Absalyut qora jism va uning nurlanish qonunlari

Stefan boltsman qonuni. Yorugʻlik sochilishi.


Stefan-bolsman nurlanish qonuni — muvozanatli nurlanayotgan mutlaq qora jismichit vaqt birligi davomida yuza birligidan nurlanayotgan elektromagnit toʻlqinlar; bu toʻlqinlarning yigʻindi energiyasi mutlaq tra Gning toʻrtinchi darajasiga proporsional ekanligini ifodalaydigan qonun: Bolsman doimiysi. Bu qonunni avstriyalik fizik I. Stefan (1835—93) tajribalar asosida 1879-yilda istalgan jism uchun taʼriflagan. 1884-yilda L.Bolsman nazariy jigʻatdan bu qonun faqat mutlaq qora jism uchungina toʻgʻri ekanligini koʻrsatgan. Keyingi aniq oʻlchashlar S. Stefan-bolsman nurlanish qonuniq.ning toʻla bajarilishini va a q 5,6703210~8 VtGʻ(m2K4) ekanligini tasdiqlaydi. S.Stefan-bolsman nurlanish qonuniq. Plank nurlanish qonuninit natijasi sifatida keltirib chiqarilgan. S.Stefan-bolsman nurlanish qonuniq. yuqori trani oʻlchashda qoʻllaniladi.
Yorugʻlikning sochilishi -muhitda tarqalayotgan yorugʻlik dastasining mumkin boʻlgan barcha yoʻnalishlarda ogʻishi. Muhitning har xil jinsliligi va yorugʻlikning modda zarralari bilan oʻzaro taʼsiri Yo. sta sabab boʻladi. Bunda yorugʻlikning intensivligi, spektri va qutblanishi oʻzgaradi. Yo. s. asosida molekulalar, suyukliklar va h. k.ning tuzilishi oʻrganiladi. Yorugʻlikning Reley sochilishi (Reley qonuni), yorugʻlikning molekulyar sochilishi, yorugʻlikning kombinatsion sochilishi va b. xillari mavjud.
YO. s. hodisasidan fizika, kimyo va texnikaning turli sohalarida, turlituman tadqiqotlarda keng foydalaniladi. Yo. s. spektri yordamida moddalarning atom va molekulyar harakteristikalari, ularning elastiklik, relaksatsion va b. doimiylari aniqlanadi. Zarralarning oʻlchamlari va shakllarini aniqlashning koʻpgina usullari Yo. s. hodisasiga asoslangan. Lazer spektroskopiya asosida yorugʻlikning majburiy sochilish jarayoni yotadi va undan lazerlarsa keng foydalaniladi


Spektroskopiya . Spektr turlari . Fotobiologiya asoslari .


Spektroskopiya materiya va nurlanish orasidagi bogʻliqlikni oʻrganuvchi ilmiy sohadir. Tarixan, spektroskopiya oq yorugʻlikning shaffof jismlardan oʻtayotib, toʻlqin uzunliklari turli boʻlgan ranglarga ajralishini kuzatishdan boshlangan. Keyinchalik ushbu konsept nafaqat koʻrinuvchi yorugʻlik, balki har qanday elektromagnit nurlanishning modda bilan oʻzaro taʼsirlanishini oʻz ichiga qamrab oldi. Spektroskopik maʼlumot odatda spektr yordamida beriladi.