Abyssal-abissal

SYERUSSIT — CYERUSSIT .Rombik
singoniyali, kristallari psevdogeksagonal-dipiromidal, pissa prizma va boshqa shakllarda. DonaDor, ko‘kunsimon. tolasimon oqits agregatlar hosil qiladi. Rangsiz, oq yashil tusda.
Olmosdek, ba’zan shishasimon yaltiraydi. Qat. 3—3,5, s. or. 6,4—6,6,
mo‘rt, surroshin konlarining oksidlanish mintaqasida uchraydi. SHars.
Zabaykal, Oltoy, Kozog‘iston va O‘zbekistonda konlari bor.

SIKL TEKTONICHESKIY — CYCLE TECTONIC Tekuonik davr — Yer geologik tarixining muayyan izchil tektonik va umumgeologik hodisalar bilan ajralib
turadigan yirik davrlari. T. d. geosinklinal to‘zilmasining rivojlanishida yorsin namoyon bo‘ladi.
T. d. yuz milshonlarcha billar davom etadi. FanYerozoyda T. d. o‘rtacha 150—180 mln yil kechgan.


SIKL TEKTONO-MAGMATICHESKIY — CYCLE TECTON-MAGMATIC Tektonik-magmatik davr - raqatchan mintaqalarda geosinklinal paydo bo‘lishidan boshlab, uning burmalangan viloyatga aylanishi, tamomai konsolidaqiyasi, tektonik hamda
magmatik jarayonlar tugaguncha davom
etgan davr. O‘zaro borliq va yunalgan
tektonik xamda magmatik faolliginy
o’z ichiga oladi. Burmalanish davrlariga muvofik; baykal, Kaledon, tYersii, kimmYerid va alp T.-m. d. lari
ajratiladi. Ko‘pchilik olimlar tomonydai T.-m. d. da geosinklinal
orogen, postorogen bosqichlari alozda bulaklanib, bu bossichlarida mimsial, orogen va postorogen magmatizm aynitssa rivojlanadi.

SIKLICHNOST — CYCLE Davriylik,
geologiyada bir xilda takrorlanishi
yoxud dastlabki holatga saytishi shart
bo‘lmagan jarayonlar majmui. Og
tushunchasiga ko‘ra, geologik jarayonlarning davriyligi quyidagi ketmaketlikda, uz aksini topadi: litog‘enez, orogenez-glitog‘enez (Yeroziya) (s. Geologik voqea va hodisalarning qonuniy yaxlitligini tashkil etgan D. jarayonning xususiyati).


SIRKON — ZIRCON S irkon — m-l. Kimyoviy ifodasi — 2g 5YU4. Tetragonad
singoniyali, rangsiz, sariq, sizgishsariq, sariq, qizil: olmosdek yaltiraydi. S. o r. 4,68—4,70. Malokon va sirtolit uning xillarini tashkil etadi. S. va uning xillari ko‘proq, tetrogonal kalta, ustunsimon hamda dipiramidal shaklda. S. intruziv jinslarda (nefelinli sienitlarda, granitlarda, aynitssa ularning pegmatitlarida) mavjud. S. kimyoviy barharor m-l sifatida t. j. larining nurash jarayonida uz yuldoshlaridap osonlik bilan ajraladi va sochma jinslar orasida tuplanadi.