Silindr o’z o’qi atrofida aylanma harakati ω burchak tezlikka ega bo’lsin. U holda silindrning ilgarilanma harakat tezligi υ = ω R 2. Aylanayotkan qattiq jismning kinetic energiyasi jism bo’lakchalari kinetik energiyasining yig’indisi sifatida toppish mumkin: 2. Aylanayotkan qattiq jismning kinetic energiyasi jism bo’lakchalari kinetik energiyasining yig’indisi sifatida toppish mumkin: = + + . . . = ifoda hosil bo’ladi. Bu ifodani ilgarilanma harakat qilayotkan jism kinetik energiyasi bilan taqqosab inersiya momenti qarriq jismning aylanma harakatidagi inersiya o’lchovi degan xulosaga kelish mumkin. Inersiya momentining o’lchamligi [ l ] = [ ] bo’lib , SI sistemadagi birligi kg*ga teng Qattiq jism mahkamlanmagan bo’lib, biror murakkab harakatda ishtirok etayotkan bo’lsa, uning kinetic energiyasi Qattiq jism mahkamlanmagan bo’lib, biror murakkab harakatda ishtirok etayotkan bo’lsa, uning kinetic energiyasi Ifodadan topiladi. Bu yerda -jism i-indeksining qo’zg’almas sanoq sistemasidagi tezligi. Murakkab harakat qilayotkan jismnin kinetik energiyasi uning ilgarilanma harakati energiyasi bilan massalar markazi orqali o’tkan o’q atrofidagi aylanma harakat energiyasining yig’indisiga teng. Harakat qilishi yoki tinch turishidan qat’iy nazar, jism massaga ega bo’lganidek, qattiq jism aylanma harakat qiladimi yoki tinch turadimi bundan qat’iy nazar har qanday o’qqa nisbatan inersiya momentiga ega bo’ladi. 3. Qattiq jismning muayyan nuqtalariga qo’yilgan tashqi kuchlar uni aylantiishi mumkin. Bunda jism deformatsiyalanadi, ichkii zo’riqishlar vujudga keladi. Tashqi kuchlar ta’siri olingandan so’ng qattiq jism aylanishda davom etadi(ishqalanish hisobga olmaydigan darajada kichik bo’lganda), ya’ni ichki kuchlar qattiq jismni aylantira olmaydi ham, aylanma harakatini yo’qota olmaydi ham.
Do'stlaringiz bilan baham: |
