Abuzalova M

 9. Alban guruhi. 
     Alban tili – Albaniyada. 
10.Armyan guruhi. 
Armyan, 2 million, Armaniston, Eron va Turkiyada. 
11. Xett guruhi. 
1). Xett-Kichik Osiyodagi Xett davlati (eramizgacha XIX-XII asr); 
2). Luviy;   
3). Palaet. 
    12. Toxar guruhi. 
1). Toxar a) (turfan, qarashor) - Xitoy Turkistonida; 
2). Toxar b) (kuchan) – o`sha yerda, VII asrda Kuchada. 
Hind – yevropa   tillari flektiv tillardir. 
So`zlarning 
morfologik 
shakllarining fleksiya orqali yasalishi bu tillarning asosiy morfologik xususiyatidir. 
Bu  tillarda  har  bir  mustaqil  so`zning  dastlabki  shakli  ham  negiz  va 
qo`shimchalarga  bo`linadi, natijada, o`zak-negiz  mustaqil  qo`llanmaydi.  Masalan, 
rus tilida вижу, видишь, видят so`zlarining o`zak negizi виж, вид  bo`lib, bular 
mustaqil  ishlatilmaydi.  Bundan  tashqari,  flektiv  tillarda  (agglyutinativ  tillardan 
farqli  o`laroq)  bir  qo`shimcha  bir  necha  grammatik  ma‟no  ifodalashi  mumkin. 
Masalan, rus tilida – видел so`zidagi  [-ел] qo`simchasi zamon (o`tgan zamon), son 
(birlik), shaxs (birinchi), mayl, rod ma‟nolarini ifodalaydi. 
 
Flektiv  tillarga  so`z  yasovchi  va  so`z  o`zgartiruvchi  funksiyani  bajaradigan 
ichki fleksiya xos. Bunda o`zak - negizda tovush almashuvi bilan turli grammatik 
ma‟nolar ifodalanadi. 
 
Ichki  fleksiyada  undosh  tovushlar  ham,  unli  tovushlar  ham  o`zgarishi 
mumkin. Ingliz va nemis tillarida ko`proq unli tovush o`zgarsa, rus tilida ko`proq 
undosh  tovushlarning  o`zgarishi  kuzatiladi.  Masalan,  ingliz  va  nemis  tillarida 
kuchli fe‟llarning asosiy formalarini yasaydigan ablaut hodisasi quyidagicha: 
       nemis tilida – singen – sang – gesingen ; 
       ingliz tilida – sing  - sang-sung;  bring – brought – brought; see – saw – seen.  
 
Son  kategoriyasining  ko`plik  shakli  nemis  va  ingliz  tillarida  ham 
agglyutinativ (affiksatsiya) usulida ham ichki fleksiya orqali yasalishi kuzatiladi: 
     ingliz tilida - 1) sister – sisters, book – books, eye – eyes, egg – eggs; 2) foot –
feet, toose – teese, goose – geese, woman – women, child – children. 
Nemis tilida otlar quyidagicha qo`shimchalar orqali yasaladi: 
[-e] Der  Tisch (stol) – Die Tische (stollar); 
[-en] Der Student – Die Studenten ; 
[-n] Die Tafel – Die Tafelen (doskalar); 
[-er] Das Buch – Die Bucher (kitoblar). 
Xuddi shu ko`rinishlararo ichki fleksiya ham kuzatiladi. Chunonchi, 
 
Buch-Bucher, Bruder – Bruder (aka-akalar). Nemis tilidagi Bruder – aka oti 
ko`pgina  hind  –  yevropa  tillarida  ma‟lum  bir  fonetik  o`zgarishlar  bilan 
ko`rinadi. 

---

Masalan, 
rus      polyak        ingliz          nemis        fransuz                 fors 
брат     brat           brother      bruder        frere                  birodar 
Mather  (ona),  father  (ota),  sister  (opa)  so`zlari  ham  fonetika  differensiyalarni 
namoyon qiladi:            
 
   rus         ingliz          nemis        fransuz               fors 
   мать      mother        mater         mer                   modar 
   папа      father         pater           per                    padar 
   сестра   sister          schwester    sceur                  - 
 
Flektivlik fors tilida ham ko`rinadi. 
Shudan  (bo`lmoq)  –  shaved;  kardan  –  kun  (buyruq  maylida)  –  bikun; 
shushtan (yuvmoq) – sho`y (bisho`y). 
 
Fransuz  tilida  undosh  tovushlarning  almashishi  sifatning  rod  formalarini 
ham o`zgartiradi:  
 
rond – круглый (muj.r.), aylana ( [d] tovushi talaffuz etilmaydi). 
 
ronde – круглая  (jеn.r.) ([d] aytiladi). 
 
grand – katta – большой ([d] aytilmaydi). 
 
grane – большая ([d] aytiladi). 
Hind  -  yevropa  tillarida  grammatik  ma‟no  ifodalashning  yana  bir  usuli  
suppletivizmdir. Buni quyidagi misollarda kuzatamiz:  
                      hoz.z.                              o`tgan z.                        kel.z. 
ingliz t.         am-are                              was/were                      shall/will 
                     is-are 
    To be  (bo`lmoq) fe‟lining zamonlar bo`yicha tuslanishi mana shunday suppletiv 
yo`l  bilan  hosil  qilinadi.  Va,  nihoyat,  gap  sohasida    hind  –  yevropa  tillarining 
umumiy xususiyati shundaki, bunday tillarda ega va kesimning qat‟iy ishtiroki va 
o`rni muhim ekanligi kuzatiladi.