Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «bosim ostida payvandlash»

2.2. Kontaktli payvandlashda issiqlik balansi 
 
Kontaktli payvandlashda qizishning umumiy tavsifi issiqlik 
balansi formulasi bilan ifodalanadi: 
q
yo
foy
ЕЕ
Q
Q
Q
'


bunda: Q
EE
– qizish zonasida ajralib chiqqan issiqlikning 
umumiy miqdori;
Q
foy
– payvandlash joyidagi metallning qizishiga sarflanadigan 
foydali issiqligi;

---

17
Q
yo‘q
– issiqliqning atrofdagi metall, elektrodlar va 
atomosferaga o‘tib yo‘qolishi. 
2.4 - rasm. Payvandlash uchun zarur issiqlikning qizish muddatiga 
bog‘liqligi. 
Muayyan chegaralarda Q
foy
qizish muddatiga, bog‘liq
bo‘lmaydi va solishtirma issiqlik sig‘imi c va zichlik γ bo‘lganda 
T,°C haroratgacha qizigan metall hajmi V bilan aniqlanadi: 
T
Vc
Q
foy


. 
Qizish muddati uzayishi bilan issiqlikning yo‘qolishi ortadi, 
shu sababli umumiy issiqlik miqdori Q
EE
ham oshadi. Bunda 
payvandlanayotgan 
materialning 
issiqlik 
o‘tkazuvchanlik 
koeffitsienti yuqori bo‘lgani holda qizish zonasi muqazar ravishda
kengayadi. 
Qizdirish paytida t
pay
vaqt birligi ichida ajralib chiqadigan 
issiqlikning o‘rtacha miqdori quyidagiga teng: 
pay
EE
t
Q
q
/

Oxirgi ifoda payvandlash mashinasida payvandlash apparati va 
tok keltiruvchi qismlarni qizdirishga muqarrar ravishda issiqlik 
sarflanishini inobatga olmaydi.
t
pay
ortishi bilan zarur quvvat kamayadi. 

---

18
2.5-rasm. Payvandlash vaqtida ishlatiladigan quvvatning 
qizish muddatiga bog‘liqligi.
Payvandlash joyining berilgan haroratgacha qizish tezligi 
belgilangan quvvatga bog‘liq. Quvvat katta bo‘lganda payvandlash 
uchun zarur bo‘lgan t
pay
harorat t
min
vaqt ichida hosil bo‘ladi. 
Quvvat kamayishi bilan qizish vaqti ortadi. Foydalaniladigan q
3
quvvat 
yetarli 
bo‘lmaganda 
payvandlash 
joyini 
kerakli 
haroratgacha qizdirib bo‘lmaydi. By holda issiqlik yetarli 
miqdorda ajralib chiqmaydi va uning hammasi yo‘qoladi. 
2.6-rasm. Payvandlash joyidagi haroratning qizish 
muddatiga bog‘liqligi. 

---

19