Adabiyot darslarida zulfiya hayoti va ijodini zamonaviy texnologyalar asosida òrganish mundarija kirish I. Bob

ADABIYOT DARSLARIDA ZULFIYA HAYOTI VA IJODINI ZAMONAVIY TEXNOLOGYALAR ASOSIDA ÒRGANISH


MUNDARIJA


KIRISH


I. BOB Adabiyot darslarida yozuvchi hayoti va ijodini o‘rganisning ilmiy- nazariy va metodik asoslari.
1.1. Adabiyot darslariga qo‘yilgan talablar
1.2. Zulfiya hayoti va ijodining o‘ziga xos xususiyatlari.
1.3. Shoira she`rlarida avtobiografizm.


II.BOB Adabiyot darslarida zulfiya hayoti va ijodini zamonaviy texnologyalar asosida òrganish.
2.1. Adabiyot darslarida shoira hayoti va ijodini o‘rganishning o‘ziga xos xususiyatlari
2.2. 6-sinf adabiyot darslarida Zulfiyaning “” she’rlarini o‘rganish.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
KIRISH
Kurs ishi maqsadi. Zulfiya Isroilova — taniqli va iqtidorli o‘zbek shoirasi. Yorqin rassom, oddiy inson qalbini o‘tkir his qilgan - mehnatkash, Sharq ayolining jamiyatdagi teng huquqi uchun mardonavar kurashgan ayol. Zulfiya she’riyatining nufuzi — bizning dabdabali murakkab davrimizning haqqoniy ifodasi, o‘ziga xosligi, zamondoshlarimizning qalbi va harakatlarining yorqin tasviridadir.
Zulfiya (1915 - 1996) hunarmand-degrezchi oilasida Toshkentda tug‘ilgan. Shunga qaramay, ota-onasi yuqori madaniyatli odamlar bo‘lishgan.
“Onam ohista va xotiramda saqlanishicha, ma’yus bo‘lganlar. Lekin ularda qullik horg‘inligi bo‘lmagan... Ular qanchadan-qancha qo‘shiq va afsonalar bilganlar, ularni mohirona aytib, kuylab bera olganlar, biz-farzandlarini sehrli ertaklar bilan qiziqtira olganlar, - eslaydi Zulfiya, onasini xotirlar ekan. - Mo‘’jizalarga sabab bo‘luvchi, dunyoni fosh qiluvchi, insoniyatni ajoyibotlar sari yetaklovchi “so‘z”ga bo‘lgan mehrni oddiygina ayol - onam uyg‘otganlar...”.
Kurs ishi vazifasi Tabiiyki, onamlar farzandlari o‘qimishli, madaniyatli insonlar bo‘lishini istaganlar. Ularning orzusi ro‘yobga chiqdi ham. Zulfiya o‘rta maktabni va ayollar pedagogika bilim yurtini tamomlab, respublika gazeta va oynomalari nashriyotida ish faoliyatini boshladi, she’riyatga qiziqib qoldi va she’rlar yoza boshladi. Uning ilk she’rlari “Yangi yo‘l” oynomasi va “Qizil O‘zbekiston” hamda “Yosh leninchi” gazetalarida chop etila boshlagan.
1932 yil 17 yoshni qarshi olganida, uning “Hayot sahifalari” nomli ilk she’riy to‘plami omma yuzini ko‘rdi. Bular — yoshlar, do‘stlik, inson qalbining go‘zalligi haqidagi she’rlar edi. So‘ngra, she’rlari, dostonlari va hikoyalari e’tirof qilinib, turli nashrlarda alohida kitoblar ko‘rinishida chop etila boshladi.
1938 yildan u turli yirik nashriyotlarda ishlaydi, respublika va respublikalar aro har xil tashkilotlar a’zosiga aylanadi.
Mashaqqatli urush yillari Zulfiyaning iqtidori butunlay ravnaq topadi va o‘ta yorqin tus oladi: uning she’rlarida vatanparvarning serg‘ayrat ovozi jaranglaydi, Vatani mustaqilligi uchun qo‘liga qurol olib kurashayotganlarga, har kunlik chuqur kurash ortida mashaqqatli mehnati ila frontni barcha kerakli narsalar bilan ta’minlayotganlarga nisbatan lirik iliqligi seziladi. “Uni Farhod derdilar” she’rida isyonkor fashistlarga nisbatan nafrat, g‘alabaga ishonch ifodalangan. G‘animga qarshi kurashga chorlov askar-o‘g‘il haqidagi ona qo‘shig‘i, xotini va onasini sog‘ingan jasur frontchi, paxlavon eri uchun qayg‘urayotgan ayolning qayg‘uli xavotiri bilan bog‘lanadi.
Vataniga, ona yeriga bo‘lgan muhabbati - vatanparvarlikning oliy tuyg‘usi bo‘lib, harbiy janglarning saodatli yakuniga ishonch bilan birlashadi - bu shunchaki, Zulfiyaning shoirona qalbiga xos o‘ylargina emas, balki o‘zbek xalqining tabiatiga xos milliy fe’l-atvor qirralari bo‘lib, shoiraning she’rlarida yorqin ifodalanadi.
Shoira Vatanidan tashqaridagi baxtni tan olmaydi, xatto u yer yaxshiroq bo‘lsa ham: “Axir, baxt ona diyoridagina tirikdir”.
Urush yillaridagi she’rlari yuqori badiiy mahorat, yorqin she’riy timsollar va ohanglar ila qayd etilgan, folklor usullar va xalqona nutq o‘zgarishi, odmi adabiy lug‘at bilan mujassamligi seziladi. Qoidaga ko‘ra, nasriy qahramon front hodisalari, xalqning urushdagi hayoti va undagi jangchilarga nisbatan kutilmagan noodatiy yorqin va aniq munosabatini bildiradi.
Urush nihoyasiga yetdi, g‘alabani qarshi olishdi, g‘oliblar zavq ila kutib olindi va urushdan qaytmaganlarga ko‘z yosh to’kildi, tinchlik osmoni shoira qalbini egallaydi. Zulfiyaning urush yillaridan keyingi she’rlari yangi falsafiy mazmun bilan to‘yingan; unda urushdan yaralangan haqiqat tasviri kengroq ko‘lamda ifodalanib, xalqning g‘ayratli mehnati kutilmagan ravnaq ila yakun topishi bilan farqlanadi. Uning she’riyatida mehnat mavzusi ustunroq o‘rin egallaydi. U mamlakat saodati uchun o‘z kuchini sarflayotgan paxtachilarni va ishchilarni, muhandis va olimlarni tarannum etadi. Zulfiya odamlarni, ularning baxtini butun O‘zbekiston mamlakatidan ajratmaydi.

Zulfiya XX asr o‘zbek she`riyatining yirik vakillaridan biridir. U o‘zining teran falsafiy, hasos, fojiaviy va hayotbaxsh realistik ijodi bilan hozirgi zamon o‘zbek she`riyatida yangi sahifa ochdi.

Isroil Muslimov qizi Zulfiya 1915-yil 1-martda Toshkentning O‘qchi mahallasida tug‘ildi. Hovli mo‘`jazgina bo‘lsa-da, unda bir-biridan chiroyli, muattar gullar o‘stiriladi. Oila a`zolari she`rxonlikni, musiqani qattiq sevardi. Zulfiya oilaning kenjasi edi. Uning bir-biridan ko‘rkam, bir-biridan aqlli to‘rt akasi bor edi. Ularning bari keyinchalik mas`ul lovzimlarda ishladilar, qatag‘on-qirg‘in yillarining achchiq zahri va shafqatsiz qahriga duchor bo‘ldilar...
Oiladagi tinch, fayzli, shirin hayotni vujudga keltirishda onaning xizmati beqiyos edi. Ona shoirtabiat, ko‘p narsani biluvchi farzandlarini katta dunyo sari dadil yetaklagan zehnli ayol edi. “Agar iste`dodim bor bo‘lgan bo‘lsa, uning chashmasi-onam. Agar adabiyot ahliga bir kaft don yanglig‘ she’riy hosil tutgan bo‘lsam, uning urug‘ini qalbimga avval onam sochganlar”,-degan edi Zulfiya. Shoiraning butun ijodi davomida onani, ayolni ulug‘lovchi otashin she`rlar yozishi bejiz emasdi. Bugungi kunda ta’lim tizmiga ko’plab yangi pedagogik texnologiyalar kirib kelmoqda. Bu texnologiyalarning adabiy ta’limda ahamiyati juda yuqori hisoblanadi. Chunki adabiyotni bilgan inson ma’nan boy va qalban yetuk inson bo‘lib yetishadi. Qalbida adabiyot yashagan shaxsdan esa hech qachon yomonlik chiqmaydi. Shunday ekan, hozirgi tobora globallashib borayotgan davrda ta’lim tizimida yangidan yangi zamonaviy texnologiyalarni qo‘llash dolzarblik kasb etadi. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida Zulfiya hayoti va ijodiga oid ma’lumotlar faqatgina 6-sinf adabiyot darsligida berilgan. O‘quv-ish rejaga ko’ra “Zulfiya hayoti va ijodi” ga oid dars soatlari 2 soatgagina berilgan. Birinchi soatida Zulfiya hayoti, uning asarlari haqida so‘z borsa, ikkinchi soatda esa shoiraning bir qancha she’rlari tahlil qilinadi. Ushbu dars soatlari orqali shoiraning sadoqat timsoli ekanligi, o‘zbek ayolining sabr-matonati aks etadi.

I. BOB Adabiyot darslarida zulfiya hayoti va ijodini zamonaviy texnologyalar asosida òrganish.