Adebiyat-8kl-1-200-str pmd

«FARHAD-SHIYRIN» DA’STANI’
(u’zindi)
Ga’whar shashqan sarrap xabar beriwden, Taraldi’ naq so’zler ha’mmege birden: Islerine Farhadti’n’ jurt tan’lani’p,

A’rmen jaqqa ju’rip	ketti jollani’p.
Farhad kesken tasti’	wolar ko’rdi de,
Bunnan xabar berdi	bari’p Ba’niwge,
«G’ayratli’ bir jigit	keldi qi’rag’i’,

Ko’rgen janni’n’ ba’rin hayran qi’ladi’. Tas keskeni tan’ qalg’anday ka’ramat, Wonday isti isley almas adamzat.
Tu’ri bolsa basqalardan bir bo’lek, Bunday yerdi heshkim ko’rmese kerek. Ku’shi tawday perishtedey bir adam, Kesek qurli’ bolar deymen taw wog’an. Bir jumi’sti’ u’sh ji’l yemes adamlar, Tek bir ku’ngi isi menen barabar», Usi’layi’nsha aytti’ Ba’niw bilgenin, Yeger bul so’z bolsa — dedi haqi’yqat, Bari’w kerek tez arada minip at Ku’ndey boli’p mingen aspan ati’na, Jetti tawi’p yer Farhadti’n’ qasi’na Ba’lent shi’g’i’p na’zer saldi’ ha’r jayg’a,

21


A’debiyat 8-klass


321

Wo’rtengendey boli’p turdi’ jer du’nya Meytin menen arna qazg’an jigitti, Ko’rdi Shiyrin, wol tas gewlep ju’ripti Qa’ha’rlenip tasti’ jigit uradi’.
Ursa taslar mayda-mayda boladi’. Sawlati’nan qorqi’p taslar shi’damay, Meytin ursa womi’ri’ldi’ wop-won’ay Qatari’nan boyi’ biyik ju’rgende, Ulli’li’g’i’ arti’qmash bir pilden de Man’layi’nan su’yiw da’rti ko’rinip, Bet a’lpinen g’a’riplik tu’r bilinip, Balg’a yemes shoqmari’ bar qoli’nda, Ku’l qi’ladi’ ursa Elbrus tawi’n da. Shiyrin bug’an ko’zin sali’p keliwden, U’ndemedi, hayran boldi’ ko’riwden Isin ko’rip ko’zinen jas quyi’ldi’, Qi’yi’nli’g’i’n ko’rip kewli buzi’ldi’. Si’r perdesi ashi’lsi’n dep turmadi’, Jaqi’n kelip so’zin aytti’ woydag’i’ Tan’ qalarli’q belgiler bar boyi’nda, Qi’yi’nli’qti’n’ belgisi bar hali’nda Alg’i’s aytsan’ ju’z a’sirler mudami’, Tek bir ku’nlik isin’e ten’ boladi’ Bir tabaqqa sali’p ga’whar a’keldi, «Xi’zmet haqin’ yemes arnag’an» dedi. U’zir ayti’p ashti’ da’rhal tabaqti’, Basi’nan aylandi’ri’p xosh boldi’ waqti’. Suli’w so’zler so’ylese de Shiyrin qi’z, Farhad-Ma’jnu’n turdi’ yessiz-aqi’lsi’z. Da’mi da’rtli, wo’zin jerge ji’qqanday, Ishke jali’n si’ymay si’rtqa shi’qqanday, Qalti’ratpadan ta’ni ti’ni’sh tura almay, Ku’yip-jani’p Farhad shi’dam qi’la almay, Dedi: «Senin’ da’rtlerin’nen men wo’ldim, Dawi’si’n’ menen qi’yi’nli’qtan quti’ldi’m. Qay suli’wsan’ qaydan bileyin, Senin’ ushi’n jandi’ menin’ ju’regim.
Ya senbisen’ yelden meni ayi’rg’an,
Jat jerlerde bu’ytip biyshara qi’lg’an Ay ju’zlinin’ sonda ju’zi ko’rindi, Farhad ku’tken qi’z yekeni bilindi, Aynada bir ko’rip sorli’ bolg’ani’n’ Yendi ko’rdi jan ju’regi jani’nan, Yesi ketse aynada bir ko’rgende, Kim tan’ qalar ko’rip turi’p wo’lgenge. Farhad buni’n’ Shiyrin yekenin bilip, Qayg’i’ tarti’p qaldi’ jerge ji’g’i’li’p. Farhadti’ buni’n’day awhalda ko’rip, Wo’li dep woyladi’ biyjag’day boli’p. Ay ju’zin qara bult basqanday boli’p, Jas ju’regin tu’tin basti’ ah uri’p. Wopani’n’ shami’ni’n’ jaqti’si’ so’ndi, Farhadti’n’ jani’na Shafur ha’m keldi, Wol ji’ladi’ qushi’p turi’p basi’nan, «Da’rtten basqa nesibesi bolmag’an. Qayg’i’, da’rttin’ az bolg’anday bastag’i’ Wo’mirinin’ shami’ so’ne basladi’. So’zlerin’di wori’nlawdi’n’ joli’nda, Waq-waq, senin’ shi’damli’li’q jigerin’! Waq-waq, senin’ asqan aqi’l ho’nerin’! Yessiz senin’ taza ju’rek woylari’n’!
Yessiz senin’ qayg’i’ menen zarlari’n’! Waq-waq, senin’ woq jay tuti’p woq atqan, Ku’shli qoli’n’ woqti’ qarday boratqan!... Seni ko’rip batti’ xorli’q jani’ma, Ko’rmegende qalmas yedim qayg’i’g’a». Usi’layi’nsha aytti’ Shafur so’zlerin, Shiyrin qi’zdi’n’ jas qapladi’ ko’zlerin Farhadti’ patshaday za’mberge sali’p, Zar ji’lap jayi’na kettiler ali’p
Shiyrinnin’ Farhadqa su’yikli ko’riniwi
Sol halda yeki ku’n, yeki tu’n jatti’, Ko’z ashpadi’, sonday jani’na batti’ Shiyrin jandi’ Farhadti’n’ bul hali’na, Shafurdi’n’ da azap batti’ jani’na.
Soni’n’ menen u’shinshi ku’n boladi’. Ko’zin ashi’p Farhad yesin ji’ynadi’, Ken’ saraydi’, shaxli’q taxti’ ko’redi, Shaxtay boli’p jatqanli’g’i’n biledi. Wo’z awhali’n ko’z aldi’na keltirip. Woylag’anda hayran boldi’ woti’ri’p. «Ay ma dedi ko’k ju’zinde ko’ringen, Joq ku’n shi’g’ar jer jahandi’ bezegen. Nur sa’wlesin shashqan shi’g’ar basi’na, So’yleskende bari’p ja’ne qasi’na.» Ko’zi tu’sip suli’w qi’zdi’n’ ju’zine, Yesten tang’an qulaq sali’p so’zine. Uyalg’annan terge bati’p shi’damay, Shi’g’i’p ketti jalt yetti de jasi’nday. Bul ay yeken jang’a ja’rdem beripti, Yesten tani’p jatqanda nur to’gipti.
Ayi’rsa da meni haldan buri’n da, Ja’rdem berdi yessiz jatqan wag’i’mda. Ketti tawg’a uyalg’annan shi’damay, Yessiz-suwsi’z asi’wlarg’a qaramay.
Pitpey jatqan wol arnag’a baradi’, Uyalg’anday suwday teri ag’adi’. Tawi’p ali’p meytin menen teshesin, Baslay berdi taezden peshesin.
Deydi Farhad: «jani’ma wol kelipti, Men ma’jnu’nge jaqsi’ ko’mek beripti. Yesten awi’p jatsam ketpey qasi’mnan, Ja’rdem yetip su’yep turg’an basi’mnan. Jaqsi’li’g’i’ ushi’n yetken jani’ma, Ju’regimnen alg’i’s aytsam bolama? Bul arnani’n’ qazi’wi’ tez boli’wi’n, A’rman yetken suwi’ tezden ju’riwin Wori’nlasam suli’wdi’n’ bul a’rmani’n, Wori’nlanar wo’z woyi’ma alg’ani’m». Dep woylani’p tag’i’ qazi’p ketedi, Atqan tasi’ tap aspang’a jetedi.
Tas qazi’wda sonday ho’ner yetedi, Tawdi’n’ tasi’ aspan ko’kke jetedi.
Tas jarg’i’shi’n qi’ra tasqa salg’anda, Usar taw da bir qi’yamet bolg’ang’a Bult ta yemes, ba’ha’rdin’ wol jawi’ni’, Tas borag’an ala burqan dawi’li’. Tasqa ursa meytin sin’ip ketedi, Shi’qqan waqta shaqmaqtay jalt yetedi. Shi’day almay tas jari’li’p si’nadi’, Ha’r urg’anda bo’lek-bo’lek qi’ladi’ Izli-izinen xali’q ku’nde keledi, Hayran boli’p bul islerdi ko’redi.
Kim ko’rse de bug’an hayran qaladi’, Barmaqlari’n tislep g’ana turadi’ Usi’ tu’nde Ma’hin-Ba’niw u’yinde, Asqan aqi’l ay ju’zlinin’ u’yinde, Adam boli’p wozi yesin ji’ynadi’, Wonnan keyin tawg’a qaray aydadi’ Barsa Shafur Shiyrin qi’zdi’n’ izinen, Qayg’i’ woti’ ko’rinip tur ko’zinen. Ta’wip Shafur quti’lsa da qayg’i’dan, Shi’g’almadi’ Shiyrin da’rttin’ woti’nan. Shafur kelip ayag’i’na bas urdi’, Ko’zinen jas ag’i’p Shiyrin de turdi’. Ayrali’qti’n’ woti’ tiyip jani’na, Yesten tandi’ ay ju’zli qi’z tag’i’ da «Tas qopari’p ju’r dep Farhad arnada», Izlewshiler xabar tapti’ tez ara.
Kelgen zaman Farhadti’n’ bul xabari’, Shiyrin ku’ldi gu’ldey boli’p jamali’. Jazi’w ushi’n wo’z kewlinin’ jarasi’n, Qumar boldi’ bir ko’riwge qarasi’n
Farhadti’n’ Shiyrin ushi’n tawda arna qazi’wi’
Ko’rkem so’zdin’ ko’zge tu’sken sheberi, Wo’z qi’ssasi’n bi’layi’nsha bezedi: Tez qazi’wdi’n’ tawi’p ali’p a’disin, Saldi’ Farhad ayamastan bar ku’shi.
Ba’rjay yetiw bul jumi’sti’ wag’i’nda.
Ju’da’ qi’yi’n, ju’rgen shi’g’ar son’i’nda,
Tez arada ba’rjay yetsem buni’ men, Sarbiy yan’li’ go’zzal ku’ler ko’riwden.
Pitkergende qi’yi’n isti gezinde, Tilegimdi ba’rjay yeter menin’ de Degen u’mit ko’z aldi’nda ko’rinip, Qopardi’ tas, jatpadi’ hesh yerinip.
Jerdi wo’lshep arqan ali’p qoli’na,
Yeki si’zi’q saldi’ japti’n’ boyi’na Japti’n’ yeni u’sh qulashtay bar yedi, Kem degende yeki qulash teren’i.
Wo’lshep tartqan woni’n’ ha’r bir si’zi’g’i’, Mi’n’ qulashtan aslam yedi uzi’ni’.
Bir mi’n’ qulash pitse yeger wag’i’nda, Tu’ser yedi yekinshisin qazi’wg’a.
Bir mi’n’ qulash jerde tasti’ qazg’anda, Taslar qashti’ meytininin’ aldi’nda.
Yeki ju’z adam qazi’p ju’rgen buri’nda, Yeplep qazi’p ju’rgen yeken shi’ni’nda.
Wolar tastan tazartqansha jag’ani’, Bul kepshesin tuti’p demin aladi’. Sazlag’ansha japti’n’ mu’ltik jerlerin, Korsetedi kepshesinin’ ho’nerin.
Yeger alsa wo’z kepshesin qoli’na, Tarrashlaydi’ qaramay won’-soli’na. Ko’z salg’anda tarrashlaydi’ jerine, Aynaday-aq ko’rinedi ko’zine.
Tas wo’rgenin ko’rsen’ japti’n’ boyi’na Shemberlengen qudi’q tu’ser woyi’n’a Tasi’ pitip qalsa qazg’an jerinde, Tas tabi’lmay qali’p qoysa shemberge.
Sonday jerde qi’yi’n boli’p shemberi, Miynet arti’p awi’r azap shegedi.
Biraq ta wol qi’yi’nli’qqa qaramay, Qara tasti’ qalay berdi jag’alay.
Si’zi’q penen si’zi’p qoyg’an buri’ng’i’, Dawam yeti japqa shember qi’li’wdi’. Tayar tasti’ buri’n joni’p sazlag’an, Wore berdi, tas izlemey daladan.
Nag’i’sladi’ so’ytip japti’n’ jollari’n, Hayran qaldi’ ko’rgen buni’n’ qi’lg’ani’n, Sheber yeken tasti’ so’ytip wo’riwge, Tasti’n’ ju’yi bilinbeydi wo’mirde.
Yegerde taw shi’g’i’p qalsa aldi’nan, Shi’damaydi’ tazalamay joli’nan.
Woni’ shapsa meytininen qoldag’i’, Jalt-jult yetip qi’zi’l jali’n shi’g’adi’.
Taw buzg’anday meytin ali’p qoli’na, Bas iyedi tawdi’n’ biyik shi’n’i da.
Belin buwi’p kiriskende isine, Taw da, tas ta shaq kelmeydi ku’shine.
Bir uri’wdan biyik shi’n’ni’n’ basi’na, Wopi’ri’li’p tu’se berdi qasi’na.
Izli-izinen biyik shi’n’di’ qulatti’, Tasi’n bolsa to’men qarap domalatti’.
Meytininen ushqan taslar mudami’, Irkilmesten ayg’a bari’p uradi’.
Ketpew ushi’n taslar ko’ktin’ ju’zine, Qalqan du’zep aldi’ da’rhal wo’zine.
Jerden ushqan bul taslardan ati’li’p, Juldi’z qorqi’p, buqti’ basi’n jasi’ri’p, Meyli taslar ma’lim yemes yesabi’, Aspan ju’zin talay jerden tesedi.
Aspan bunnan jasi’ri’ni’p turmadi’, Jerden atqan taslardi’ wol urladi’.
Sol taslardan aspan jerge mudami’.
Ha’sirettin’ tasi’n taslap turadi’.
Yeki-u’sh ku’nde buzi’li’p taw taslar da, Shi’n’i’ burqi’p ati’ladi’ aspang’a.
Jap qazg’anda ho’ner menen wo’rlegen, Dabi’l shari’n ko’rsetedi ju’zlegen.
Tawdi’ buzi’p jerdey qi’lsa tez-ara Ansati’raq bolar yedi qazbag’a.
Wo’lshep qoyg’an jerdi qazdi’, ti’nbadi’.

Ku’ndiz-tu’ni heshbir qarap turmadi

Tezlik penen qazdi’, tasti’ qopardi’,

Japti’n’ izin sarayg’a da apardi’.

Alpi’s qulash uzi’ni’ da, yeni de,

Hawi’z qazdi’ wo’zi jetken jerine.

Hawi’z yemes, ten’iz dese boladi’,

Mo’ldir suwi’ ti’ni’p g’ana turadi’.

Bas bar yedi jaqi’n jerde sarayg’a,

Biyik yedi tiygen basi’ aspang’a.

Joni’lg’anday jumi’r yedi wol wo’zi, Aynalasi’ bes ju’z qulash keledi, Yepshil jigit meytin uri’p tez ara, Kiristi wol tasti’ suli’w qi’lmag’a.
Kesip, joni’p qara tasti’ ag’ashtay, Saldi’ sonnan aspan yan’li’ bir saray.
Bul jumi’sti’ ba’rjay yetip tez g’ana, Iye boldi’ jan’a biyik sarayg’a.
Biyikligi ku’n menen ko’z qarasqan, Aynalari’ aspan menen talasqan.
Saray boldi’ jer jahanda bir wo’zi, Ku’ndey boli’p jarqi’rag’an gu’mbezi.
Saldi’ ja’ne u’sh da’rwaza, u’sh ha’ywan. Ha’r birinen aspan tawi’ uyalg’an.
Tu’rli-tu’rli nag’i’slang’an bo’lmesi, Wolda sonday bo’lmenin’ tas wo’resi.
Solayi’nsha pitkerdi wol bir saray.
Ju’zi tegis, tek bir tastan bolg’anday, Aynani’n’ a’weli jobasi’n ali’p, Son’i’nan bezedi su’wretler sali’p.
Ko’rsetiwge taxtqa mingen go’zzaldi’, Go’zzallar shaxi’ni’n’ su’wretin saldi’, Taxt u’stinde turg’an shaxti’n’ jani’na. Xi’zmet ushi’n qi’zlar qoydi’ tag’i’ da.
Su’wretlerdi sonday suli’w jasag’an, Biraq woni’n’ heshbirinde joqti’ jan. Ju’z mi’n’lag’an saldi’ ti’msal su’wretler, Hali’ pitti ko’p yetkehge xi’zmetler.
Qay bir jerde su’wret bolsa jaynag’an, Yesi awg’ansha turi’p sog’an qarag’an.
Ko’mek berip Shafur ba’rha jani’nda, Bolatug’i’n si’zg’i’sh, qa’lem qoli’nda.
Bul si’zsa adamdi’, wol jaqsi’ bezer, Bul si’zsa haywandi’, wog’an jan berer. Ay ju’zlinin’ suwretlerin salg’anda, Usar wo’zi tas u’stinde turg’ang’a.
Ay ju’zlinin’ suwretlerin salg’anda, «Ah», «waq» deydi ishi toli’p a’rmang’a Saray solay tamam boldi’ wag’i’nda, Qi’tay su’wreti turg’anday-aq jani’nda.
Saray sali’p pitkergen son’ jumi’sti’, Yendi hawi’z qazi’w ushi’n kiristi.
Bul isti de tez pitkerip tasladi’, Tek jatpadi’, japlar qazi’p tasladi’,
Ha’r ta’repten qazi’p japti’ keltirdi, Saray menen japti’n’ sa’nin jetirdi.
Irkilmesten tuwlap ag’i’p tez ara,
Keletug’i’n suwi’ boldi’ qalag’a.
Aqi’l menen ma’lim japti’n’ biyigi, Yeki mi’n’ qulash ha’r jabi’ni’n’ uzi’ni’.
Wolka’rada to’men aqsa suwlari’.
Ayaq jag’i’n bag’i’ bostan qi’ladi’. Tas qopari’p boli’wdan-aq tag’i’ da, Ketti tezden japti’n’ sag’a jag’i’na Bari’p ali’p suwdi’n’ sag’a jag’i’na Ag’i’zbaqshi’ boldi’ yeldin’ g’ami’na
Tawg’a qarap xali’q kele baslag’an, Mine jerge tu’ser yemes taslag’an. Tamashag’a tawg’a kelgen xali’qtan, Ko’rinbeydi asqar taw da ali’stan.
Alisher Nàwàyi’ lirikàli’q qosi’qlàr menen bir qàtàrdà ko’p g’ànà epikàli’q shi’g’àrmàlàr jàzàdi’. Bulàrdi’n’ àrà- si’ndà 1482—1485-ji’llàrdà jàzi’lg’àn «Hàmsà» (Bes kitàptàn ibàràt da’stàn), 1499-ji’li’ jàzi’lg’àn «Lisànut tàyr» «Quslàr tili» shi’g’àrmàlàri’ àyri’qshà wori’ndi’ iyeleydi. A’sirese, shàyi’rdi’n’ «Hàmsà» shi’g’àrmàsi’ Alisher Nàwàyi’ni’n’ dàn’qi’n pu’tkil a’lemge tàni’sti’rdi’. «Hàmsà» jàzi’w Ku’n- shi’g’i’s yellerinde buri’nnàn-àq bàr da’stu’r boli’p, «Hàmsà» do’retiwge yeliwden àrti’q shàyi’rlàr qàtnàsqàn bolsà dà, bul bàg’dàrdà tek to’rt àdàm g’ànà pu’tkil du’nyàg’à belgili bolg’àn. Bulàrdàn yen’ birinshi ma’rtebe ko’rnekli a’zerbàyjàn shàyi’ri’ Nizàmiy Gànjàviy (XII a’sir) «Hàmsà» jàzi’wdi’ bàslàg’àn bolsà, bunnàn yeki a’sir keyin hind yelinde Hi’sràw Dehlàviy, Nàwàyi’ni’n’ zàmànlàsi’ ko’rnekli pàrsi’-ta’jik shàyi’ri’ Àbdiràxmàn Ja’miy ha’m Alisher Nàwàyi’ dà «Hàmsà» do’retken. Bul Hàmsàlàr, negizinen, bir derekke tiykàrlàng’àn bolsà dà, lekin, wolàrdi’n’ ha’r biri bir-birinen pàri’q qi’làdi’. Sebebi, ha’r bir shàyi’rdi’n’ «Hàmsà» si’ndà jàràti’lg’àn obràzlàrdà shàyi’rlàrdi’n’ jàsàw da’wirine qàràp a’dewir wo’zgesheliklerge iye bolg’àn. Bul jàg’dàylàr ko’birek Xi’sràw, Bàhràm, Fàrhàd ha’m Shiyrin obràzlàri’ndà a’dewir ko’zge tàslànàdi’. Bunnàn ti’sqàri’ Nizàmiy, Dehlàviy, Ja’miyler Hàmsàni’ pàrsi’ tilinde jàzg’àn bolsà, Alisher Nàwàyi’ tu’rkiy tilinde jàzàdi’. Nàwàyi’ «Hàmsà» jàzg’àndà dà wo’zinen àldi’n wo’tken ustàzlàri’nà u’lken hu’rmet penen qàràydi’. Yen’ birinshi ma’rtebe «Hàmsà» jàzi’p qàldi’rg’àn Nizàmiy Gànjàviydi àlg’i’slàp:
Yemes àn’sàt, bul zàmàn ishinde turmàq, Nizàmiy pa’njesine pa’nje urmàq,—
dep àytà kelip, «Hàmsà» àvtorlàri’ bolg’àn u’sh ustàzi’nà dà u’lken minnetdàrshi’li’q bildirmekshi bolàdi’, yàg’ni’y:
Jollàsà bul joldà Nizàmiy joli’m, Qollàsà Hi’sràw menen Ja’miy qoli’m,—
dep jàzi’p, bul hu’rmetli ustàzlàri’ àldi’ndà bàs iyedi.
Nàwàyi’ bul a’jàyi’p «Hàmsà» ni’ jàzi’wdà wo’z ustàzlàri’ si’yàqli’ bes kitàpqà bo’ledi: 1. «Hàyràtul-àbràr» (Jàqsi’ àdàmlàrdi’n’ hàwli’g’i’si’wlàri’), 2. «La’yli ha’m Ma’jnu’n», 3. «Fàrhàd ha’m Shiyrin», 4. «Jeti i’qli’m», 5. «Sàddi Iskàndàriy» (Iskender diywàli’). Bul besewi de temàtikàli’q jàg’i’nàn bàsqà Hàmsàlàrg’à wog’àdà jàqi’n. Biràq Nàwàyi’ bul temàlàrdi’ wo’zinshe ràwàjlàndi’rg’àn.
Nàwàyi’ni’n’ «Hàyràtul-àbràr» da’stàni’ wo’z zàmàni’nà bolg’àn filosofiyàli’q ko’zqàràslàri’ndà pàydà bolg’àn. Soni’n’ ushi’n dà woni’ filosofiyàli’q, sociàl-ekonomikàli’q, ta’rbiyàli’q ma’seleler tiykàri’ndà bàhàlàw mu’mkin.
«La’yli ha’m Ma’jnu’n», «Fàrhàd ha’m Shiyrin», «Jeti i’qli’m» dà i’shqi’-muhàbbàt ma’seleleri menen birgelikte a’dàlàtli’ ha’m a’dàlàtsi’z pàtshàlàr obràzi’ menen ushi’rà- sàmi’z. A’lbette, bul da’stàndàg’i’ syujetler Ku’nshi’g’i’s yellerine buri’nnàn-àq ko’p tàrqàlg’àn àràblàrdi’n’ «Qàys ha’m La’yli», Mi’si’r ha’m Àssuriyàni’n’ «Jeti go’zzàl», «Mehribàni’w ha’m Shiyrin» qi’ssàlàri’nàn àli’ng’àn. Solày bolsà dà, bul obràzlàrdi’ Nàwàyi’ wo’z da’wirine a’dewir jàqi’nlàsti’ràdi’. Usi’ndày sebepler menen ha’r Hàmsà dà pàtshàlàr obràzlàri’ ha’r qi’yli’ beriledi. Hi’sràw menen Bàhràm geyde a’dàlàtli’, bàzdà a’dàlàtsi’z boli’p ko’rinedi. Àshi’qlàr obràzi’ndà dà tàp sondày wo’zgeshelikler bàr.
Àl, Fàrhàd obràzi’ bolsà, «Hàmsà» dà pu’tkilley jàn’à obràz. Bul yerte da’wirdegi qi’ssàlàrdi’n’ hesh birewinde de joq. Soni’n’ ushi’n dà Nàwàyi’ bul obràzdi’ sol wàqi’ttàg’i’ Xoràsàndàg’i’ suw tàmtàri’sli’g’i’ sebepli wo’zi woylàp tàpqàn ha’reketshil obràz si’pàti’ndà su’wretlegen. Wol xàli’q àràsi’nàn shi’qqàn a’piwàyi’ ha’m a’dàlàtli’, wopàdàr ha’m bàti’r jigit si’pàti’ndà sa’wlelengen.
Sorawlar ha’m tapsi’rmalar:

1. 
   Da’standa miynetkeshlik, haqli’q, hadalli’q qalayi’nsha wo’z su’wretleniwin tapqan?
   
2. 
   Farhad Shiyrin menen qay jerde ushi’rasadi’?
   
3. 
   Shiyrin yeni a’rman yetken yedi?
   
4. 
   Farhad Shiyrinin’ a’rmani’n wori’nlaw ushi’n qanday isti
   

wori’nlawg’a kirisedi?

5. 
   Farhad qalayi’nsha tastan saray sali’wg’a yerisedi?
   
6. 
   Da’standi’ woqi’n’ «Miynet baxi’t keltirer» temasi’nda gu’rrin’
   

jazi’n’.