Abdusattorova muhayyoning gidrologiya va iqlimshunoslik

Ba‘zan iliq havo yuqoriga tez ko‘tarilib, to‘p-to‘p bulutlarni harorat 0°C dan past bo‘lgan balandlikka olib chiqib ketadi. Bu balandlikda yomg‘ir tomchilari muzlab do‘lga aylanadi
Yerni toza suv dunyosi deb atash mumkin emas, lekin sayyoramizning 70% suv bilan qoplangan. U holda, hayot imkonsiz bo'lar edi. Namlik biz nafas olayotgan havo bilan to'yingan va tanamiz asosan suvdan iborat. Havoning namlik miqdori atmosferadagi suv miqdori o'lchovidir.Bu kontseptsiya nimani anglatadi? Havodagi suv tomchilar yoki suv bug'lari shaklida bo'lishi mumkin . 1 m3 havoning grammdagi suvdagi tarkibi havoning mutlaq namligi . Ammo atmosferada suvning mumkin bo'lgan miqdori haroratga bog'liq. Bu qanchalik baland bo'lsa, havoda ko'proq namlik bo'ladi. Bu qaramlikni qanday qilib chetga surish uchun nisbiy namlik tushunchasi paydo bo'ldi.Mavjud namlikning mavjud haroratda maksimal darajaga nisbati. Havoning nisbiy namligi maksimal mumkin bo'lgan nisbati joriy namlikni ko'rsatadi. Agar oqim 60% bo'lsa, havo haroratining maksimal miqdoridagi suv bug'ining 60% ni tashkil qiladi. bug'lari atmosferasida tarkibni o'lchash uchun maxsus vositalar - psixometrlardan ashinaning ishlash qobiliyatiga ta'sir ko'rsatadigan o'ta muhim parametrdir. Yuqorida aytib o'tilganidek, inson tanasi tarkibida suv miqdori juda ko'p, bu uning tarkibidagi havoga nisbatan muhimdir. Atmosferada namlik mavjudligi an'anaviydan juda farq qiladigan bo'lsa, bu salomatlikka salbiy ta'sir qiladi.Atrof muhitda suv etishmasa, insonning terisi va shilliq pardalari quriy boshlaydi. Biror kishi uchun odatdagi havo namligi qirqdan oltmish foizgacha bo'ladi. Bu holda tananing maqbul sharoitda ishlaydi. Ta'kidlash joizki, yozda havo etarli darajada nam, lekin qishda, ayniqsa xonalarda, namlik 15% dan oshmasligi kerak.Buning sababi shundaki, markaziy isitish tizimi xona ichidagi havoni isitadi, ya'ni yuqori haroratda xonada ko'proq suv bug'i bo'lishi mumkin. Ammo havodagi suv miqdori o'zgarmaydi, shuning uchun namlik kamayadi. Buning natijasida charchoq kuchayib, quruq teri va shilliq pardalar tufayli immunitet kamayadi.Nisbatan namlikning salbiy tomonlari bor. Bunday sharoitda biror kishi teri orqali namlikning o'zgaruvchanligini yomonlashtiradi, tana farovonlik hosil qiladi, bu esa yana yaxshi farovonlikning yomonlashuviga olib keladi. Bundan tashqari, namlik yuqori bo'lgan xonalarda zararli mikroblar va mog'orlarning tarqalishi uchun barcha sharoitlar yaratilib, bu astma va allergiyaga olib kelishi mumkin. Va bunday sharoitda maishiy texnika va mebellarning hayoti ancha kamayadi.Tabiatni kuzata turib, kunduzgi kunduzgi namlikning o'zgarishi aniqlangan. Shu bilan birga, dengizlarni kuzatishda, atmosferadagi suv bug'lari tarkibida bir kun ichida eng kamida bitta va maksimal miqdorda ekanligi aniqlandi. Eng kamida o'n uch o'n to'rt soatgacha ertalab kuzatiladi. Xuddi shunga o'xshash namlik, haroratning o'zgarishi va suvning bug'lanishiga nisbatan o'xshashlik kasb etadi .Namlik, o'zgarish darajasi va kundalik o'zgarish bo'yicha olingan ma'lumot qisqa ma'lumotli ob-havo prognozlari uchun ushbu ma'lumotlardan foydalanish imkonini beradi. Shunday qilib, odatda odatdagidek, kunduzgi namlikning harorat o'zgarishiga mos kelishini hisobga olsak, kelgusi 12-24 soat ichida antisklonning ob-havosi davom etadi.Inson muhitida namlik uning sog'lig'iga ta'sir qiluvchi omil hisoblanadi. Xonada optimal namlikning ta'minlanishi uzoq vaqt davomida salomatlik va samaradorlikni ta'minlashga imkon berad


XULOSA
Men bu mavzuda Havo namligi — havodagi suv bugʻi miqdori. Ob-havo va iqlimning asosiy xususiyatlaridan biri. Quyidagi koʻrsatkichlari bilan ifodalanadi
Havodagi suv bug‘ining miqdoriga havo namligi deyiladi. Havoning namligi suv bug‘ining parsial bosimi, to‘yingan bug‘ bosimi, absolyut namlik, havoning nisbiy namligi, to‘yinish etishmovchiligi, shudring nuqtasi kabi kattaliklar bilan tavsiflanadi. Havodagi suv bug‘ining miqdori joyning fizik-geografik sharoitlariga bog‘liq ravishda o‘zgaradi. Bundan tashqari havodagi suv bug‘ining miqdori yil fasllariga, sutka vaqtiga va ob-havo sharoitlariga bog‘liq. Shuning uchun ham havodagi suv bug‘ining miqdori ham o‘zgaruvchandir. Shunday qilib, havodagi suv bug‘ining berilgan haroratda mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan eng katta parsial bosimini to‘yingan bug‘ bosimi deyiladi va E harfi bilan belgilanadi va uni ham gPa birlikda ifodalanadi.
Havoning harorati qanchalik yuqori bo‘lsa, to‘yingan bug‘ bosimi ham kattalasha boradi. O‘zbekistonda yozda (iyulda) haroratning yuqoriligi va yog‘inlarning deyarli bo‘lmasligi sababli havoning o‘rtacha oylik nisbiy namligi Qizilqumda, Qarshi va Sherobod cho‘llarida eng kam bo‘lib, 30-35% ni tashkil etadi. Qolgan qismlarida esa o‘rtacha nisbiy namlik 40-50% atrofida (Andijonda 46%, Chimyonda 48%) o‘zgaradi. Kabi ma’lumotlarni o’rgandim