176
5.5-rasm. O’tkazuvchanlikni to’ldiruvchi konsentratsiyasiga bog’lanishi
Anizotrop to‘ldiruvchilar holida o‘tkazuvchan faza tasodifiy
yo‘nalishga ega anizometrik zarralardan (tola, silindrlar) tashkil
topadi. Bunday material o‘tkazuvchanligi
doimo izotrop, yoki
bo‘lmasa, o‘tkazuvchan faza tasodifiy yo‘nalgan zarralardan
tashkil topgan bo‘lib anizotrop xususiy o‘tkazuvchanlikka ega.
Bunday to‘ldiruvchilar uchun perkolyatsiya chegarasi odatda
sferik yoki sferoidli shaklga ega zarralarga
qaraganda juda ham
past. Buni 5.6-rasmdan ham osongina ko‘rish mumkin. Birinchi
a
- holda namunani qarama-qarshi yonlari orasidagi masofani
qoplash uchun yetarlicha oz miqdorda zarra kerak. Bu yerda
yana,
b - holatda perkolyatsiya chegarasini to‘ldiruvchi
zarralar
shakli koeffitsiyentiga bog‘lanishi ham keltirilgan. To‘ldiruvchi
zarralari shakli koeffitsiyenti uzunlikni diametrga nisbatini
l
d
bildiradi.
177
a
b
5.6-rasm. a) zarralar bir-birini qoplashdagi joylashishi; b) zarra
shaklining koeffitsiyentiga perkolyatsiya chegarasini bog’lanishi
Kompozit materiallar xossalariga daxldor parametrlarni
hisoblashni boshqa yana bir modeli
effektiv muhit nazariyasi
bo‘lib, unda o‘zaro mos maydon tamoyilidan foydalaniladi. U
model shundan iboratki, kompozit materialni mikroskopik ele-
menti
ichidagi maydonni hisoblashda, u shunday samarali muhit
bilan o‘ralgan bo‘ladiki, uning dielektrik singdiruvchanligi izla-
nayotgan dielektrik singdiruvchanlik bilan aynan bir xil bo‘ladi
deb hisoblanadi.
O‘rtacha maydon to‘ldiruvchi evaziga o‘zgarishga
uchra-
maydi deb qaraladi. Shunday faraz asosida butun namuna
bo‘yicha maydonni o‘rtachalashtirib, uni berilgan makroskopik
maydonga tenglashtiriladi va effektiv
dielektrik singdiruvchan-
likni aniqlovchi tenglamani olinadi. Muhit morfologiyasiga
qarab, ikki xil turlicha hisoblash usulidan foydalaniladi.
Birinchisi, simmetrik model bo‘lib, unda ikkita uzluksiz fazalar
bilan aralashma hosil qilingan. Ya‘ni matritsa va to‘ldiruvchi
komponentalarini aniq bo‘linishi bo‘lmaydi. Bu holda o‘rtacha-
lashtirish olib boriladigan mikroskopik
elementlar kompozit
materialni birinchi yoki ikkinchi komponentasi bilan to‘ldirilgan
qismi hisoblanadi. Effektiv muhit modelining ikkinchi turida
178
asimmetrik
yaqinlashishdan
foydalaniladi.
Bu
muhitdagi
aralashmani bir komponentasi matritsa ikkinchisini to‘ldiruvchi
deb atash mumkin bo‘ladi. Bu holda o‘rtachalashtirish olib
borilayotgan mikroskopik element ikki fazali bo‘ladi va u
matritsa materiali qatlami bilan o‘ralgan to‘ldiruvchi materialidan
iborat yadroni tashkil etadi. Perkolyatsiya nazariyasi ham,
effektiv muhit modeli ham o‘zining cheklanishlariga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: