Agranomiya va bio texnologiya

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
“AGRANOMIYA VA BIO TEXNOLOGIYA” FAKULTETI
“BIOLOGIYA” YO’NALISHI 9.1 BIOS-23 GURUH TALABASI JUMAYEVA GULSANAMNING OʻZBEKISTONNING ENG YANGI TARIXI FANIDAN TAYYORLAGAN 
MUSTAQIL ISHI
MAVZU:__________________________________


QABUL QILDI: BESHIMOV.M


Mavzu: O`rta osiyolik allomalarning jahon sivilizatsiyasiga qo`shgan xissasi


Reja:
1. Sivilizatsiya tushunchasi
2. O`rta osiyolik allomalar haqida qisqacha ma`lumot va ularning jahon sivilizatsiyasiga qo`shgan hissasi
3.O`rta osiyolik buyuk islomshunos mutafakkirlar
III. Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar


Sivilizatsiya (lot. cuvilis) - fuqarolikka, davlatga taalluqli, tamaddun— 1) keng maʼnoda — ongli mavjudotlar mavjudligining har qanday shakli; 2) madaniyat soʻzining sinonimi. Bu termin koʻpincha moddiy madaniyat maʼnosida xam qoʻllaniladi; 3) madaniyatning zamon va makonda chegaralangan tarixiy tipi (Misr Sivilizatsiyasi, Mesopotamiya Sivilizatsiyasi va boshqalar); 4) yovvoyilik va vahshiylik keyingi ijtimoiy taraqqiyot bosqichi. "Sivilizatsiya" tushunchasi 18-asrda "madaniyat" tushunchasi bilan uzviy bogʻliq ravishda paydo boʻlgan. Fransuz faylasuf maʼrifatparvarlari akd va adolatga asoslangan jamiyatni Sivilizatsiyalashgan jamiyat deb bilganlar. Koʻpchilik faylasuflar "Sivilizatsiya" deganda jamiyatning moddiy-texnika yutuqlarini, "madaniyat" deganda esa fakat uning maʼnaviy qad-riyatlarini tushunishgan. Ulardan ayrimlari bu tushunchalarni bir-biriga qarama-qarshi qoʻyganlar. Chunonchi, O. Shpengler fikricha, "Sivilizatsiya" har qanday madaniyat taraqqiyotining muayyan tugal boskichini bildiradi. Sivilizatsiyani bunday davr tanazzuli sifatida tushunish madaniyatning bir butunligi va tabiiyligiga ziddir.
„Sivilizatsiya“ soʻzi lotinchada fuqarolarga oid, ijtimoiy degan maʼnolarni anglatadi. Bu tushuncha fanga fransuz faylasuflari tomonidan nisbatan yaqin vaqt — ikki asr oldin kiritilgan boʻlib, tafakkur va erkinlik hukmron boʻlgan jamiyatlarni tavsiflash uchun qoʻllanilgan. Umuman olganda sivilizatsiya rivojlangan mamlakatlardagi iqtisodiy va ijtimoiyy-huquqiy munosabatlarning oqilona tashkil etilgan tuzumi sifatida talqin etiladi. Jamiyat taraqqiyotini sivilizatsiya nuqtai-nazaridan oʻrganishda sivilizatsiyalarning almashuvi nazariyasi muhim oʻrin tutadi. Bu nazariya tarafdorlari quyidagi 7 ta bosqichdan iborat sivilizatsiyani ajratib koʻrsatadilar:
"Sivilizatsiya" tushunchasi lotincha tsiviliz (fuqarolik, davlat) so'zidan kelib chiqqan. U bir nechta ma'nolarga ega: umumiy falsafiy, tarixiy-falsafiy va ijtimoiy. Ilmiy doiralarda "madaniyat" va "tsivilizatsiya" so'zlari nimani anglatishini hali ham kelishmovchiliklar mavjud. Ba'zi olimlar tsivilizatsiya madaniyat bilan sinonimdir, degan fikrni bildirishsa, boshqalari bu atama jamiyat taraqqiyotining yig'ma mahsulotini, tarixiy jarayonning ma'lum bir bosqichini yashiradi, deb o'ylashga moyil.
Sivilizatsiya nima?
Qadim zamonlarda, inson, ba'zi sabablarga ko'ra, sayyoramizda yashovchi boshqa turdagi jonzotlar orasida ajralib turardi. O'shandan beri u odatda tsivilizatsiya deb ataladigan yo'ldan bordi. Albatta, insoniyat rivojlanishining turli bosqichlari taraqqiyotni anglatadi. O'zining "tepaga ko'tarilishining" boshida odam hayvonlardan unchalik farq qilmasdi: u o'z uyiga ega emas edi, gapira olmadi, qiyinchilik bilan ovqat topdi, hayot uchun doimo kurashishga majbur bo'ldi. Keyin odam olov qilishni, qo'pol ov qurollarini yasashni o'rgandi. Keyinchalik, u bir yoki bir nechtasi uchun omon qolish ancha qiyinligini tushundi, shuning uchun oilalar qabilalarga birlashdilar. Shaxs idishlarni tayyorlashni, kelajakda foydalanish uchun ovqat tayyorlashni o'rganib, doimo rivojlanib bordi. Biroq, u hali ham o'zining ibtidoiy holatida davom etdi. Insoniyat rivojlanishining keyingi bosqichi vahshiylik edi. Erni o'stirishni, o'simliklardan oziq-ovqat etishtirishni va yovvoyi hayvonlarni uyg'otishni o'rganib, odam ancha harakatsiz turmush tarzini boshladi. U turar joy qurishni o'rgandi, g'orlar va vaqtinchalik boshpanalarni almashtirgan birinchi aholi punktlari paydo bo'ldi. Keyinchalik, odam metallarni (temir, mis) qayta ishlashni o'rgandi, bu esa yanada rivojlangan ov vositalarini yaratishga turtki bo'ldi. Keyin odam tsivilizatsiya rivojlanishining tarixiy jarayonining butun yo'nalishini belgilaydigan narsani ixtiro qildi. Bu uning asosiy yutug'i edi. Inson yozuvni ixtiro qildi. Dastlab ular oddiy chizmalar edi, ammo vaqt o'tishi bilan ular alifboga aylandilar. Ko'pgina olimlar yozuv ixtiro qilinishi tsivilizatsiya boshlanishini ko'rsatmoqda, degan fikrga moyil. Ularning fikri shundan iboratki, inson o'z tajribasini boshqalarga etkazish, o'tmish voqealari xotirasini saqlab qolish imkoniga ega bo'lgan paytdan boshlab, insoniyat tsivilizatsiyasining boshlanishini zamonaviy ma'noda ko'rib chiqishga arziydi. Rivojlanishning butun davrida odamlar ma'lum bilimlarga muvofiq yashashni o'rgandilar. Boshqacha qilib aytganda, ular doimo o'zlarini takomillashtirdilar va boshqaruv tizimini takomillashtirdilar. Ba'zi axloqiy me'yorlarga rioya qilishni o'rganib, odamlar ijtimoiy sinflarga bo'lina boshladilar. Inson taraqqiyoti jarayoni bir daqiqa ham to'xtamaydi. Qachon tugashini hech kim bilmaydi. Shunga qaramay, aniq aytish mumkinki, insoniyat taraqqiyotining tugashi tsivilizatsiyaning tugashini anglatadi.
1.
Davomiylik muddati 30-35 asrni oʻz ichiga olgan neolit davri;
2.
Davomiylik muddati 20-23 asrni oʻz ichiga olgan sharqiy quldorlik davri (bronza asri);
3.
Davomiylik muddati 12-13 asrni oʻz ichiga olgan antik davr (temir asri);
4.
Davomiylik muddati 7 asrni oʻz ichiga olgan erta feodal davri;
5.
Davomiylik muddati 4,5 asrni oʻz ichiga olgan industrlashishdan oldingi davr;
6.
Davomiylik muddati 2,5 asrni oʻz ichiga olgan industrial davri;
7.
Davomiylik muddati 1,3 asrni oʻz ichiga olgan yuqori industrlashish davri