Abdullayeva sarvinoz
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
yusuf xos hojib qutadgu bilig asarining leksik semantik xususiyatlari
|
12
12 M.Qoshg’ariy. Devoni lug’otit turk. Indeks.Toshkent:1960-67-y. III tom;36-bet. 16 O’zbek tilidagi so’z boshidagi y undoshi talaffuz qilinmay qo’ygan, a unlisi a^ unlisiga almashgan, ы unlisining qattiqlik belgisi yo’qolgan: yыl+an= yыlan>ыlan>ila^n Atang pandini san qatig’ tut, qatig’, Qutadg’a, kunung bo’lg’a kundin tatig’. Atangni, anangni sevundur tushi, Yanut berga tapg’ung tuman ming asig’. *** Otang pandini sen tugal qil amal. Yurarsan bo’lib baxtiyor har mahal. Otangni,anangni sevintir tamom, Bu xizmat etirgay tilakka tugal. ( www.ziyouz.com kutubxonasi ) Ota- “erkak kishi o’z farzandiga nisbatan” ishlatiladigan so’z. Qadimgi turkiy tilde ham shunday ma’noni anglatgan bu so’z ata tarzida talaffuz qilingan. O’zbek tilida bu so’z boshlanishidagi a unlisi a^ unlisiga, oxiridagi a unlisi a” unlisiga almashgan:ata>a^ta” O’sanma qatig’lan, yukungni enit, Yo’lung qilda yinchka, o’zungni qo’nit. Bu kun yatma emgap, ishingki etin, Kechar emgaking san ko’charda unit. ( www.ziyouz.com kutubxonasi ) 17 Emgak so’zi asli turkiycha leksema bo’lib, bu so’z hozirgi o’zbek adabiy tilida “qiyinchilik” ma’nosini bildiradi. Mazkur ot dastlab qadimgi turkiy tilde “mehnat, mashaqqat” ma’nosini anglatgan en, otining em shaklidan –ga” qo’shimchasi bilan yasalgan fe’lga –k qo’shimchasini qo’shib yasalgan: (en,>em+ga”=emga”- Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|