Abdullayev jonibekning matematik analiz fanidan yozgan
Download 360.2 Kb. Pdf ko'rish
|
koshi tengsizligi va uning tadbiqlari
funksiya uchun
) ( ) ( ) ( 2 2 1 1 2 2 1 1 x f p x f p x p x p f
tengsizlik ixtiyoriy 1 , 0 , 0 ), , ( , 2 1 2 1 2 1
p p p b a x x
sonlarda o’rinli bo’lsa, ) (x f funksiya ) ,
a oraliqda botiq deyiladi. Teorema: a) Agar ) ,
, 0 ) ( b a x x f bo’lsa ixtiyoriy ) ,
... , , 2 1
a x x x n va 1 ...
2 1 n p p p
tenglikni qanoatlantiruvchi 0 ...,
, 0 , 0 2 1 n p p p sonlari uchun ushbu
)
( ) ( ... ) ( ) ( ) ... ( 2 2 1 1 2 2 1 1 n n n n x f p x f p x f p x p x p x p f
tengsizlik o’rinli bo’ladi. b) Agar ) ,
, 0 ) ( b a x x f bo’lsa ixtiyoriy ) ,
... , , 2 1
a x x x n va 1 ...
2 1 n p p p
tenglikni qanoatlantiruvchi 0 ...,
, 0 , 0 2 1 n p p p sonlari uchun ushbu
)
( ) ( ... ) ( ) ( ) ... ( 2 2 1 1 2 2 1 1 n n n n x f p x f p x f p x p x p x p f
tengsizlik o’rinli bo’ladi. Isbot. a) Avvalo ixtiyoriy ) ,
a c va ) , ( b a x uchun ushbu ) 39 ( ) )( ( ) ( ) (
x c f c f x f
tengsizlik bajarilishini ko’rsatamiz. Buning uchun
) )(
) ( ) ( ) ( c x c f c f x f x g funknsiyaning ) ,
a oraliqda eng katta qiymatini topamiz. 0 )
) ( ), ( ) ( ) (
f x g c f x f x g
bo’lgani uchun ) (x g kamayuvchi. 0 ) (
g ekanligidan ) (x g ning ishorasi c x nuqtadan o’tishda musbatdan manfiyga o’zgarishi kelib chiqadi. c x
nuqtadan boshqa nuqtada ) (x g nolga aylanmasligidan ) (x g
funksiya c x nuqtada o’zining eng katta qiymatini qabul qilishi kelib chiqadi. Demak, ) ( ) (
g x g bo’ladi, ya’ni (39) tengsizlik o’rinli bo’ladi. (39) tengsizlikda tenglik faqat c x bo’lganda bajariladi. ) , ( ... , , 2 1
a x x x n
ixtiyoriy nuqtalar bo’lsin. Agar n n x p x p x p c ... 2 2 1 1 bo’lsa, ) ,
a c
bo’ladi. (39) tengsizlikka ko’ra ) ... ( ) ( ) )( ( ) ( ) ...
)( ( ) ( )] )( ( ) ( [ ...
)] )( ( ) ( [ )] )( ( ) ( [ ) ( ... ) ( ) ( 2 2 1 1 2 2 1 1 2 1 2 2 1 1 n n n n n n n x p x p x p f c f c c c f c f c x p x p x p c f c f c x c f c f p c x c f c f p c x c f c f p x f p x f p x f p
) ( ... ) ( ) ( ) ... ( 2 2 1 1 2 2 1 1 n n n n x f p x f p x f p x p x p x p f bo’ladi. Teorema isbot bo’ldi. ) 0 ... ( , 0 ...,
, 0 , 0 2 1 2 1 n n m m m m m m ixtiyoriy sonlar bo’lsin. (37) va (38) tengsizliklarda
...
..., , ... , ...
2 1 2 1 2 2 2 1 1 1
deymiz. U holda (37) va (38) tengsizliklar mos ravishda quyidagi ko’rinish oladi: ) 40 ( , ...
) ( ... ) ( ) ( ...
... 2 1 2 2 1 1 2 1 2 2 1 1 n n n n n n m m m x f m x f m x f m m m m x m x m x m f
) 41 ( , ...
) ( ... ) ( ) ( ...
... 2 1 2 2 1 1 2 1 2 2 1 1 n n n n n n m m m x f m x f m x f m m m m x m x m x m f
(37), (38), (40) va (41) tengsizliklarga YENSEN tengsizliklari deyiladi. ( Iogan Lyudvig Yensen (1859-1925) daniyalik matematik).
YENSEN tengsizliklarida ) (x f funksiyani turli xil qilib tanlash hisobiga ajoyib tengsizliklarni olish mumkin. Masalan, 1)
x x f ln ) ( bo’lsa, n n n n n x x x n x x x n x x x n x x x 2 1 2 1 2 1 2 1 ... , ln ... ln ln ... ln
boladi, bu yerda . 0 ..., , 0 , 0 2 1 n x x x
2) x x f ) ( bo’lsa,
, ... ... 2 1 2 1
x x x n x x x n n
bo’ladi, bu yerda . 0 ..., , 0 , 0 2 1 n x x x
3) p x x f ) ( bo’lsa,
, ... ... 2 1 2 1
x x x n x x x p n p p p n
bo’ladi, bu yerda 0 ..., , 0 , 0 2 1 n x x x va
1
. 4)
x x f sin
) ( bo’lsa,
n x x x n x x x n n sin
... sin
sin ...
sin 2 1 2 1 bo’ladi, bu yerda ] ,
[ ...,
, , 2 1 n x x x . 5) x xe x f ) ( bo’lsa,
... ) ...
( 2 1 2 1 2 1 ...
2 1
bo’ladi, bu yerda . 0 ..., , 0 , 0 2 1 n x x x
6) 2 ) ( x x f bo’lsa,
) ...
)( ...
( ) ... ( , ... ... ...
... 2 1 2 2 2 2 2 1 1 2 2 2 1 1 2 1 2 2 2 2 2 1 1 2 2 1 2 2 1 1 n n n n n n n n n n n m m m x m x m x m x m x m x m m m m x m x m x m m m m x m x m x m bo’ladi. Bu tengsizlikda
,
, , 2 2 2 2 2 1 1 n n b m b m b m
n n n b a x b a x b a x ...,
, , 2 2 2 1 1 1
desak,
) ...
)( ...
( ) ... ( 2 2 Download 360.2 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling