Adabiyotlar va arxiv materiallarini o‘rganish Reja

Kuzatish yordamida 
xulqni o'rganish sharoiti. 
Ro'yxat buyicha 
bolaning tartib 
nomeri 
Utkazilgan suxbat- natijasida 
bolaning fikri 
11 
Poxodning rejasi bilan 
tanishtirilganda ularning 
qiziqishi oshdi va paxod 
bo'ladigan kunni chidamsiz-lik 
bilan kutadi. 
7, 11, 13, 18, 23, 
24, 
O'z atrofii bilan tanishishni, 
odamlarni bilishni istaydi. 
22 
Qiziqib turdi. Paxodni rejasi 
bilan rilganda qiziqishi sundi. 
3, 5, 9, 16, 19, 
22, 25. 
Vaktni xushchakchak 
utkazmokchi,dam olmokchi, harid 
kilmokchi va boshqalar. 
33 
Rejani aniq kungil bilan qabul 
qilish. 
1, 4, 8, 10, 14, 
17, 26. 
Salomatligi yomon bo'lgani uchun 
uchastkaga ishlashga ota-onalari 
kuymadi.Paxod nima bilan tagadi 
deb kurkishdi. 
44 
O'zrli sabablar bilan paxodga 
bormadilar 
2, 6, 12, 15. 
Ota - onaga yordam berish uchun, 
uchastkaga ishlash uchun . 
55 
Sababsiz paxodga borishdan 
bosh tortdilar. 
20, 21, 27, 28. 
Tushuntirish berishmadi. 
Bu kuzatish turistik paxod tashkil qilish buyicha utkaziladi. 
Shundan sung paxodga kim kancha tayyorgarlik kurishi kuzatishldi. va hisobga olinadi. 
Kim faol tayyorlandi, kim passiv, kim faol ishtirok etdi, kim passiv, kim tuskinlik qildi. 

---

Bu kuzatish bolalar xulqini ko'rsatuvchi birgina ko'rsatkichlar hisobga olinadi. ( yaxshi, 
konikarli, yomon yoki) berilgan topshirikni bajara olmadi, berilgan topshirikni bajara 
olmadi, berilgan topshirikni bajarishga intiladi, berilgan topshirikni bajarishda 
o'qituvchining yordamida muxtoj va x.k.z. Shu jumladan kizlar va o'g'il bolalarning 
topshirikni bajarishdagi harakati ham hisobga olinadi. 
Ayniksa kuzatish natijalari sonlar bilan belgilash juda kulaydir. Dunda shaxsning 
tarbiyalanganlik darajasi son bilan belgilanadi. Olaylik o'qituvchi mehnatsevarlik darajasi 
son bilan belgilanadi. Bunday holatda mehnatsevarlik darajasi belgilaydi: Mehnatda 
vijdonan qatnashadi, mehnatda qatnashuvini ayta oladi, mehnatga qatnashishga intiladi 
va halol ishlaydi, mehnatda o'zok muddat bilan ishtirok etishga layokatli va x.k.z. Bu 
erda bir necha mehnatsevarlik ko'rsatkichlari hosil bo'ladi. Bu ko'rsatkichlar bolaning 
yoshiga karab besh va undan ortik bo'lishi mumkin. Eng yuqori ko'rsatkich “besh” undan 
sal pastrok ko'rsatkich “turt” yoki chetdan mehnatni talab qilib ishlatsa “uch” ayrim 
holda qatnashadi, ayrim holda mehnatga qatnashmaydi “ikki” umuman dangasa 
ishlamaydi- “bir” baholanishi mumkin. 
Sungra shu baxo normalari asosida o'quvchilar faoliyati ustidan kuzatish olib boriladi va 
ayrim daftarga uning natijalari hisobga olib boriladi. Bu kuzatishni quyidagicha tablisaga 
joylashtiramiz. 
O'quvchilarning hammasi ustidan kuzatish olib borilgandan sung tuplangan 
materiallarga asosan, quyidagi mehnatsevarlik ko'rsatkichlari hosil buldi. 
- o'quvchilar mehnatsevarligining yaxlit darajasi 
- kiz va o'g'il bolalarning har - xil mehnatga munosabati 
- u yoki bu faoliyatda faol darajasi. 
- har - xil sharoitda, mehnatga bog'liqlik munosabati, mehnatni tashkil qilish va uning 
maqsadini tushunishi va boshqalar. Shu ko'rsatkichlardan sung har bir ko'rsatkichuchun 
alohida tablisa tuzilishi mumkin. 
6 - “A” sinfning kishlok xujaligi mehnatiga munosabati. 
Kuzatish natijasida tadqiqot uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar olinadi, bu ma'lumotlar 
keyinchalik o'rganil-gan jarayon va hodisaning samarali natijasini chiqarishga imkon 
beradi. 
Kuzatishni o'tkazishda ayrim zarur bo'lgan qoida tartibga rioya qilish zarur bo'ladi. 
1. Kuzatishning umumiy rejasiga muvofiq bir kishi ko'zatgandan ko'ra, boshqa kishilar 
yordamida kuzatish, keyin olingan faktldarni bir- biriga taqqoslash. Kuzatishni bunday 
tashkil qilish sub'ektividan saklaydi. ( Ko'zatuvchining dunyoqarashiga ilmiy yo'nalishiga, 
hayotiy tajribasiga bog'liqdir. Bundan tashqari uning holati, bolalarda bo'lgan, 
o'qituvchilarga bo'lgan munosabati ham katta rol o'ynaydi.) 
2.Kuzatishni yashirin holatda olib borilishi lozim. Agar bola uni ko'zatayotganliklarini bilib 
kolsa, o'z harakatlarini vaktincha o'zgartirishi mumkin. Ayrim tadqiqotlarda kuzatishni 

---

maxsus kinos'yomka yoki telerepartaj sezilmaydigan mikrofon yordamida magnitafonga 
yozib oladilar. Bunday holatda bolalar xonaga joylashtiriladi, xonaning bir tomoni 
kurinarli oyna bilan jixozlangan bulib, tadqiqotchi bolalarni oynadan kurib turadi. Bunday 
holatda tdkikotchi bolalarga kurinmaslikka harakat qiladi. 
Ayrim tadqiqotchilar bolalar faoliyatini ko'zatganda, o'qituvchi yoki ko'zatuvchi bulib 
kolmasdan, ular faoliyatiga aktiv ta'sir etuvchi munozara qatnashchisi sifatida ishtirok 
etadilar.Bunday holatda bolalar uning ko'zatuvchi ekanligini sezmaydilar. Bajarilishi 
lozim bo'lgan faoliyatga bolalar faol qatnashadi. 
3. Kuzatilgan faktlarni aniq hisobga olish lozim, voqeaning davom etishi jarayoni, 
shaxsga ta'siri aniq hisobga olinadi. Kuzatish jarayonida kullanilgan ovoz yozuvchi 
apparatlar va kinos'yomkalar voqeaning sodir bo'lishini aniqlashga yordam berishi 
mumkin, ammo jonli kuzatishning urnini bosa olmaydi. 
4. Gurux ustidan taksimlangan kuzatishni sinab kurish. Buni uchun ko'zutuvchilarnng 
har biri bolalar faoliyatining ma'lum qismi bilan shug'ullanadilar. Shundan sung ko'zatilar 
natijalarini solishtirib kurish, individual kuzatishlarning aniqligi va to'g'riligini tekshirib 
kurish. 
5. Kuzatish yaxshi natija berish uchun, voqea va hodisa-ning kuzatish, bolalar 
faoliyatining o'rganish uchun suxbat o'tkazish, anketalar qo'llash yaxshi natija 
beradi.Bunday vaktda tadqiqotchi o'zining butun sezgi organlarini ishga solib ish kurishi 
kerak bo'ladi. Ya'ni o'rtoqlarining 
holatini tushunishi
, kattalar va bolalarning individual 
xususiyatlarini bilish, ularning temperamentlarini ajrata olishi zarur. 
6. Kuzatish yakunida o'z - o'zini kuzatishni solishtirish. Bu maqsadda o'z-o'zini kuzatish 
kundaligini yuritish, o'z - o'ziga tavsif berish, bo'lgan voqealar yuzasidan o'quvchilarning 
esdaliklarini uyushtirish, bo'larning hammasi ish joyidan repartaj olgandek qiziq va 
uyushgan 
holda 
tashkil 
qilinishi 
zarur.