Abduraxmonova mehrinisoning umumiy parazitologiya mustaqil ishi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI BIOLOGIYA TA’LIM YO’NALISHI
4-BOSQICH 15-19 GURUH TALABASI
ABDURAXMONOVA MEHRINISONING
UMUMIY PARAZITOLOGIYA

MUSTAQIL ISHI

FANIDAN TAYYORLAGAN
M
avzu: Gamas kanalarining parazitar kasalliklarni tashishdagi ahamiyati
Topshirdi: Abduraxmonova M­­­­­­.
Qabul qildi: ­ Mamarajobova M.
TERMIZ – 2022

Reja:
1.Kanalar tasnifi va ularga qarshi qo’llaniladigan vositalar
2. Gamas kanalari haqida

Kanalar (Acarina) ni o‘rganuvchi fan akarologiya deb ataladi. Hozirgi vaqtda kanalarning 30 mingga yaqin turi ma’lum. Kanalaming aksariyati odam va har xil hayvonlaming ektoparazitlari bo‘lishi bilan bir qatorda, xilma-xil xavfli kasalliklami ham tarqatadi. Parazitlik hayot sharoiti ulaming tuzilishini o‘zgarishiga olib kelgan. Jumladan, boshko‘krak qoringa butunlay qo‘shilib ketgan, xelitseralari va pedipalpalari sanchib so‘ruvchi xartumga aylangan va gavdasining oldingi uchida bo‘rtib chiqib turadigan “boshcha”sini hosil qilgan. Kanalar metamorfoz yo‘li bilan rivojlanadi, ya’ni tuxumdan 4 juft o‘miga atigi 3 juft yurish oyoqlari bo‘lgan lichinka chiqadi. Lichinka rivojlanadi va tullab 4 juft oyoqli nimfa davriga o‘tadi. Nimfa 1-3 marta po‘st tashlab, jinsiy yetuk kana - imagoga aylanadi. Kanalar 6 oydan 25 yilgacha yashaydi. Kanalaming 800 dan ortiq turi o‘simliklarda parazitlik qiladi, 50 dan ortiq turi esa tasmasimon chuvalchanglaming oraliq xo‘jayini hisoblanadi.
Kanalar odam va hayvonlaming terisiga yopishib qonini so‘radi, mexanik jarohatlab yaralar hosil qiladi, zaharli so‘laklarini organizmga yuborib zaharlaydi va kuchli bezovtalanishga olib keladi. Qichima, ya’ni qo‘tir kanalari esa terida kuchli qichishni vujudga keltirib, organizmni darmonsizlantiradi.
Kanalar vujudga keltirgan yaralar orqali har xil mikroblar organizmga kirib, boshqa kasalliklami keltirib chiqaradi. Ayniqsa, chorva mollari va parrandalar kanalardan ko‘p zarar ko‘radi, ulaming mahsuldorligi keskin pasayib ketadi, rivojlanishdan orqada qoladi, yosh mollar ko‘pincha nobud bo‘ladi.
Kanalar turkumi vakillari morfologik va biologik xususiyatlariga ko‘ra bir nechta oilalarga bo‘linadi. Chorva mollari, parrandalar va odamlarga ziyon yetkazuvchi parazit kanalarga asosan iksod, argaz va qichima (qo‘tir) kanalari oilalari kiradi.