A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

6
)
220

---

12.5-rasm. Reaktor soplosida 
12.6-rasttuSoplo chiqish o ‘qi
oqimning tarqalish traektoriyasi: 
kesimidagi oqim tezligining
1—
potensial yadro; 
pasayishi.
2-turbulentli chegara qatlam.
b nuqtadagi qiymat x masofada erkin olingan o ‘rtacha tezlikning 
tushish koeffitsiyenti deb ataladi. Soplo kesimidan x masofa 
oqimidagi tezlikning absolyut qiymati: и = ^ t/„ .b o ‘ladi.
Shunday qilib, soplo kesimining chiqish qismidagi o ‘rtacha 
tezlikni aniqlab, oqimning boshlang‘ich qismi atrofida soplodan har 
qanday masofadagi oqimning o ‘rtacha tezligini, soplo kesimi 
yo‘nalishi yonidagi oqim o‘rtacha tezligini pasayishini aniqlash 
mumkin (12.6-rasm).
Keltirilgan hisobni oqim yo‘nalishi modeliga qo‘llash mumkin.
Nurlanishning yuqori zichligida erigan vanna yuzasida intensiv 
qizish yuz beradi va bugianish jarayoni boshlanadi.
Shuni aytish mumkinki, metallar uchun bug‘lanish jarayoni 
nurlanish oqimining zichligi i?>10lo-1 0 u Vt/m2 dan katta bo‘lganda 
boshlanadi va bug‘lanish taxminan 4 ms dan keyin yuz beradi. 
Bunday holat taxminan energiya yutilishi yashirin issiqlik bug‘lanishi 
Ls ga teng bo‘lganda sodir bo‘ladi:
(7)
221

---

bunda, P
 
- nurlanish quvvati, p -
 
moddaning zichligi, Q
 -
issiqlik 
o ‘tkazuvchanlik, r - plazma impulsining davomiyligi.
Hisoblashlar, nurlanish quw atining ortishi (12.7-rasm, a) 
plazmatron reaktorida bug‘lanish yashirin issiqligining ortishiga 
sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Modda issiqlik o ‘tkazuvchanligining ortishi 
(12.7-rasm, b) struktura shakllanishidagi muhim energiya omili 
hisoblanadi va plazmatron reaktorida yashirin issiqlik bug‘lanishini 
asta-sekin kamayishiga olib keladi. Modda zichligining ortishi esa 
(12.7-rasm, d) bug‘lanish yashirin issiqligi asta-sekin pasayishiga olib 
keladi. Natijada struktura shakllanish jarayonini maqsadli boshqarish 
imkoni tug‘iladi. Plazma impulsi davomiyligining ortishi (12.7-rasm, 
e) plazmatron reaktoridagi bug‘lanish yashirin issiqligi sezilarli ta’sir 
ko‘rsatmaydi.
14
12
000000 
с ^ 900000 
g 800000 
" 700000
Й >
^
.6 00 0 0 0
-C J F 600000
I * -4 0 0 0 0 0
J 2
300000
w> S'200000
Д .S3 100000 
0
T
г