Abyssal-abissal

БАРРЕМСКИЙ ЯРУС-BARREMIAN BARREM YARUSI-(Fransiyadagi Barrem s. nomidan) davri quyi bo‘limining tagidan uchinchi yarus. 1861 yili Qo’qon tomonidan ajratilgan. Bu yarus yotqiziqlari asosan qumtosh, gil, mYergel, ohaktosh, bur, kremniyli jinslar, fosforitlar hamda vulkanli jinslardan iborat. O‘zbekistonda B.ya. yotqiziqlarida neft, gaz konlari, ohaktosh, bezaktoshlar topilgan.

БАССЕЙН-POOL-HAVZA yYer osti va yuzasida tabiiy paydo bo‘lib, cho’kindilar, yYer osti suvlari, neft, gaz va shu kabi foydali qazilmalar to‘planishi uchun sharoit yaratilgan katta maydon. Geologiyada X. dumaloq, ellips, cho‘zinchoq shaklda. uchraydi. Tog‘lar orasidagi xavza ikki yonidan yoriqlar bilan chegaralangan bo‘lishi mumkin. Shakli yoki yYer osti Tuzilishi cho’kindilarni to‘plash, saqlash va yYer osti va usti suvlari to‘planishiga imkon yaratadi. Suv yig‘iladigan havzalar, toshko‘mir havzasi- toshko‘mir yig‘ilgan xavza, muzlik xavza- muz yig‘ilgan havza, tuz havzalari-tuz hosil bo‘ladigan havza va boshqalar.
БАТИАЛЬ-BATIAL-BATIAL (yunon, chuqur)-batial o‘lkalarning qisqartirilgai nomi. Dunyo okeanining nYerit (sayoz) va abissal (chuqur) qismlari oralig‘idagi mintaqa (chuq.200 m dan 2000-3000 m gacha). Geomorfologik jihatdan matYerik yonbag‘ri mintaqasiga to’g‘ri keladi. Okean maydonining 1/5 qismini B. egallaydi. Hozir matYerik kiyaligi zonasining 60% maydonini har xil loyqalar egallaydi. Qadimiy B. o‘lkalarda gilli, ohaktosh gilli va ohaktoshli loyqa to‘plangan. Qadimiy cho’kindi yotqiziqlarning B. mintakasiga taaluqli ekanligini fatsial tahlil qilish, hayvonot dunyosini o‘rganish orkaln va hozirgi zamon yotkiziqlari b-n taqqoslab aiiklash mumkin. B. mintaqalarning yukori qismlariga kuyosh nurlari kam ta’sir etadi. Shuning uchun ham bu yYerda qorong‘ulik hukm suradi va harorat deyarli o‘zgarmaydi. Lekin suv harorati va zichligi mavsumlarda bir oz o‘zgarib turadi. B. yotqiziqlar, dengiz va okean cho’kindilari matYerik yon bag‘rida yoki shelf mintaqasida yig‘iladi. B. yo. 2000-2500 m. chuqurlikda uchraydi. B. yo. ning 56,5% ini tYerrigen cho’kindilar, 29,5% ini ohaktosh gillari va 8%ini kremniy gillari tashkil etadi. So‘nmagan vulkan mintaqalarida B. yo. ning 5% ini vulkan cho’kindilari tashqil etadi. B. yo. zarralarining qattaligi millimetrning yuzdan va mingdan biriga to’g‘ri keladi. B. yo. da ba’zan qum va shag‘al ham uchraydi. Dunyo okeani tubining 19,4%ini B. yo egallagan.