Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar yozg‘uchidan

www.ziyouz.com kutubxonasi 88

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy

— O‘ylab-boqing onajon! Bir bechora sizning orzuingizni deb, qizi ustiga kundash yukladi va birgalashib to‘yingizni o‘tquzishdi. Ish kuchidan qolib, o‘n kunlab Toshkandda yurdi. Nima bo‘lg‘anda ham biravning yaxshilig‘ini bilish kerak edi.

O‘zbek oyim o‘zining bir haftalik so‘zini takrorlar edi:

— Endi nima qil deysan bolam, o‘tquzmay ketishing uyat.
— Uyat deysiz-da, uyatka o‘zingiz tushunmaysiz.
O‘zbek oyim o‘g‘lining ters so‘zidan qizishdi.
— Juda hovliqa berma, o‘g‘lim. Charlar ham o‘tar, andining yuzini ham ko‘rarsan!..
— Onajon, — dedi Otabek, — sizning zaharlik so‘zlaringizga nima deyishka ham hayronman... Billoki, maning hovliqishim siz aytkancha bo‘lsa... xoti-nimnig‘ina emas, uning ota-onalarini andishasida shoshaman. Ularning ko‘ngillariga gap kelmasin degan mulohazada hovliqaman. Men sizning orzungizga butunlay qarshi tushib, Toshkandingizni tilga olmasliqqacha borg‘animda o‘sha bechoralar sizning rioyangiz bilan meni bu yerga sudrag‘andek qilib olib keldilar... Uyatni bilsangiz, eng ozi shuning andishasi kerak emasmi?
— Bo‘lmasa charlarni kutmagin-da, yugira qol, — dedi O‘zbek oyim, — marg‘ilonliqning o‘kchangdan urg‘anlig‘i aniq ekan.

Otabek kamoli bo‘g‘ilg‘anidan sukut qilishg‘a majbur bo‘ldi, chunki bu orzu havas onasi yarani har zamon kattaroq ocha borishg‘a juda ham usta va bu ustaliq uning barcha kutkanlarining kundan-kunga bo‘shka chiqa borg‘anlig‘idan edi. Ayniqsa unga hozir butun ma’nosi bilan sir onglashilib, marg‘ilonliqning jodusini juda ham kuchlik ekaniga imon keltirdi. O‘g‘lining orzu-havasini ko‘rdi — ko‘rish bo‘lsa — orzulag‘andan ortiq. Biroq bu orzu-havas orqasidan kutilgan marg‘ilonliq balosidan o‘g‘lini qutqarish masalasi uning tilagicha bo‘lib chiqmadi-da, yana marg‘ilonliqning sihri o‘tkirlik qildi...

Nikoh kuni Otabekning kiyimlarini juhud domladan o‘qutishlar, marg‘ilonliqdan sovitib toshkandlikka isitishlar — barchasi ham hozir o‘z ajzlarini unga iqror qilar edilar. Keyingi «beshbosh» domlaning bergan tutatqi, ezib ichki, duo va tumorlari ham negadir ta’sir asarini sezdirmadilar...

O‘zbek oyim marg‘ilonliqning domlasini kuchlik ekanida shubha qilmasa ham, ammo bir ishka juda hayron edi: juhudning qilg‘an jodusini — juhud, musulmon domlanikini — musulmon daf’ qila olur edi; nega bular asar qilmaydi sira? — Hozir O‘zbek oyim buning sirrini o‘ylab topolmas edi. Bu boshi berk ko‘chada ul uzoq qamalib qolmadi — buning sirrini daf’atan topdi, ham juda to‘g‘ri topdi: «Marg‘ilonliqning domlasi juhud ham emas, musulmon ham emas — hindi! Hindilarning ham hannosi: bas, hannosining sihrini na musulmon domlasi qaytarsinu, na juhud. O‘shal hindining o‘zi qaytarmasa, o‘zga iloj yo‘q!»

Nima qilmoq kerak? Toshkandda birarta hindi dom-lasi yo‘qki, ilojini qilib bersa... Endi xotin boshi bilan marg‘ilong‘a murojaat qilsunmi?

Boshqa tushkanni ko‘z ko‘rar, degan so‘z bor. O‘zbek oyim ham boshig‘a tushkan bu kulfatni ko‘rishka majbur edi: «Shu galdan qoldirmay Otabekning yonig‘a Hasanalini qo‘shib Marg‘ilong‘a yuboraman, Hasanali u yerdagi hindi domlag‘a uchrashib, Otabek ustidagi sihr-jodularni yeshdirsin... Hindi har qancha olsa ham mayli, bisotdan u-buni sotib pul qilib beraman».

Otabek onasining qarshisida boyag‘i sukutka ketkanicha jim o‘lturar edi. O‘zbek oyim haligi kashfi-yotdan qutilib bu to‘g‘rida so‘ngg‘i qarorini ham berib bo‘lg‘ach, Otabekka dedi:

— O‘g‘lim... yangi uylangan oting bor. Manim oldimda o‘lturib nima qilasan? Bechora yolg‘iz o‘lturibdir.

Otabek onasig‘a bir qarab oldi-da, javob bermadi.