir smola hisoblangan konstruktsion material. Farqlovchi 
jihatlari: yuqori mustahkamlik, maishiy ifloslantiruvchilarga bar-
qaror, kuchsiz issiqlik o‘tkazuvchanlik va turli tabiiy toshlar 
ko‘rinishini bera olish. 
Surfaktantlar – nanozarralarni barqarorlashtiruvchi poliam-
folitlar asosidagi sirt faol moddalar. 
Tezlatgich – to‘yinmagan poliefir smola polimerlanish reak-
siyasini tezlashtiruvchi modda. 

---

276 
Tiksotropiya – (yunonchadan thixis –tegish, dahldor va trope 
– burilish, o‘zgarish) – izometrik sharoitlarda polimer va dispers 
sistemalar fizik-mexanik xossalarini mexanik ta‘sir natijasida 
qaytar o‘zgarish. Plastik yoki yopishqoq oqimli sistemani 
deformatsiyalash natijasida vaqtinchalik samarali yopishqoqligini 
pasayib ketishi va mexanik ta‘sir olinganda dastlabki holatga 
qaytishi.