Ad ta’sir etuvchi omillar

Biz ehtiyoj tushunchasi haqida dastlabki bobda gapirgan edik. Ehtiyoj kishilarning hayotiy vositalariga bwlgan zaruriyatini ifodalovchi ilmiy kategoriya sifatida taraqqiyotning hamma bosqichlari uchun umumiy va doimiydir. Uning bozor iqtisodiyoti sharoitidagi tarixiy kwrinishi AD tushunchasidir. AD ehtiyojdan farq qilib, mustaqil iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha) sifatida amal qiladi.

AD qonuni – tovarlar narxi bilan uning sotib olinadigan
miqdori wrtasidagi teskari yoki qarama –qarshi
bog`liqlikni ifodalaydi.
ADlar turlicha bo’lib, odatda bir xil tovar yoki xizmatlarga bwlgan ADning ikki turi farq qilinadi: yakka AD va bozor ADi. Har bir iste`molchining, ya`ni alohida shaxs, oila, korxona, firmaning tovarning shu turiga bwlgan ADi yakka AD deyiladi. Bir qancha (kwpchilik) iste`molchilarning shu turdagi tovar yoki xizmatga bwlgan ADlari yig`indisi bozor ADi deyiladi.
Jadval ma`lumotlari tovar narxining pasayishi sotib olinadigan tovar miqdorining wsishiga va aksincha, narxning wsishi AD miqdorining kamayishiga olib kelishini kwrsatadi. Mahsulot narxi va sotib olinadigan tovar miqdori wzgarishi wrtasida bwladigan teskari yoki qarama-qarshi bog`liqlik AD qonuni deyiladi.
Tovar narxi va uning xarid qilinadigan miqdori (ADning) wrtasidagi teskari bog`liqlikni oddiy ikki wlchamli grafikda ham tasvirlash mumkin: yotiq chiziq AD miqdorini, tik chiziq narxni kwrsatadi
AD ning turkumlanishi.
Individual, ya`ni yakka AD ham, bozor AD ham miqdor jihatdan aniqlanadi. Lekin bu miqdor har doim ham bir xil bwlib turmaydi, balki wzgaruvchan bwladi. AD miqdorining wzgarishiga bir qancha omillar ta`sir qiladi. Ularning ichida eng kwp ta`sir qiladigan omil narx omilidir.
Grafikdagi DD chiziq narx va AD hajmi wrtasidagi
teskari bog`liqlikni tasviriy aks ettiradi. Grafikdagi har bir nuqta tovarning aniq narxi va iste`molchi shu narxda sotib olishi mumkin bwlgan tovar miqdorini kwrsatadi.
Narx va AD hajmining o`zgarishi wrtasidagi teskari bog`liqlikni kwrsatuvchi bu chiziq AD egri chizig`i deyiladi.
Agar AD egri chizig`i wzining oldingi holatida qolsa va bunda u yoki bu tovarni sotib olishdagi har qanday miqdoriy wzgarish AD miqdorining wzgaruvchanligini bildiradi.
AD miqdoriga narxdan tashqari ta`sir qiluvchi omillar. AD hajmining wzgarishi faqat tovar narxiga emas, balki boshqa bir qator omillarga ham bog`liq bwladi. Bu omillar ADning narxdan tashqari omillari deyiladi.

ADga narxdan tashqari quyidagi asosiy omillar ta`sir kwrsatadi: 1) iste`molchining didi; 2) bozordagi iste`molchilar soni; 3) iste`molchining daromadlari; 4) bir–biriga bog`liq tovarlarning narxi; 5) kelajakda narx va daromadlarning o’zgarishi ehtimoli.

Daromadlar o`zgarishi bilan AD miqdori teskari bog`liqlikda o`zgaradigan tovarlar past toifali tovarlar deyiladi.
E`tiboringiz uchun raxmat !