Abraziv materiallari va ulardan tayyorlangan asboblar reja: Umumiy tushunchalar

J i l v i r l a sh t o sh l a r i n i n g sh a k l i. 18 jadvalda jilvirlash 
toshlarining asosiy rasmlari keltirilgan. 
18 jadval 

---

17 jadval davomi 
Jilvirlash toshlarining diametrlari 5 dan 2500 mm gacha bo`ladi. Katta 
diametrli jilvirlash toshlari yig`ma, quyma segmentli qilib tayyorlanadi. (259 - 
rasm). 
A b r a z i v a s b o b l a r n i n g m a r k a z l a n i sh i. Yuqorida keltirilgan 
shartli belgilarining xammasi jilvirlash asboblarining markazlanishida ishlatiladi. 
Masalan, jilvir toshidagi E 63 SM2 K5PP 250×50×75 35 m/sek markadagi E – 
elektrokorudiy, 63 – donadorlik nomerini, SM2 – o`rtacha yumshoqlik 2 ni, K – 
keramik bog`lovchini, 5 – struktura nomerini, PP - to`g`ri profilli yassi tosh 
ekanligini, 250 – toshning mm bilan ifodalanadigan sirtqi diametrini, 50 - mm bilan 
ifodalangan enini, 75 – teshikning mm bilan ifodalangan diametrini va 35 m/sek – 
toshning aylanish tezligini ko`rsatadi.
Qayroq toshlar ham xuddi yuqoridagidek markalanadi, ammo farq shundaki, 
kvadrat qayroq toshlar BKv bilan, yassi qayroq toshlar BP bilan, doiraviy qayroq 
toshlar BKr bilan, uch yoqli qayroq toshlar BT va yarim doiraviy qayroq toshlar
BPK bilan belgilanadi. Olmosli jilvirlash toshlarining markalarida donadorlik, 
bog`lovchi modda, olmos xalqaning diametri, qalinligi va eni, olmosning karat 
xisobidagi miqdori, jilvirlash toshining diametri va nomeri ko`rsatiladi.

---

111 –rasm. Segmentlari quyma bo`lgan jilvirlash toshi: 
1) segmentlar; 2) korpus 
J i l v i r l a sh t o sh l a r i n i s i n o v d a n o` t k a z i sh v a
o` r n a t i sh. Jilvirlash toshlari katta (35 – 75 m/sek gacha) aylana teliklar 
bilan ishlaydi, shu sababli ularni jilvirlash stanogiga o`rnatishda oldin maxsus 
stendda sinovdan o`tkazish zarur bo`ladi, bunda ish vaqtida ro`y beradigan xavfli 
xavfli xodisalarning (sinib ketish xodisalarining) oldini olish uchun undagi 
nuqsonlar va dorzlar bor yo`qligi aniqlanadi. Jilvirlash toshini sinovdan o`tkazish 
oldindan u muvozanatga keltiriladi. Jilvirlash toshlari ish tezligidan 1.5 – 1.6 
baravar ortiq tezlikda 5 – 10 minut sinaladi. Jilvirlash toshining toretslari bilan 
flanetslar orasiga o`rnatiladi. Jilvirlash toshining toretslari bilan flanetslar orasiga 
elastik materialdan (ko`n, kapron, rezina va shu kabilardan) yasalgan qistirma 
qo`yiladi, qistirmaning qalinligi 0.5 – 3 mm bo`ladi. Qistirmalarning diametri 
flanetslarning diametrlaridan bir oz katta bo`lishi kerak. Jilvirlash toshini o`rnatish 
va maxkamlashda jilvirlash toshi chetlarining shpindelg` o`qiga nisbatan 
kontsentrikligi va tosh yon tomonlarining bir – biriga paralelligi tekshirib ko`riladi.
Xavfsizlik texnikasiga rioya qilish maqsadida jilvirlash toshlari maxsus kojuxlar
bilan ximoyalanadi.