Abdullayeva sarvinoz

Achchiq so’zi qadimgi turkiy tildagi a:chife’liga q qo’shimchasini qo’shish yo’li 
bilan yasalgan. O’sha davrdayoq a: unlisining cho’ziqlik belgisi yo’qolgan. 
O’zbek tilida ch undoshi qavatlangan, a unlisi a” unlisiga almashgan, ы unlisining 
qattiqlik belgisi yo’qolgan: a:chы+q=a:chыq> achыq>achchiq 
O’lurman o’kunchun, aqar ko’z yulun,
Tatig’lar tatig’siz qilar bu o’lum.

---

15 
O’lumdan basa, ko’r, eki yo’l ko’daz, 
Ekidaqayu erkibarg’u yo’lum. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Ikki-”bir bilan uch orasidagi butun sanoq son”dir. Bu so’z asli qadimgi turkiy 
tildagi ket, yon ma’nosini anglatgan ikotidan –i qo’shimchasi bilan 
yasalgan:ik+i=iki. Qadimgi turkiy tildayoq bu so’zning ikki xil shakli mavjud 
bo’lgan: iki va ikki. Ikki so’zi k undoshining qavatlanishi natijasida yuzaga 
kelgan. Dastlab ketidagi ma’nosini anglatuvchi sifat bo’lgan (ikki son), 
keyinchalik o’zi miqdor ma’nosini anglatib, sanoq songa aylangan: bir sonidan 
keyin keluvchi miqdor->birga birni qo’shish bilan hosil bo’ladigan miqdor. 
Qarindan chiqarding, qarinqa kirur, 
Shakardin igidtim,yilanqa berur. 
Esizim tiriglik, esizim tiriglik, 
O’kunchun sig’it birla go’rka kirar 
*** 
Qorindan chiqarur, yana kirguzur, 
Shirin parvarishlab ilonga berur, 
Esiz bu tiriklik, esiz bu ha,yot, 
O’kinch-nola birla u go’rga kirur. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Ilon-“uzun dumaloq tanali, terisi yordamida sudralib harakatlanadigan, 
ko’zlarida qovog’I yo’q jonivor”. Bu ot qadimgi turkiy tildagi “qimirla-,jil-” 
ma’nosini anglatgan yыl –felidan –a(n) qo’shimchasi bilan yasalgan.