Abdulla qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika universiteti pedagogika va psixologiya fakulteti umumiy pedagogika kafedrasi

Bolani maktabga qanday moslashtirish kerak?
Faqat ota-onalar bolaga maktab sharoitida o'zlarini qulay his qilishlariga yordam berishi mumkin. O‘qituvchi qanchalik malakali va e’tiborli bo‘lmasin, bolaning maktabga munosabati ko‘p jihatdan ota-ona namunasi asosida shakllanadi. Agar ota-onalar bolaning rivojlanishini hamma narsadan ustun qo'ysa va faqat qattiqqo'llik, taqiqlash va jazolash orqali natijalarga erishish mumkinligiga ishonsa, birinchi sinf o'quvchisini maktabga moslashtirish jarayoni ko'p oylarga cho'zilishi mumkin. Agar ota-onalar bolani to'g'ri rag'batlantirishlari va unga o'rganishga qiziqish uyg'otishga harakat qilsa, yangi hayotga moslashish oson va deyarli sezilmaydi.
Maktabning birinchi yilida bolalalrning ota-onalari bolasining yangi jamiyatga moslashtirishda tizimli muammo va qiyinchiliklarga duch keladi .Quyida biz oddiy salbiy holatlar va ularni yo’q qilish usullari bilan tanishamiz:

• 
  Yomon taraqqiyot.Ota-onalar bolaning o’quv dasturini haqiqatdan yoqtirmayaptimi yoki undan orqada qolayaptimi ajratib olish kerak.Ikkinchi holatda asosiy salbiy holatlar asosan ota-onalarning o’zlari tomonidan paydo qilinadi,chunki ular boladan asossiz yuqori yutuqlarni kutishadi.Yutuqlarga erishilmaganda ,hatto norozilikning yashirin namoyishi ham birinchi sinf o'quvchisiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Yangi jamiyatga qo'shilish bilan bog'liq muqarrar moslashish qiyinchiliklari haddan tashqari talablar bilan qo'zg'atiladi va rivojlanadi, bu esa oxir-oqibat o'zlashtirishga imkon bermaydi.
  

• 
  Dangasalik. Dangasalik. Bu muammo yaxshi ma'lum va buning sabablari ko'p bo'lishi mumkin. Ko'pincha, bu kognitiv motivlarga bo'lgan ehtiyojning pastligi (bola boshqa narsaga ishtiyoqi), o'z tezligining umumiy sekinligi. aqliy faoliyat temperament, tashvish va o'z-o'zidan shubhalanish, aniq motivatsiyaning yo'qligi, muvaffaqiyatsizlik qo'rquvi, shuningdek, buzilganligi sababli. Siz dangasalikni faqat bola bilan uzoq muddatli tizimli ish (shu jumladan uy vazifasini bajarish), qo'shimcha motivatsiya va bolaning ruhiyatiga qattiq bosim va janjallarsiz boshqa usullar bilan engishingiz mumkin;
  
• 
  Ishlab chiqarish faoliyatidan voz kechish. Bola darsda doim bor, lekin bir vaqtning o'zida o'qimaydimi? Oddiy muammo chalg'itishning kuchayishi, o'ziga chekinish, shuningdek, ota-onadan e'tibor, sevgi va iliq his-tuyg'ularning etishmasligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. U maktabdagi vaqtni maishiy muammolardan dam olish sifatida qabul qiladi. Tuzatishning mumkin bo'lgan usullari bolaga ko'proq e'tibor berish, oiladagi janjallarni minimallashtirish;
  
• 
  Ko'rgazmali itoatsizlik. Agar bola e'tiborni haddan tashqari talab qilsa, har doim uning markazida bo'lishni yaxshi ko'rsa, u ko'pincha o'qituvchining iltimosiga qaramay, jamoat intizomi va xulq-atvor qoidalarini qo'pol ravishda buzish bilan bog'liq vaziyatlarni qo'zg'atadi. "Omma uchun o'ynash" ba'zida darslarning buzilishiga va bosh o'qituvchi, direktor va ota-onalarning majburiy chaqiruviga olib keladi, ular shaxsiy e'tibor bilan bu ehtiyojni qisman qondiradilar. Ko'pincha muammoni bartaraf etishga yordam beradigan bu holatda haqiqiy jazo vaqtinchalik e'tibordan mahrum bo'lishdir. Shu bilan birga, pedagogik jamoa va ota-onalarning sa'y-harakatlarini o'zaro bog'lagan holda kompleks tarzda tarbiyaviy chora-tadbirlarni amalga oshirish kerak;
  
• 
  Verbalizm. Bolaning maktabga moslashish jarayonlarini buzish bilan bog'liq juda ziddiyatli va chuqur muammoli vaziyat. Bolaning yuqori daraja fikrlash jarayonlarida kechikishi bilan birga birinchi sinf o'quvchisining nutqini rivojlantirishdagi muammolardir. Maktabgacha yoshda ko'pgina ota-onalar bolaning mavhum, amaliy, mantiqiy fikrlashi bilan ishlamay turib, bolaning nutqiga maksimal darajada e'tibor berishadi, bilimlarni yuqori sifatli assimilyatsiya qilish bilan qo'llab-quvvatlanmaydi. Bu esa ko‘plab muammolarni, jumladan, bolaning onasi va otasining pedagogik jamoaga nisbatan salbiy munosabatini keltirib chiqaradi – ular yaxshi gapiradigan va she’r aytadigan farzandi nega asosiy maktab o‘quv dasturini surunkali ravishda o‘rganmasligini tushuna olmaydi. Bu vaziyatning yechimi majburiy rivojlanishda yotadi obrazli fikrlash(mozaika, ilovalar, chizmalar va boshqalar) ishlab chiqarish faoliyatini rag'batlantirish va nutq oqimini tizimli qilish bilan hal qilinadi
  

Xulosa qilib aytganda bolalarning maktabga moslashuv jarayonini yengillashtirish uchun o’qituvchining pedagogic maharoti va bilimi yuqori darajada bo’lishi kerak. Sababi bolalar bog’chada ularning ikkita o’qituvchisi enagasi ,musiqa hodimi va boshqalar bo’lishiga ko’nikkan edi.Maktabda hamma narsa boshqacha uning yagona o’qituvchisi bor.Shuning uchun birinchi sinf o’quvchisi uchun eng muhim shaxs va holat o’qituvchi va u bilan aloqa o’rnatishdir. Zero, birinchi o‘qituvchining shaxsiyati uning butun kelajakdagi maktab hayoti, o‘qishga munosabati uchun ohangni belgilaydi.

2.