Abdunazarov hakimbekning biofizika fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

2- DAVOLASH ISHI FAKULTETI

123-B GURUH TALABASI
ABDUNAZAROV HAKIMBEKNING
BIOFIZIKA FANIDAN TAYYORLAGAN
MUSTAQIL ISHI

TEKSHIRDI:MUHIDDINOV HURILLO AKBARALIYEVICH

Mavzu:Suniy qon aylanish aparati
, sunʼiy yurakoʻpka apparati — bemor organizmida yoki donorning ajratib olingan aʼzosida qon bir tekis aylanishini va bir meʼyorda moddalar almashinuvini taʼminlaydigan apparat. Yurak va oʻpka vazifasini vaqtinchalik oʻtashga moʻljallangan. Birinchi Sunʼiy qon aylanish apparatia.a. avtojektor 1925-yilda rus fiziologi S.S. Bryuxonenko tomonidan yaratilgan. Keyinchalik shu apparat yordamida hayvonlarda koʻpgina yurak operatsiyalari oʻtkazildi. Sunʼiy qon aylanish apparatia.a. oʻzaro bogʻliq boʻlgan sistema va bloklar kompleksidan: "Sunʼiy yurak"—nasos, yuritkich, uzatkichdan iborat boʻlib, qonni hayotni taʼminlay oladigan hajmiy tezlikda oqadigan qilib haydaydi; oksigenator deb ataladigan "Sunʼiy oʻpka" — gaz almashinish qurilmasi boʻlib, qonni kislorod bilan toʻyintirish, karbonat angidrid gazini chiqarib yuborish va kislotaishqor muvozanatini normal saqlab turish uchun xizmat qiladi.
Hozirgi jahonda 100 dan ortiq tipdagi turli maqsadlarda ishlatiladigan Sunʼiy qon aylanish apparatia.a.lari yaratilgan. Xavfli oʻsmalar, yalligʻlanish jarayonlari va destruktiv shikastlarni kimyoviy moddalar bilan davolashda, yurakoʻpka faoliyati buzilganda yordamchi sunʼiy qon aylantirishda, klinik oʻlim holatidagi bemorni tiriltirishda, koʻchirib oʻtkazishga moʻljallangan aʼzolarni tirik saklab turishda ishlatiladigan Sunʼiy qon aylanish apparatia.a. bor. sun’iy yurak-o‘pka apparati – bemor organizmida yoki donorning ajratib olingan a’zosida qon bir tekis aylanishini va bir me’yorda moddalar almashinuvini ta’minlaydigan apparat. Yurak va o‘pka vazifasini vaqtinchalik o‘tashga mo‘ljallangan. Birinchi sun’iy qon aylanish apparati – avtojektor 1925 y. da rus fiziolog S. S. Bryuxonenko tomonidan yaratilgan. Keyinchalik shu apparat yordamida hayvonlarda ko‘pgina yurak operatsiyalari o‘tkazildi. Sun’iy qon aylanish apparati o‘zaro bog‘lik bo‘lgan tizim va bloklar kopleksidan: «Sun’iy yurak» – nasos, yuritkich, uzatkichdan iborat bo‘lib, qonni hayotiy ta’minlay oladigan hajmiy tezlikda oqadigan qilib haydaydi; oksigenator deb ataladigan «Sun’iy o‘pka» – gaz apmashinish qurilmasi bo‘lib, qonni kislorod bilan to‘yintirish, karbonat angidrid gazini chiqarib yuborish va kislota-ishqor muvozanatini normal saqlab turish uchun xizmat qiladi.
Hoz. jahonda 100 dan ortiq tildagi turli maqsadlarda ishlatiladigan sun’iy qon aylanish apparatilari yaratilgan. Xavfli o‘smalar, yallig‘lanish jarayonlari va destruktiv shikastlarni kimyoviy moddalar bilan davolashda, yurak-o‘pka faoliyati buzilganda yordamchi sun’iy qon aylantirishda, klinik o‘lim holatidagi bemorni tiriltrishda, ko‘chirib o‘tkazishga mo‘ljallangan a’zolarni tirik saqlab turishda ishlatiladigan sun’iy qon aylanish apparati bor. sunʼiy yurakoʻpka apparati — bemor organizmida yoki donorning ajratib olingan aʼzosida qon bir tekis aylanishini va bir meʼyorda moddalar almashinuvini taʼminlaydigan apparat. Yurak va oʻpka vazifasini vaqtinchalik oʻtashga moʻljallangan. Birinchi Sunʼiy qon aylanish apparati avtojektor 1925-y. da rus fiziologi S. S. Bryuxonenko tomonidan yaratilgan. Keyinchalik shu apparat yordamida hayvonlarda koʻpgina yurak operatsiyalari oʻtkazildi. Sunʼiy qon aylanish apparati oʻzaro bogʻliq boʻlgan sistema va bloklar kompleksidan: «Sunʼiy yurak»—nasos, yuritkich, uzatkichdan iborat boʻlib, qonni hayotni taʼminlay oladigan hajmiy tezlikda oqadigan qilib haydaydi; oksigenator deb ataladigan «Sunʼiy oʻpka» — gaz almashinish qurilmasi boʻlib, qonni kislorod bilan toʻyintirish, karbonat angidrid gazini chiqarib yuborish va kislotaishqor muvozanatini normal saqlab turish uchun xizmat qiladi. Qon aylanish sistemasi sirasiga yurak, arteriya, kapillyarlar, vena va limfa tomirlari kiradi. Yurak va tomirlar odam organizmida qonning to‘xtovsiz harakatlanishini ta’minlaydi.
Yurakning avtomatik qisqarib va kengayib turishi natijasida qon katta arteriya va kapillyarlar (mayda qon tomirlari) orqali tananing hamma to‘qima hamda hujayralariga tarqalib, so‘ngra mayda, o‘rta va yirik vena qon tomirlari orqali yurakka qaytib keladi.
Yurakning chap qorinchasidan tarkibida oziq moddalar, kislorod, gormonlarga boy bo‘lgan arterial qon aorta tomiriga quyiladi. Undan yirik, o‘rta, mayda arteriya tomirlari orqali to‘qima va hujayralar orasida joylashgan kapillyarlarga boradi. Qondagi oziq moddalar, kislorod va gormonlar hujayralarga o‘tadi.
Hujayralarda moddalar almashinuvi natijasida hosil bo‘lgan qoldiq moddalar va karbonat angidrid ulardan mayda vena, kapillyar tomirlariga o‘tib, so‘ngra o‘rta, yirik vena tomirlari orqali yurakning o‘ng bo‘lmasiga kelib quyiladi.
Shunday qilib, qon aylanish sistemasi tananing hamma to‘qima-hujayralariga oziq moddalar va kislorod yetkazib beradi. Ularda hosil bo‘lgan qoldiq moddalarni qabul qilib, ayirish organlariga yetkazadi. Shuning uchun yurak-qon tomir sistemasi «tashuvchi sistema» deb ham yuritiladi.
Yurak-qon tomir sistemasi eng muhim hayotiy vazifani bajaradi. Agar yurak qisqa vaqt to‘xtab qolsa, odamning hayoti ham to‘xtaydi.
Turli mamlakatlarida aholining qon gruppasi tekskirilganda quyidagi o‘rtacha ma’lumotlar olingan: I gruppa — 40% kishilar mansub, II gruppa – 39 %, III gruppa 15%, IV gruppa -6%.
Qon gruppalaridan tashqari podgruppalari ham aniqlangan. Masalan: A1, A2, A3, A4. Qon quyganda buni e’tiborga olish kerak.
Qon guruhlari haqida man bu maqola orqali to‘liq ma’lumot oling: Qon guruhlari