Aerosuratni transformatsiyalash

Aerosuratni transformatsiyalash

Bajardi: 43-19 gkk guruh talabasi Nabiyev Otabek

Tekshirdi: tojiddinov a.

Reja:

1. Transformatsiyalash turlari va uning nazariy asoslari

2. Fototransformatorlar

3. Aerosuratlarni transformatsiyalash texnikasi

Transformatsiyalash deb aerosuratlarni bir hil masshtabdagi aerosuratlarga keltirishda bajariladigan ishlarga aytiladi. Transformatsiyalashni asosiy texnik ko‘rsatkichlari bo'yicha ikki turga bolinadi. Orientirlovchi nuqtalar bo'yicha transformatsiyalash va orientirlovchi elementlari bo'yicha transformatsiyalash. Aerofotogeodezik ishlarda aerosurat orientirlash nuqtalari bo'yicha transformatsiyalanadi. Orientirlash elementlarini aniqlash usullarini takomillashtirish aerosuratlarni orientirlash elementlari orqali tranformasiyalashdan yanada ko'proq foydalanishga imkon beradi

Aerosuratlarni transformatsiyalash foydalaniladigan asbob va usullarga ko'ra besh turga bo'linadi: 1.Grafik transformatsiyalash bunda oddiy chizmachilik qurollaridan foydalanib joyni grafik plani hosil qilinadi 2. Fototransformatsiyalash bunda fototransformator yordamida aerosurat transformatsiyaianadi. 3. Optik grafik transformatsiyalash bunda turli optik proektorlar yordamida joyni grafik plani hosil qilinadi. 4. Grafomexanik transformatsiyalash bunda mexanik asboblar pontograf yordamida joyni grafik plani hosil qilinadi. 5. Analitik transformatsiyalash bunda joydagi nuqtalarni koordinatalarini hisoblash orqali amalga oshiriladi. Transformatsiyalashni grafik, optik-grafik, grafomexanik turlari deshifrlangan aerosuratlarni qayta ishlab chiqish orqali amalga oshiriladi. Turli tashkilotlarni planlarini tuzishda aerosuratlar grafik va grafomexanik usulda transformatsiyalanadi. Analitik transformatsiyalash elektron asboblar yordamida ilmiy tadqiqot ishlarida qo'llaniladi. Fototransformator ekranida gorizontal surat hosil qilish uchun bir qator geometrik va optik shartlar bajarilishi shart.

ФТМ ning tuzilishi: 1-yoritish moslamasi. 2-kasseta. 3-ob'ektiv. 4-ekran. 5-perespektiv inversorni shturvali.

Fototransformatorlar planli va perespektivali suratlarni transformasiyalash uchun foydalaniladi. Hozirgi kunda fototransformatorlarni turli davlat va firmalarda ishlab chiqarilgan turlari bor. Bularga ФТБ (SEG-I) “seyss-aerofotograf’’ , ФТБ (SEG-IV)’’seyss-aerotopograf’’ (SEG-V) "seyss-aerotopograf’’ , "rektimat" (K.Sess) E-4 (“Vil'd “ shveysariya) ФТБ ikkinchi avlod fototransfarmatori hisoblanib planli va perespektivali suratlarni transformatsiyalash uchun mo’ljallangan. Asbobni konstruksiyalash o'qi bo'lib ob'ektivni optik o'qi xizmat qiladi. Shuning uchun ob’ektivni bosh tekisligi doim gorizontal holatila. Ushbu fototransformatorda transformatsivalash elementlarini birinchi tizimi qo'llaniladi.

Asbobni konstruksiyalash o'qi bo'lib ob'ektivni optik o'qi xizmat qiladi. Shuning uchun ob’ektivni bosh tekisligi doim gorizontal holatida. Ushbu fototransformatorda transformatsiyalash elementlarini birinchi tizimi qo'llaniladi. φp-kassetani qiyalik burchagi φe -ekranni qiyalik burchagi d.d! -Ob'ektivni bog'lovchi nuqtalarni konstruksiya o'qi bo'yicha surat va ekrangacha bo'lgan masofa H -suratni burilish burchagi φ -surat desentrasiyasi, Ushbu elementlarni formula yordamida aniqlash mumkin. d=Fp *sin φ /cos φp eG=Fe*sin φ /cos φe S= Fp * cos φe / cos φ

Fototransformator quyidagi qismlardan iborat: 1. Stanina 2. Vertikal yo'naltiruvchi 3. Ekran 4. Ob’ektiv 5. Ob’ektiv karetkasi 6. Suratni desentratsiya qiluvchi moslama va surat karetkasi 7. Chap burchakli inversor 8. O’ng burchakli inversor 9. Karpante inversori 10. Yoritish moslamasi

Fototransformator SEG- V tuzilishi: 1-yoritish moslamasi. 2-kasseta. 3-ob'ektiv. 4-aerosurat va asos koordinatalarini aniqlovchi qurilma. 5-ekran. 6-perespektiv ineversorni shturvali. 7-prosessor. 8-masshtabli inversorni shturvali.

Fototransformatsiyalash jarayoni kassetaga solingan negativdagi transformatsiya nuqtasini proyeksiyasini fototranformator ekranida joylashgan tayanch planshetdagi ma’lum nuqta bilan qo'shib transformatsiyalash va fotografik pechat qilishdan iborat. Transformatsiyalashni aeronegativda bajarishda uni ishchi maydonida kamida to'rtta transformatsiya nuqtasi va bitta markaziy nuqta bolishi kerak. ФТБ fototransformatorida transformatsiyalash quyidagi tartibda bajariladi. Ish boshlashdan oldin bo'ylama va ko'ndalang desentrasiya shkalasidagi sanoq nol sanoqqa o'rnatiladi.

Negativni emulsiya qismi uni asbobni kassetasiga pastga qaragan holatda joylashtiriladi. Negativni markazi kasseta markazi bilan birlashtirib ekranni tagiga ή qalinlikda joylashtiriladi va unga tayanch planshet teriladi. Negativ va tayanch planshetni burishda shunday orientirlanadiki bitta nomdagi nuqtalar markaziy nuqta radiusida joy lashishi kerak. So'ngra kasseta negativ bilan birgalikda o'z tekisligida buriladi. Tayanch planshet esa ekran tekisligida burilib ekranni burilish o'qi atrofidagi diognalda joylashadi.

Ekranni burilish o’qida 1 va 4 nuqtalarni proyeksiyasi. Negativni tasvir masshtabi tuzadigan plan masshtabiga keltiriladi ya’ni masshtabli inversor yordamida tayanch planshetdagi nuqta negativdagi mos nuqta tasviri bilan qoplanadi . Hamma transformatsiyalangan nuqtalarni to'liq qo'shilishi uchun negativ o'z o'qi tekisligida burilishi. Tayanch planshet esa buriladi va ekranda harakatlanishi uchun ekran qiyaligi va tasvir masshtabini o'zgartirish kerak. Agar transformatsiya nuqtalarini qo'shilmasligi 0,4 mm dan oshmasa negativ transformatsiyalangan hisoblanadi. Ekranni burilish o'qida joylashgan aerofotsurat diognali bo’yicha tasvir masshtabini qo'shilgandan keyin holatda ekran qiyaligi va negativni burilishi hamda tayanch planshet o‘z tekisligida translormatsiya nuqtalarini qoplanishini ta’minlamagan holatda chiziqli desentrasiya kiritiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. M.S.Akbarov fotogrammetriya [matn] : o'quv qo’llanma

2.M.S.Akbarov, D.K.Muxitdinov -Toshkent: Tafakkur Bo'stoni, 2015.