Adsorbentlar turlari

y - bug` yoki suyuqlik fazadagi adsorbtiv konstentrastiyasi, kg adsorbtivning 1 kg inert qismiga nisbati; p - bug`-gaz aralashmadagi adsorbtivning muvozanat bosimi, N/m².

(5.166) tenglama bilan ifodalanuvchi bog`liqliklar adsorbstiya izotermalari deb nomlanadi.

Kimyoviy termodinamika asosida adsorbstiya izotermalarining aniq ifodalari topiladi:
Lengmyur izotermalari
(5.167)
yoki Freydlix izotermalari
(5.167a)

bu erda x_m - adsorbent bilan yutilgan modda konstentrastiyasi, kg 1 kg adsorbentga; a, b, k, n - tajribaviy usul bilan aniqlanadigan konstantalar.

Temperatura pasayishi, bosim ortishi va fazalarda qo’shimcha aralashmalar bo’lmasa, adsorbstiya jarayoni tezlashadi.

A
dsorbstiya izotermasining turi ko’pgina omillarga: adsorbentning solishtirma yuzasi, kovaklar hajmi, adsorbent tuzilishi, yutilayotgan modda xossalari va jarayon temperaturasiga bog`liq.
5.74-rasmda asosiy 5 xil izotermalar turi keltirilgan.
Rasmdagi 1 egri chiziq mikrokovakli adsorbentga oid. 2 va 4 egri chiziqlar boshlanishidagi bo’rtiqlik ham mikrokovaklar bilan bog`liq. Izotermalarning keyingi qismi yo’nalishini polimolekulyar adsorbstiya va kapillyar kondensastiya belgilaydi. 3 va 5 egri chiziqlar botiq qismi "adsorbent-adsorbtiv" sistemada adsorbtiv bilan adsorbent molekulalarining o’zaro ta’sir kuchlari adsorbtiv molekulalarining o’zaro ta’sir kuchlaridan kam bo’lgan holatini xarakterlaydi. Bu turdagi izotermalar juda kam uchraydi.
Adsorbstiya jarayonida bug` yoki suyuqlik fazadan bir necha modda adsorbstiyalanayotganda, hamma moddalar yutilishi aniqlangan. Lekin, har bir moddaning muvozanat konstentrastiyasi har bir moddani alohida adsorbstiyalashdagi konstentrastiyasiga qaraganda kam bo’ladi.
Adsorbstiya jarayonining bir necha nazariyasi mavjud bo’lib, ularning har biri ma’lum sharoitdagi tajriba natijalarini ifodalaydi.
Dubinin M.M. nazariyasiga binoan, mikrokovakli adsorbent ishtirokida o’tkazilayotgan adsorbstiya jarayoni mikrokovaklarni adsorbtiv bilan to’ldirilishi deb qaraladi. Juda katta temperaturalar oralig`ida gaz va bug`lar adsorbstiyasi uchun keltirib chiqarilgan tenglamalar adsorbtiv muvozanat konstentrastiyasining adsorbent kovaklari tuzilishiga bog`liqligini xarakterlaydi. Bunday tenglamalar murakkabdir.
Prof. Dubinin M.M. tomonidan olingan tenglamalardan biri quyidagi ko’rinishga ega:


(5.168)

bu erda