“Academic Excellence on Science and Research” Special Issue

“Academic Excellence on Science and Research”
 
Special Issue | 2022
 
Journal of Advanced Research and Stability
ISSN: 2181-2608 
www. sciencebox.uz/ 
469
doirasida umumiy strategiyani ishlab chiqish bilan bir qatorda navbatdagi amalga oshiriladigan 
aniq chora-tadbirlarga faqat to‟g‟ri urg‟u berish orqali muvaffaqiyatga erishish mumkin. 
Bozor munosabatlariga o‟tishning muayyan bosqichi vazifalariga mos ravishda byudjet-soliq 
siyosati instrumentlari ham o‟zgarib boradi. Milliyi qtsodiyotimizni isloh qilishning bugungi 
kundagi eng muhim vazifalrdan biridavlat byudjeti daromad va xarajatlari muvofnqligini 
ta‟minlashga qaratilgan. 
Soliq-byudjet siyosatining muvofiqligini ta‟minlashga qaratilgan. Byudjet-soliq siyosatining 
strategik vazifasi davlat xarajatlarini tuzilmaviy qayta ko‟rishni, daromadlarning yangi 
manbalarini izlab topishni, iqtisodiy mustaqillikni va oxir-oqibatda aholi farovonligining 
oshishini ta‟minlash uchun rivojlanayotgan bozor iqtisodiyoti mexanizmlariga maqsadli ta‟sir 
ko‟rsatishni yo‟naltirishdan iborat. Bunda byudjet-soliq siyosati davlatning byudjet 
daromadlarini byudjet xarajatlari tarkibiy tuzilishining o‟zgarishiga qarab shakllantirish, 
daromadlarni oqilona sarflash mexanizmini ishlab chiqish sohasidagi siyosat tushuniladi. 
Davlat byudjeti siyosati davlatning daromadlari va xarajatlarini ratsionalshakllantirish, byudjet 
bo‟g‟inlari o‟rtasidagi munosabatlarni tartibga solish,mhalliy byudjetlar manfaatlarini 
muvofiqlashtirib turishni ta‟minlashilozim. 
Ayni paytda, byudjet-soliq siyosati ishlab chiqarishni o‟stirishga va uning samaradorligini 
oshirishga soliqqa tortiladigan bazani kengaytirish maqsadida huquqiy va jismoniy shaxslar 
daromadlarini ko‟paytirishga qaratilgan bo‟lishikerak. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida soliq-byudjet siyosatining asosiy vazifalari iqtisodiyotda ishlab 
chiqarish jarayonining pasayib ketishiga yul qo‟ymaslik, ya‟niishlab chiqarishni 
rag‟batlantirishga yunaltirilgan chora-tadbirlar ishlab chiqishdan iborat. Buning uchun soliq 
siyosati sohasida soliq stavkalarini pasaytirish, yangi investitsiyalar uchun soliq imtiyozlarini 
berish, tezlashtirilgan amortizatsiyani qo‟llash kabi tadbirlar amalga oshiriladi.
O‟zbekistondagi soliq-byudjet siyosatining xarakterli xususiyatlari sifatida quyidagilarni ajratish 
mumkin: 
 hukumat ijtimoiy-iqtisodiy va byudjet-soliq siyosatining o‟zaro bog‟lanilganligi va bir-birini 
to‟ldirishi; 
 soliq-byudjet siyosatining makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiy yuksalishni 
rag‟batlantirishga erishish hamda uni mustahkamlashga yo‟naltirishi; 
 soliq yig‟imini oqilona usulda tashkil etish va soliqlarning rag‟batlantiruvchi rolini 
ta‟minlanishi; 
 byudjet xarajatlarining ijtimoiy maqsadlarga yo‟naltirilishi. 
Rag‟batlantiruvchi soliq-byudjet siyosati soliqlarni kamaytirish hisobiga iqtisodiyotning davriy 
tushishini bartaraf etish yoki davlat byudjeti xarajatlarini oshirishga yo‟naltirilgan bo‟ladi. 
Chegaralovchi soliq-byudjet siyosati esa, soliqlarni oshirish hisobiga inflyatsiya darajasini 
pasaytirish yoki davlat xarajatlarini qisqartirish vaiqtisodiyotning davriy ko‟tarilishini 
chegaralashga yo‟naltirilgan bo‟ladi. 
Xulosa qilib aytganda, soliq-byudjet siyosati mamlakat moliya tizimining asosini tashkil etadi. 
Mavjud moliyaviy resurslardan oqilona foydalanish, ularni to‟g‟ri yo‟naltirish samaradorligini 
oshirish va ijtimioy-iqtisodiy taraqqiyotni ta‟minlashda soliq-byudjet munosabatlarining 
yaxlitligiga erishish mamlakatda makroiqtisodiy barqarorlikni ta‟minlashga, samarali soliq va 
byudjet siyosatini yuritishga, aholi turmush darajasini yuksaltirishga xizmat qiladi. 

---