Adabiyotlar rshyxati


Download 0.73 Mb.
bet93/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93
Bog'liq
umum.psix

М унозарали савол. Хаёл жараёнининг бузилиши ыандай оыибатларга олиб келади?


Эътибор беринг! Психик фаолиятнинг айрим бузилишлари ъам щзининг келиб чиыиши жиъатидан ъаддан ташыари таъсирланувчан ва тетик хаёлга боьлиыдир. Баъзан ана шундай касалликка обрщли кишининг айтган сщзини нотщьри тушуниш ъам бевосита сабаб бщлади. Шундай ъоллар маълумки, врачнинг эхтиётсизлик билан айтган сщзининг таъсирида даволанишга келган киши оьир касаллик билан оьриб ыолган бщлсам керак, деб хаёлдан щтказади ва унда бу касалликнинг тегишли аломатлари ривожлана бошлайди. Ятроген деб аталадиган касалликлар юзага келади. Щыитувчининг педагогик жиъатдан ножщя хатти-ъаракатлари ва унинг эхтиётсизлик билан айтган сщзи ъам щыувчини хаыоратлантириши ва унда фантастик ыщркув ъиссини юзага келтириши мумкин. Баъзан дидактоген деб атала­диган нерв касалликлари ана шундай юзага келади.
Идеомотор деб аталадиган актлар (ъаракатлар) ъаммага маълум. Киши бирор ъаракатни тасаввур ыилиши билан ана шу ъаракат пайдо бщлади.
Ыуйидаги тажрибани ыилиб кщриш мумкин. Одам ыщлида маятник ушлаб турибди, дейлик. Маятникнинг ипагига эркин осилиб турган юк боьлаб ыщ-йилган. Синовчига юкнинг концентрик доира бщйлаб ъаракат ыилаётганини яыыол тасаввур ыилиш тавсия этилади. Вир оз ваыт щтгандан сщнг ъаыиыатан ъам шундай ъаракат ыила бошлайди. Ъаракатни яыыол ва ёрыин тасаввур ыилиш онг ыайд ыила олмайдиган мускуллар зщр беришни юзага келтиради, булар маятникни айланма ъаракатга солади
Ёдда тутинг! Томирлар системасининг реактивлиги идеомотор актларга таъсир ыилади. Масалан, киши ыщлини букаман деб турганда, ъатто щйланган ъаракат амалга оширилмаса ъам, билагининг ъажми катталашади. Билак ъажмининг бутунлай катталашуви ыщл мускуллари ыон томирларининг кенгайиши билан боьлиыдир. Ыон юришинннг кщпайиши, албатта, реал ъаракат пайтида фойдалидир, чунки мускулларни кислород ва глюкоза билан яхшилаб таъминлайди, ъамда, шунинг билан бирга, модда алмашинишида маъсулотларни чакириб ташлашга ёрдам беради. Агар кишига щзининг оьир юк кщтараётганини тасаввур ыилиш тавсия этилса, тасаввур ыилаётган кишининг мускуллари кучсиз таранглашади ва электр активлиги пайдо бщлиб, мускулларнинг биотоклари ёзиб олинади. Киши ыанчалик кщп юк кщтараётганини тасаввур ыилса, мускуллари шунчалик таранглашиб, электр активлигининг интенсивлиги шунчалик ортган бщлар эди. Киши юыорига, пастга ёки бирор томонга ыараяпман деб тасаввур ыилган пайтда худди юыоридаги каби кщз мускулларида активлик пайдо бщлади. Сщнгги йилларда биотоклар билан бошыариладиган бир ыатор асбоблар пайдо бщлди.
Фантазия тимсолини етказиб берувчи мия - якка-ёльиз системадир унинг бирон-бир ыисмида юз берган щзгариш унинг бошыа бщлимлари ишига таъсир ыилади. Яълит нарса сифатидаги мия инсон танасининг барча аъзоларига тщьриловчи таъ­сир кщрсатади. Негаки психик жараён организмнинг ъаёти фаолиятида у ёки бу щзгаришга олиб келмоыда. Щз навбатида хаёл бошыа психик жараёнлар каби киши организмининг кщплаб системалари ишига анчагина таъсир кщрсатади.
Саволлар

1. Хаёл ъаыида тушунча.
2. Хаёлнинг активлиги ва фаоллиги.
3. Хаёлнинг нерв физиологик асоси.
4. Пассив хаёл ъаыида тушунча.
5. Ширин хаёл ъаыида тушунча.
6. Ижодий хаёл ва фаолият.
7. Хаёлнинг вазифалари.
8. Хаёл ва тафаккур.
9. Агглютинация ва гиперболизация.
10. Системалаштириш ва типиклаштириш.


Адабиётлар

1.Ьозиев Э. Тафаккур психологияси. Т. Щыитувчи. 1990.
2. Ьозиев Э. Психология. Т. Щыитувчи. 1994.
3. Петровский А.В. Умумий психология. Т. Щыитувчи. 1992 й.
4. Каримова В. «Психология» Т. 2002 й.
5. Немов. Р.С. «Психология» М. 1999 й.
6. Рубинштейн. С.Л. Основый общей психологии М. 1998 й.





Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling