Adabiyotlar sharhi

jadval 3.4
Tajribalarning boshlanishi va oxirida tovuqlar qoni tarkibidagi leykotsitlarining miqdoriy ko’rsatkichilari

Ko’rsatkichlar	Tajriba muddati	Nazorat n=5	Tajriba-1 n=5	Tajriba-2 n=5	Tajriba-3 n=5
	Boshlanishi	34.5±0.40	34,4±0.39	34,5±0.41	34,3±0.39
Leykotsit 10^9/l	Oxiri	35,3±0.41	36,8±0.40	37,6±0.42	36.03±0.40
Farq %		2,32%	6,98%	8.98%	5,04%

Jadval 3.4 va rasm 3.4 malumotlaridan ko’rinib turubdiki nazorat,tajriba 1, tajriba 2 va tajriba 3 guruhlarida tajribaning boshlanishida o’zaro mos holda leykotsitlar soni o’zaro bir biriga yaqin bo’lgan ko’rsatkichlarini, ya’ni 34.5±0.40 10⁹ /l; 34.5±0.40 10⁹ /l; 34,5±0.41 10⁹ /l; 34,5±0.41 10⁹ /l ni tashkil qiladi. Tajribaning oxirida bu ko’rsatkichlar tajribaning barcha varyantlarida oshish tendensiyasiga ega bo’lib, yukoridagi tartibga muovfiq ravishda 2.3%; 6,98%;8.98%;5,04% ga oshar ekan.
jadval 3.2.
Tovuqlarni parvarishlash bosqichlarida ularning qon plazmasi oqsillarning miqdoriy ko’rsatgichlari.

Ko’rsatkichlar		Guruhlar
		Nazorat (n=5)		Tajriba-1 (n=5)		Tajriba-2 (n=5)	Tajriba-3 (n=5)
Tajribaning boshlanishi
Umumiy protein g/L		45,11±3.1		44,63±4.3		46,54±3.8	44,80±3.9
Albumin%		30,27±2.5		31,68±2.5		31,27±2.8	; 30,96±3.0
Globulin%	alfa		17,20±1.8		16,79±1.8	17,82±1.8		16,79±1.8
	betta		19,57±1.8		19,58±1.8	19,59±1.8		19,58±1.8
	gamma		32,96±3.1		36,26±3.3	31,21±3.2		33,68±3.5
Tajribaning oʻrtasida
Umumiy protein g/L		46,87±3.6		54,67±4.4		51,47±4.1	56,92±4.0
Albumin%		32,56±2.9		32,99±3.1		32,56±3.1	32,35±3.1
Globulin%	alfa		17,87±1.8		17,44±1.9	18,51±1.8		17,44±1.9
	betta		20,33±1.9		20,30±1.9	20,32±1.8		20,31±1.9
	gamma		34,24±3.1		37,66±3.1	32,42±3.1		34,99±3.2
Tajribaning oxiri
Umumiy protein g/L		49,95±3.1		58,10±4.1		56,90±4.2	67,43±4.8
Albumin%		30,35±2.8		33,30±3.1		33,80±3.1	33,70±3.1
Globulin%	alfa		20,35±1.8		21,45±1.9	21,35±1.9		20,40±1.9
	betta		14,85±1.6		13,75±1.5	12,65±1.5		13,75±1.5
	gamma		43,45±3.1		38,50±3.1	39,60±3.1		37,95±3.1

jadval 3.2.va rasm 3.2 lardan ko’rinib turubdiki tovuqlarning tuxumga kira boshlaganda ummumiy oqsil miqdori nazorat, tajriba 1, tajriba 2, tajriba 3 guruhlarida o’zaro mos holda 45,11±3.1; 44,63±4.3; 46,54±3.8 va 44,80±3.9 gr/l ni tashqil qilar ekan. Tajribani o’rtasida ya’ni tovuqlar ommaviy ravishda tuxumga kirganda bu ko’rsatgichlar yuqoridagi tartibda o’zaro mos holda 3.9%;22.49%;10.59%;27.05% oshganligi aniqlandi. Tajribaning nixoyasida esa, 10.7%;30.18%;22.26%;50.51% ga oshganligi ma’lum bo’ldi. Ummumiy oqsilning albumin va globulining fraksiyalari o’rtasidagi nisbiy miqdorlari quydagicha taqsimlanishi aniqlandi.
Plazma tarkibidagi ummumiy oqsillarning albuminlarga tegishli ulushi tovuqlar tuxumga kira boshlaganda nazorat, tajriba 1,tajriba 2, tajriba 3 guruhlarida o’zaro mos holda 30,27±2.5%; 31,68±2.5%; 31,27±2.8%; 30,96±3.0 % ni tashqil qilar ekan. Tajribani o’rtasida, ya’ni tovuqlar ommaviy ravishda tuxumga kirganda bu ko’rsatgichlar yuqoridagi tartibda o’zaro mos holda 7.56%;4.13%;4.12%;4.48% ga oshganligi aniqlandi. Tajribaning nixoyasida esa, bu ko’rsatgichlar o’zaro mos holda 0.26%;5.1%;8.1%;8.8%ga oshar ekan. Bunda ko’rinib turubdiki D vitamini va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlarini tovuqlarningn ratsioniga qo’shib berish, ularning qon zardobi tarkibidagi oqsillarning almashinuvida ta’sir ko’rsatib bu jarayon tuxum mahsuloti ko’rsatgichiga ham ta’sir etar ekan.

3.1.3. Tovuqlar ratsionini D3 vitamin va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlari bilan boyitishning tana massasi o’zgarishlariga ta’siri.
3.3. jadvalda
Tovuqlarni parvarishlash bosqichlarida ularning tana massasini o’zgarishi.

Guruh	Tovuqlarning tirik vazni(kg hisobida)
	Tajriba boshida	Tajriba oʻrtasida	Tajriba oxirida
Nazorat (n=5)	1430 ± 21.6	1438 ± 25.1	1434 ± 24.0
Tajriba 1(n=5)	1428 ± 29.1	1437± 22.1	1432 ± 21.0
Tajriba 2(n=5)	1428 ± 22.0	1441 ± 25.5	1440 ± 23.8
Tajriba 3(n=5)	1423 ± 20.7	1430 ± 25.5	1426 ± 24.2

Rasm 3.2 Tovuqlarni parvarishlash bosqichlarida ularning tana massasini o’zgarishi.
Jadaval 3.2, Rasm 3.2. ma’lumotlaridan ko’rinib turubdiki, barcha tajriba variyantlarida tuxumga kirish davridagi tana vaznlari tuxumga jadal kirishgan davrida ancha oshib tajriba oxirida kamayish tendensiyasiga ega (P<0.05). Nazorat varyantiga nisbatan nazorat, tajriba 1, tajriba 2, tajriba 3guruhlarida tana vazning tuxumga faol kirish jaroynida dastlabki tuxum bera boshlash jaroyoniga nisbatan tana massasining oshishi o’zaro mos holda: 0.55%;0.63%;0.91%:0.49% larni tashkil qildi. Tajribani nixoyasida deyarli barcha varyantlarda tovuqlarning faol tuxumga kirish davridagiga nisbatan tana vazni kamayish tendensiyasiga egaligi ma’lum bo’ldi. Bu ko’rsatkichlar yukorida keltirigan tartibga mos ravishda 0.28%;0.35%;0.07%;0.28% larga kamaygan. Avvalo shuni qayd etish lozimki, bu kamayish ko’rsatkichi ishonchlilik darajasiga ega emas.(P>0.05) va tajriba 3 varyantida bu ko’rsatkich nixoyatda past.

3.2. Tovuqlar ratsionini D3 vitamin va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlari bilan boyitishdan olinadigan mahsulotlarning sifati va miqdoriga taʼsiri.
Tuxumdor tovuqlarning mahsuldorligiga D3 vitamin va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlari bilan boyitishning ularning mahsuldorlik ko’rsatkichlariga ta’siriga oid natijalari Jadval 3.4 va Rasm 3.4 da keltirilgan.
3.2.1. Tovuqlar ratsionini D3 vitamin va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlari bilan boyitishdan olinadigan mahsulotlar miqdoriga taʼsiri.
Bizning izlanishlarimizda tajriba varyantlaridagi tovuqlarning xar xil muddatlarida parvarishlash asosida ulardan olinadigan mahsulotlarning sifat va miqdorini baholashda tuxumining soni, og’irligi va po’chog’ining og’irligi ko’rsatkichlaridan foydalandik va ularni statistik sarhisob qilish asosida tahlil qildik. Bunda tajribaning boshlanishi, o’rtasi va nixoyasi bo’yicha olingan ko’rsatgichlar ummumlashtirilib o’rtacha qiymatlar keltirilib chikarildi. Bu to’g’ridagi ma’lumotlar Jadval 3.4, Rasm 3.4 keltirildi.
Jadval 3.4.
Tovuqlarni parvarishlash bosqichlarida ularning tuxum mahsuldorligini o’zgarish ko’rsatkichlari.

Ko’rsatkichlar	Tajriba guruhlari
	Nazorat (n=5)	Tajriba-1 (n=5)	Tajriba-2 (n=5)	Tajriba-3 (n=5)
Tuxum soni	163.2±0.39	170.7±0.35	173.1±0.58	169.8±0.38
Tuxumning o’rtacha og’irligi (g hisobida).	60.9±0.48	63.6±0.50	64.5±0.52	63.3±0.49

Jadval 3.4, Rasm 3.4. ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, tuxumning soni nazorat, tajriba 1, tajriba 2, tajriba 3, guruhlarida o’zaro mos holda 163.2±0.39; 170.7±0.35; 173.1±0.58; 169.8±0.38 ni, og’irligi esa, 60.9±0.48 63.6±0.50; 64.5±0.52; 63.3±0.49 ni tashkil qildi. Bundagi har ikkala ko’rsatgichlar nazoratga nisbatan o’zaro mos holda 4.59%;6.06%;4.04% (tuxum soni), 4.42%;5.91%;3.94%(tuxum og’irligi) ga oshar ekan.
3.2.2 Tovuqlar ratsionini D3 vitamin va fosfat kislotaning kalsiyli tuzlari bilan boyitishning olinadigan maxsulotlarning sifatiga taʼsiri.
Tuxum mahsulotining muhim ko’rsarkichlaridan biri, u po’stlog’ining qalinligiga, mustahkam bo’lishiga, tuxumning katta- kichikligiga bog’liq. Chunki bu ko’rsatkichlar tuxumning sinib nobud bo’lmasligi, mahsulotning oz yoki ko’pligi bilan bog’liq. Tuxum po’stlog’i og’irligi tajriba varyantlaridagi o’zgarishi Jadval 3.5 Rasm 3.5 da keltirilgan.

Jadval 3.5.

Tajriba tovuqlari tuxum po’stlog’ini og’irligini o’zgarish ko’rsatkichi (gr hisobida)

Tajriba guruhlari	Tajriba muddatlari
	Tajribaning boshi	Tajribaning o’rtasi	Tajribaning oxiri
Nazorat(n=5)	6.60±0.08	6.41±0.06	6.42±0.07
Tajriba-1(n=5)	6.65±0.09	6.89±0.07	6.90±0.06
Tajriba-2(n=5)	6.63±0.07	6.90±0.09	6.91±0.07
Tajriba-3(n=5)	6.66±0.08	6.72±0.06	6.75±0.09

Tovuqlar dastlab tuxumga kirganda tajribaning hamma varyantlarida tuxum po’stlog’ining og’irligi deyarli o’zaro yaqin ko’rsatkichlarga ega bo’ladi. Tajribaning kiyengi bosqichlarida nazorat guruhida bu ko’rsatkichlar kamayish tendensiyasiga ega ( P>0.05). Nazorat guruhidagi tovuqlarga nisbatan tajribalarning o’rtasi va oxirida tuxum po’stlog’i og’irligida oshish tendensiyasi borligi aniqlandi. Xususan, bu ko’rsatkichlar nazoratlardagi tegishli ko’rsatkichlarga nisbatan tajriba 1da- 3.60% ;3.76% tajriba 2da- 4.07%;4.22% tajriba 3da- 0.9%; 1.35% larga oshar ekan.(P=0.05).