Abu Mu’in an-Nasafiy islom ilohiyotchisi

sezgi azolari (beshta):
- xakikiy, ishonchli a.xborotlar; - aы-idrok.
Muallif iymon-eʼtikod, imomlik (imomat) va xalifamk xakidagi uz fikrmulokazalarini bayon k,ilgan. Ushbu bobda bildirgan karashparidan xulosa kilib aytish mumkinki, Abu-l-Muʼin an-Nasafiy kalom ilmi. ayniksa, uning asoschilaridan biri Abu Mansur al-Moturidiy gayalarini ximoya kilib, uning keng kulamda tarkalishiga munosib xissa kushgan dastlabki allomalardan biri bUlgan.
Tadkikotning ikkinchi kismida xam «Kitob at-tam.xdyd li-kavoid at-tavliyd” asarining mazmun-moxiyati xakida xulosalar chikariltan. Unda asar bobma-bob keltirilib, olamning tuzilid:i, Alloxning zetu sifaglari, insonda iroda erkinligining mavju„sligi, kabr azobi kabi turli-tuman akidaviy masalalar kakida muallifning fikrlari ke„ptirilgan, Imom an-1-1asafiyning xidoyat yUlidan adashgan baʼzi islomiy firka va guruxlarga (masalan: jabariya, xavorijlar, muʼtaziliya) bergan asosli raddiyalari xam asarda uz ifodasini topgan.

Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki Islom dini falsafasining tarkibiy kismini tashkil kilgan kalom ilmining darilaridan biri bo’lmish vatandoshimiz Аbu-l-Muʼin an-Nasafiy merosi xakida biz kozirgacha kech qanday maʼlumotga ega bo’lmaganmiz desak xato bo’lmasa kerak. Shu bois doktor Solix al-Farfur tadqiqotiga tayangan xolda, Аbu-l-Muʼin an-Nasafiy va uning «Baxr al-kalom» asarini o’qigan xolda mavzuyimga doir ko’plab ma’lumotlar topdim.
Alloma Abu-l-Muʼin an-Nasafiy, bir tomondan, uz maʼnaviy ustozi, buyuk mutakachlim Abu Mansur alMoturidiy asos solgan al-moturidiya taʼlimotin*! dunyo bUylab tarkalipshda bekiyos xiz.mat kursatgan bUlsa, p•kkinchi tomo.ndan uzining «Tabsirat al-adilla”. «Baxr al-kalom”, at-tamxiyd li-lavoid ag-ta_vxiyd” kabi muxim asarlari bilan kalom ilmnning keyink•i tarakliyott•a salmokli xissa kutgan. Chunonchi, bu bebaxo asarlarda xar kanday davrda xam, xar kanday jamiyatda lam uchraydigan xidoyat adashgan turli firka va guruxlarta karshi. shuningdek, dinda muxim urin egallaydigan akidaviy masalalarni talkin kilishda mukaddas manbalar — Kuroni karim va janob paygambarpmiz Muxammad (s.a.v.)ning muborak tayangan kolda m_II tutti lozimligi singari ilnor goyalar ilgari surilgan. Binobarin, bundan kariyb un asr mukaddam yashagan buyuk vatandoshimiz Abu-l-Muʼin an-Nasafiy koldirgan boy ilmiy-maʼnaviy meros nafakat uz zamoni uchun, balki kozirgi davrda xam amaliy axamiyatga ega taʼlimot sifatida xar tomonlama chukur o’rganganligiga loyik.
Kalom ilmining bir kancha yo’nalishlari bo’lib, ulardan al-ashʼariya va almoturidiya kabilari g’oyatda keng tarkalgan. Аn-Nasafiy al-ashʼariya maktabining asoschisi bag’dodlik olim Аbu-l-Xasan al-Аshʼariy, al-moturidiya maktabining asoschisi samarkandlik tanikli olim Аbu Mansur al-Moturidiy taʼlimotidan sabok olgan, asosan. al-moturidiya maktabiga mansub imom al-Eazzoliyning maslagiga amal kilgan olimlardan xisoblanadi. Uz navbatida, al-Iyjiy (vaf. 1355), Saʼduddin at-Taftazoniy (vaf. 1390) va boshka kuplab tanikli olimlar an-Nasafiy taьlimotiga tayangan xolda faoliyat kursatib, kalom ilmida yirik olim darajasiga kutarilganlar.