A. Y. V a h o b o V, T. S. M a L ik o V
Hozirgi bosqichdagi moliya siyosati va uning o‘ziga
Download 0.56 Mb. Pdf ko'rish
|
2 mavzu Moliyaviy siyosat
|
2.3. Hozirgi bosqichdagi moliya siyosati va uning o‘ziga
xos xususiyatlari Yaqin o'tmishda, ya’ni sho'rolar davrida mamlakatimizning iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotiga, ma’lum ma’noda, to'sqinlik qilib kelgan moliyaviy siyosat yurgizilgan edi. Buning ustiga shu davrlar mobaynida mamlakat taraqqiyotini ta ’minlashda faol moliyaviy siyosatning roliga yetarlicha baho berilmadi. Jamiyat hayotining barcha jabhalarida va eng aw alo, iqtisodiy sohada moliyaviy munosabatlarning mavqyei buzib ko'rsatildi. Moliya va moliyaviy dastaklarning faol roli inkor etilib, moliyaviy siyosat talab etilgan muammolarni hal qilishga qaratilgan zarurusullarni ishlab chiqishga ojizlik qilib qoldi. Rivojlanishning uzoq davriga mo'ljallangan va ilmiy jihatdan asoslangan konsepsiyalaming ishlab chiqilmaganligi, kam samara beradigan, qisqa muddatli foyda olishni ko'zlab amalga oshirilgan chora-tadbirlar iqtisodiyotni qiyin ahvolga olib keldi. O'zbekiston mustaqillikka erishib, iqtisodiy rivojlanishda bozor munosabatlariga yuz tutar ekan, ijtimoiy hayotning barcha sohalarida bo'lgani kabi, moliya va moliyaviy munosabatlarda ham chuqur 57 islohotlarni amalga oshirishga to ‘g‘ri keldi. Belgilangan strategik vazifalar davlatning taktik chora-tadbirlari asosida bajarila boshlandi. Tovarlar va xizmatlarning mamlakatlararo harakatini tartibga solib turuvchi, milliy iqtisodiyotni mustahkamlash va himoya qilishga qaratilgan boj siyosati ishlab chiqilib, hayotga tadbiq etildi. Bu siyosat hozirgi kunda mamlakat ichki bozoriga past sifatli, inson salomatligiga putur yetkazuvchi tovarlar kirib kelishiga yo‘l qo'ymaslik va ilg'or texnologiyalar, fan-texnika yutuqlari natija- larining mamlakat iqtisodiyotida yetakchi boMishini rag'batlantirish vositasida og'ishmay amalga oshirilmoqda. O'zbekistonda moliyaviy siyosatning hozirgi kundagi asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: • davlat byudjetidagi defitsitni yo‘l qo'yilgan eng kam daraja doirasida (YalMning 3—4%i atrofida) cheklashga yo'naltirilgan qattiq moliyaviy siyosatni amalga oshirish; • davlat xarajatlarining birinchi navbatda iqtisodiyotdagi zarur tarkibiy o'zgarishlarini amalga oshirish, ishlab chiqarishning o'sishini ko'zlab yo'naltirishni ta ’minlash; • ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirish talablaridan kelib chiqqan holda, aholining ijtimoiy himoyasini ta’minlash, fuqarolar konstitutsiya bilan kafolatlangan huquqlarini himoya qilishni ta’minlovchi moliyaviy bazani yaratish, erkin mehnat va ishbilarmonlik asosida aholi turmush darajasini ko'tarish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish; • ijtimoiy himoyaning maqsadli bo'lishiga erishish, moliyaviy m ablag'larning ijtim oiy yordam ga haqiqatda m uhtoj aholi qatlamlariga yetib borishini ta’minlash; • Davlat byudjeti va korxonalar moliyaviy ahvolining barqa- rorligini ta’minlash; • byudjet intizomiga qat’iy rioya qilish; • soliq siyosatini takomillashtirish, soliqlarning iqtisodiyotga rag'batlantiruvchi ta ’sirini kuchaytirish maqsadida: — soliq tizimining ishlab chiqarishni rivojlantirishga, moddiy, tabiiy, moliyaviy va mehnat resurslaridan, to'plangan mol-mulkdan samarali foydalanishga rag'batlantiruvchi ta ’sirini oshirish; — korxonalar zimmasidagi soliq yukini, qo'shilgan qiymat va A.V. Vahobov. T.S. M alikov ____________________________________ 58 МаМт foyda solig‘idan olinadigan soliq stavkalarini kamaytirish va shu asosda ishlab chiqarishni jonlantirishga turtki berish; — soliq tushumlari tarkibini tubdan o'zgartirish, resurslar, mol- mulk solig'ining rolini oshirish, jismoniy shaxslardan soliq undirish- ning ilg‘or tizimini joriy etish. • mahalliy byudjetlarni shakllantirish manbalari bolg an res- publika soliqlari bilan mahalliy soliqlar o‘rtasida aniq chegara o4ka~ zish; • Davlat byudjeti daromadlarining katta qismini joylarga birik- tirish, mahalliy byudjetlarning daromad manbalarini mustahkam- lash; • soliq siyosati belgilab bergan chora-tadbirlarni amaliyotga tadbiq etuvchi tegishli moliya-soliq mexanizmini ishlab chiqish va takomillashtirish; • va boshqalar. Hozirgi vaqtda mamlakatimiz moliya siyosati muammolari qatoriga uning hayot bilan hamnafasligini ta ’minlash, davlatimiz rivojlanishining o ‘zgargan sharoitlariga tezda moslasha bilishini ta ’minlash, o‘z yechimini kutayotgan vazifalarni hal etish uchun kerakli usullarni o ‘z vaqtida topa bilish, strategik konseptual yechimlarni ishlab chiqish, mablag'larga qarab yashash talabiga rioya etilishini ta’minlash, fuqarolar ijtimoiy talab-ehtiyojlarini qondirishning moliyaviy asosini belgilashda qoldiq usulidan ijtimoiy xarajatlarning maqsadliligini ta’minlashga ohish kabi tadbirlar kiradi. Hozirgi sharoitda ishlab chiqilgan davlat moliya siyosati konsepsiyasining maqsadi iqtisodiyotni barqaror rivojlantirish, ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini butun choralar bilan oshirish asosida jamiyat a ’zolarining turmush farovonligi darajasini ta’min- lashdan iborat. Moliya strategiyasining ijtimoiy yo‘naltirilganligi xalq farovonligini oshirishga yuboriladigan moliya resurslarini ko'paytirish imkoniyatlarini qidirib topishda namoyon bo'libgina qolmay, balki iqtisodiy siyosatning bosh maqsadiga butunlay yangicha yondoshuvda ham namoyon bo‘ladi va endilikda aholi turmush darajasi va ishlab chiqarishning o ’sishini moliyaviy resurs- laridan samarali foydalanish yo'nalishlarini belgilaydi. Ijtim oiy him oya, birinchi navbatda, kam t a ’m inlangan 59 |
